Reforma orzecznictwa lekarskiego w ZUS. Nowe zasady kontroli zwolnień lekarskich

• Wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników w ZUS do zmiany
• Ustawodawca chce wprowadzenia jednolitych regulacji w zakresie zasad i trybu wydawania orzeczeń przez ZUS
• Nowości także w strukturze organizacyjnej orzecznictwa lekarskiego
• Rząd zaostrza kontrole L4. Sprawdzą, czy nie pracujesz podczas pobierania zasiłku chorobowego
• Kluby koalicji rządzącej poparły w Sejmie projekt reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Komisja Polityki Społecznej i Rodziny oraz Komisja do Spraw Deregulacji na wspólnym posiedzeniu we wtorek 18 listopada pozytywnie zaopiniowały projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który reguluje wydawanie orzeczeń i kontrolę zaświadczeń lekarskich w ZUS. Nowela, przygotowana w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społeczne, co do zasady ma wejść w życie już 1 stycznia 2026 roku. „Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw dotyczy propozycji zmian dotyczących zasad zatrudniania lekarzy orzeczników ZUS; umożliwienia innym zawodom medycznym orzekania w określonych sprawach (np. fizjoterapeuci i pielęgniarki będą mogli orzekać w sprawie zaordynowania rehabilitacja czy samodzielna egzystencja); prowadzone zostają zmiany organizacyjne w ZUS (orzecznictwo ZUS zostanie skonsolidowane w większych jednostkach, lekarze ZUS otrzymają wsparcie asystentów medycznych, wprowadzony zostanie maksymalny 30-dniowy termin na wydanie orzeczenia); funkcjonować będzie nowy model orzekania; zwiększenia nadzoru Prezesa ZUS nad jakością orzeczeń; wprowadzenia nowych zasad kontroli zwolnień lekarskich; umożliwienia korzystania ze zwolnienia w jednym miejscu, a pracowania w drugim (np. dla osób z dwoma etatami). Nowe przepisy realizują działania deregulacyjne rządu” - wyjaśniono w opisie do projektu ustawy.

Wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników w ZUS do zmiany

Podczas rozpatrywania projektu wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Sebastian Gajewski wskazał, że „regulacja zakłada m.in. około 25-procentowy wzrost wynagrodzeń lekarzy w ZUS”. Wiceszef MRPiPS zwrócił uwagę, że „dzisiaj wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników wynosi średnio 15 tys. zł brutto, a wraz z dodatkami np. stażowym - 18 tys. zł”. Jak zauważył wiceminister, realia medycznego rynku pracy sprawiają jednak, że nie dla wszystkich lekarzy takie pensje są atrakcyjne, a w ZUS brakuje etatowych orzeczników.

Gajewski przypomniał ponadto, że w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych zatrudniani są także lekarze konsultanci, na podstawie umów cywilnoprawnych. - Wynagrodzenie za wydanie opinii specjalistycznej przez lekarza konsultanta wynosi 310 zł, a wykonanie badania dodatkowego - 190 zł - wskazał.

Katarzyna Ueberhan (Lewica) złożyła poprawki do projektu o charakterze doprecyzowującym. Według jednej z nich osoby wykonujące samodzielnie zawód medyczny, czyli np. fizjoterapeuci oraz pielęgniarki, będą uprawnieni do orzekania w określonych rodzajach spraw, związanych z ich kompetencjami. Za projektem głosowało 19 posłów i posłanek, nikt nie był przeciw, wstrzymało się 11.

Ustawodawca chce wprowadzenia jednolitych regulacji w zakresie zasad i trybu wydawania orzeczeń przez ZUS

Projekt przygotowany przez MRPiPS zakłada wprowadzenie jednolitej regulacji zasad i trybu wydawania orzeczeń przez ZUS. Orzeczenia te uprawniają m.in. do renty z tytułu niezdolności do pracy, do dodatku pielęgnacyjnego czy renty socjalnej. Ponadto lekarze orzecznicy w ZUS wykonują kontrolę prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich.

Według projektu lekarze orzecznicy będą mogli wybrać, czy chcą wykonywać pracę na podstawie umowy o pracę, czy na podstawie umowy cywilnoprawnej. Naczelny lekarz ZUS, jego zastępca, główny lekarz orzecznik, zastępca głównego lekarza orzecznika oraz lekarze inspektorzy nadzoru orzecznictwa lekarskiego będą zatrudniani wyłącznie na podstawie umów o pracę.

Resort chce również, aby wynagrodzenie zasadnicze lekarzy orzeczników było ustalane na podobnych zasadach jak najniższe wynagrodzenia zasadnicze niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Na stanowisko lekarza orzecznika zatrudniani będą także – co do zasady – lekarze bez tytułu specjalisty. Regulacja zakłada wprowadzenie możliwości wydawania orzeczeń w określonych rodzajach spraw przez fizjoterapeutów, pielęgniarki i pielęgniarzy.

Nowości także w strukturze organizacyjnej orzecznictwa lekarskiego

Projekt zakłada też zmiany struktury organizacyjnej orzecznictwa lekarskiego. Zaproponowano w nim konsolidację zadań związanych z wydawaniem orzeczeń oraz realizacją bezpośredniego nadzoru nad orzekaniem w centrach orzeczniczych, które będą tworzone w oddziałach ZUS.

