Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód: tylko czy będą chętni [PROJEKT skierowany do stałej komisji]

• Co to jest asystencja dla osób niepełnosprawnych?
• Komu przysługuje asystent osobisty?
• Jak ubiegać się o asystencję osobistą?

Komunikat z Biura Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych z 30 kwietnia2025 r. był taki, że projekt ustawy o asystencji osobistej trafił na Stały Komitet Rady Ministrów. To już ważny krok ku systemowemu wsparciu osób z niepełnosprawnościami, bo to kluczowy etap procesu legislacyjnego, który znacząco przybliża do stworzenia trwałego i powszechnie dostępnego systemu wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami.

Pytań jakie pojawiają się w środowisku osób z niepełnosprawnościami, ale też ogólnie wśród społeczeństwa dotyczące asystencji jest bardzo dużo, co oznacza, że temat jest ważny i budzi pewne zainteresowanie, np. Ile będzie zarabiał asystent osoby niepełnosprawnej w 2025 roku? Co to jest asystencja dla osób niepełnosprawnych? Kto może być asystentem osoby niepełnosprawnej edycja 2025? Ile godzin asystenta osoby niepełnosprawnej? Kto płaci za asystenta osoby niepełnosprawnej? Co dla opiekuna osoby niepełnosprawnej 2025? Ile zarabia asystent osoby niepełnosprawnej z MOPS? Ile kosztuje kurs asystenta osoby niepełnosprawnej? Oczywiście ostateczna odpowiedź na część z tych pytań jest jest jeszcze możliwa, ponieważ ustawa nie została jeszcze uchwalona i nie jest podpisana przez Prezydenta. Jednak już na chwilę obecną jesteśmy wstanie odpowiedzieć na część z ww. wątpliwości.

Jak podkreśla Biuro Rzecznika: Projekt ustawy powstał w wyniku szerokich konsultacji i współpracy międzyresortowej, z udziałem przedstawicieli środowisk osób z niepełnosprawnościami, organizacji społecznych oraz ekspertów. Dokument zakłada wprowadzenie ustawowych gwarancji dostępu do usług asystencji osobistej – zgodnie z zasadą niezależnego życia i w duchu Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.

Co to jest asystencja dla osób niepełnosprawnych?

Przepisy ustawy i sama asystencja dla osób z niepełnosprawnościami ma na celu:

• Bardziej aktywne życie osób z niepełnosprawnościami, również pod względem zawodowym.
• Uwolnienie zasobów potencjalnych pracowników, którzy nie mogą wejść na rynek pracy z powodu ograniczeń związanych z niepełnosprawnością.
• Stabilność i powszechność dostępu do usługi asystencji osobistej.

Jak podaje resort pracy, w Polsce, zgodnie z danymi z Elektronicznego Krajowego Systemu Monitoringu Orzekania o Niepełnosprawności (EKSMOoN) z I kwartału 2024 roku, żyje 1 181 563 osób ze znacznym stopniem niepełnosprawności. Dane te pewnie zmieniły się a przestrzeni roku, ale pewne jest to, że ponad 1 mln osób potrzebuje pilnego uregulowania ich sytuacji życiowej. Co więcej nie tylko oni, ale ich rodziny, które często są zaangażowane w pomoc osobom z niepełnosprawnościami. Polska musi koniecznie dostosować polskie prawo do prawa międzynarodowego i zapewnić osobom z niepełnosprawnościami należytą ochronę. Chodzi między innymi o Konwencję ONZ o Prawach Osób Niepełnosprawnych. Konwencja została przyjęta została przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych już 13 grudnia 2006 roku. Rząd Polski podpisał Konwencją 20 marca 2007 r., ale sama ratyfikacja nastąpiła znacznie później, bo miała miejsce 6 września 2012 r. Oczywiście podstawowym celem Konwencji jest ochrona i zapewnienie pełnego i równego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności przez osoby z niepełnosprawnościami na równi ze wszystkimi innymi obywatelami. Polska zobowiązana jest do wprowadzenia w życie zawartych w Konwencji standardów postępowania w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami realizacji ich praw. Kluczową zmianą na polskim rynku w zakresie zatrudniania i gwarantowania osobom z niepełnosprawności pewnych podstawowych praw będzie właśnie asystencja osobista osób z niepełnosprawnościami. To narzędzie prawne jest też przewidziane w Strategii na rzecz Osób z Niepełnosprawnościami 2021-2030, którą Polska powinna sukcesywnie realizować.

Komu przysługuje asystent osobisty?

Projekt ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami określa, że to forma wsparcia dla osób z niepełnosprawnościami, konieczna dla możliwości realizacji prawa do niezależnego życia osób wymagających intensywnego wsparcia (persons with high-support needs). Usługa jest więc skierowana właśnie do tej grupy osób. Przewidziano wykorzystanie systemu oceny poziomu potrzeby wsparcia, o którym mowa w Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, uzupełnionego o niezbędne dla zapewnienia zindywidualizowanej usługi asystencji osobistej, dodatkowe elementy ustalania liczby godzin asystencji potrzebnej danej osobie z niepełnosprawnością.

Jak ubiegać się o asystencję osobistą?

Zakłada się wprowadzenie mechanizmu pełnej indywidualizacji wsparcia osoby z niepełnosprawnością w ramach asystencji osobistej. Ustalanie prawa do asystencji osobistej odbywać się poprzez złożenie wniosku do właściwego wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, na podstawie wystandaryzowanego procesu oceniania potrzeb osoby z niepełnosprawnością w zakresie asystencji osobistej na podstawie: formularza samooceny potrzeb w zakresie asystencji osobistej, wywiadu w miejscu zamieszkania osoby, obserwacji. Łukasz Krasoń podkreśla, że wnioski o asystencję osobistą będzie można złożyć wyłącznie online. Na tej podstawie Zespół ds. ustalania prawa do asystencji osobistej będzie wypełniał wystandaryzowany formularz ustalania prawa do asystencji osobistej, który umożliwi m.in.:

1. zróżnicowanie przyznanej liczby godzin asystencji osobistej w zależności od potrzeb użytkownika,
2. zróżnicowanie wysokości stawek dla asystenta osobistego z racji na szczególne potrzeby osoby z niepełnosprawnością, np. komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC), zachowania trudne lub wykluczenie komunikacyjne/transportowe,
3. zróżnicowanie wymagań oraz możliwości w zakresie uzyskania szkoleń specjalistycznych przez asystenta osobistego.

Pozostaje czekać na ostateczną wersję ustawy, jednak jej uchwalenie już coraz bliżej, co oznacza, że już niedługo będziemy znali odpowiedzi na wszystkie nurtujące pytania.