Urlop okolicznościowy to zwolnienie od pracy, które przysługuje pracownikom w związku niecodziennymi wydarzeniami, które wystąpią w ich życiu. Obejmuje takie rodzaje zdarzeń, jak narodziny dziecka, ślub oraz zgon i pogrzeb wskazanych osób. W przepisach określono wymiar zwolnień z tego tytułu, jednak może pojawić się pytanie, jak często pracownik może z nich korzystać?
Co to jest urlop okolicznościowy?
Pracodawca jest zobowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący:
1) 2 dni – w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy;
2) 1 dzień – w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.
Zwolnienia związane ze śmiercią najbliższych są o tyle kłopotliwe z punktu widzenia pracodawcy, że konieczność ich udzielenia pojawia się nagle. W przypadku ślubu pracownik ma możliwość wcześniejszego powiadomienia pracodawcy o tym, w jakim terminie je wykorzysta, a i termin narodzin dziecka da się w przybliżeniu przewidzieć. Natomiast zwolnienia związane ze śmiercią najbliższych najczęściej są zaskoczeniem i pozostawiają niewielkie możliwości w zakresie przeorganizowania pracy. Niezależnie od tego pracodawcy muszą pamiętać o tym, że mają obowiązek udzielenia pracownikom zwolnień okolicznościowych i nie mogą pracownikowi odmówić albo zaproponować zwolnienia w innym terminie. Jednak, jak często muszą uwzględniać wnioski pracownika w tym zakresie?
Jak często pracownik może korzystać z urlopu okolicznościowego?
Większość zwolnień przewidzianych w przepisach prawa pracy ma określony wymiar w odniesieniu do roku kalendarzowego, np. pracownikowi przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy, w wymiarze 2 dni albo 16 godzin, z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika (zwolnienie z powodu siły wyższej). Ale w przypadku urlopu okolicznościowego nie odniesiono jego wymiaru do żadnego odcinka czasu. Co to oznacza w praktyce? Że pracownik może z niego skorzystać za każdym razem, gdy wystąpią opisane w regulacji przesłanki, np. może wykorzystać w styczniu 2 dni zwolnienia w razie śmierci matki, w lutym kolejne dwa w związku ze śmiercią ojca, a w marcu 1 dzień po śmierci teścia. Może jednak być i tak, że pracownik wykorzysta 2 dni w styczniu, a następnie przez kilka lat w jego życiu nie będzie miało miejsca kolejne zdarzenie, które uprawniałoby go do zwolnienia od pracy. Zwolnienia przysługujące pracownikom z tego tytułu w żaden sposób się nie kumulują i nie przechodzą z roku na rok.
Podstawa prawna
§ 15 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (j.t. Dz.U. z 2014 r. poz. 1632)