Regulacja przewiduje też wprowadzenie jednoosobowego orzekania we wszystkich przypadkach. Zarówno w pierwszej instancji, jak i w drugiej instancji, wskutek złożenia zarzutu wadliwości lub sprzeciwu, orzeczenia będą wydawane jednoosobowo. Doprecyzowuje również kwestię utraty prawa do zasiłku chorobowego.

Rząd zaostrza kontrole L4. Sprawdzą, czy nie pracujesz podczas pobierania zasiłku chorobowego

W projekcie doprecyzowano również, kiedy można stracić zasiłek chorobowy. Stracić go będą mogły osoby, które podczas zwolnienia wykonują pracę zarobkową (z wyjątkiem drobnych czynności, jak np. zakupy) czy działania przedłużające chorobę (np. forsowny wyjazd podczas rekonwalescencji). Regulacja wprowadza również możliwość korzystania ze zwolnienia w jednym miejscu, a pracowania w drugim (np. dla osób z dwoma etatami – jeśli charakter pracy na to pozwala).

Projekt wprowadza również nowe zasady kontroli zwolnień lekarskich. ZUS będzie mógł zażądać od wystawiającego zaświadczenie lekarskie lub od podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, w którym wystawiono zaświadczenie lekarskie, udostępnienia dokumentacji medycznej dotyczącej ubezpieczonego lub chorego członka rodziny.

Kontrola ma polegać na ustaleniu, czy osoba nie podejmuje działań, które wyłączają ją z prawa do czasowego zwolnienia od pracy. A w przypadku zasiłku opiekuńczego również na ustaleniu, czy poza ubezpieczonym nie ma innych członków rodziny pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, mogących zapewnić opiekę.

Kluby koalicji rządzącej poparły w Sejmie projekt reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS

Kluby koalicji rządzącej poparły w środę 19 listopada podczas drugiego czytania w Sejmie projekt reformy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. PiS wstrzyma się od głosu, a Konfederacja nie zagłosuje przeciw. Zgłoszono również poprawki i wniosek o niezwłoczne przystąpienie do trzeciego czytania. Posłowie wysłuchali sprawozdania Komisji Polityki Społecznej i Rodziny oraz Komisji do spraw Deregulacji, które na wspólnym posiedzeniu pozytywnie zaopiniowały projekt.

Poseł Wioletta Kulpa (PiS) oceniła, że projekt może uderzyć w pracowników i spowodować wzrost zagrożenia ich bezpieczeństwa socjalnego. Negatywnie zaopiniowała m.in. pomysł ograniczenia obecnie trzyosobowego składu orzekającego w drugiej instancji do jednego lekarza orzecznika. W tej sprawie złożyła poprawki. Zadeklarowała, że klub PiS wstrzyma się od głosu. Poseł Piotr Kandyba (KO) zaznaczył, że projektowane zmiany usprawniają, porządkują i przyspieszają procesy orzecznictwa lekarskiego w ZUS. „Mam wielkie oczekiwanie, że to jest początek w ogóle zmian w orzecznictwie i przełożą się dalej na orzecznictwo o stopniu niepełnosprawności” – powiedział, dodając, że KO zagłosuje za projektem.

Poseł Agnieszka Kłopotek (PSL) wskazała, że system orzecznictwa lekarskiego w ZUS jest jednym z filarów funkcjonowania państwa opiekuńczego, dlatego powinien działać on sprawnie, przejrzyście i z poszanowaniem godności obywateli. Podkreśliła, że obecnie system jest odbierany jako niewydolny, przestarzały i wymagający reformy. Klub PSL poprze projekt. Zdaniem posła Norberta Pietrykowskiego (Polska 2050) projektowane zmiany są potrzebne i odpowiadają na problemy, które podnoszą obywatele i pracownicy ZUS. „Jesteśmy za przyjęciem proponowanych deregulacji” – wskazał.

Poseł Tadeusz Tomaszewski (Lewica) zaznaczył, że projektowane zmiany pozytywnie wpłyną na system orzecznictwa lekarskiego w ZUS, m.in. skracając czas oczekiwania na decyzje. Zapowiedział, że klub Lewicy zagłosuje za projektem. Lewica złożyła również wniosek o przystąpienie do trzeciego czytania bez odsyłania projektu do komisji. Poseł Witold Tumanowicz (Konfederacja) negatywnie ocenił m.in. planowaną likwidację komisji lekarskich ZUS. Wyraził jednak nadzieję, że projekt zmierza w kierunku usprawnienia procesu orzeczniczego i zaznaczył, że Konfederacja nie zagłosuje przeciw. Poprawki do projektu złożyło również koło Razem.

„Mam głębokie przekonanie, że zarówno reforma orzecznictwa lekarskiego, jak i reforma zwolnień lekarskich to rozwiązania, które przełożą się przede wszystkim na komfort ubezpieczonego świadczeniobiorcy pacjenta, które poprawią dostępność orzecznictwa lekarskiego” – powiedział wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej Sebastian Gajewski.