Na czym polega geoblokowanie?
Blokowanie geograficzne zdefiniować można jako rozwiązanie pozwalające na ograniczanie lub pozbawianie dostępu do stron internetowych lub aplikacji dla konsumentów pochodzących z innego państwa członkowskiego niż to, w obrębie którego działa dany sprzedawca internetowy.
Geoblokowanie przejawia się poprzez odmawianie dostępu do sklepu internetowego sprzedawcy na podstawie lokalizacji użytkownika lub automatyczne przekierowywanie użytkownika na stronę w wersji dostosowanej do kraju jego lokalizacji. Przy czym, w różnych państwach cena za ten sam produkt lub oferta promocyjna może być inna. Rozporządzenie przewiduje, że konsument musi udzielić na takie przekierowanie wyraźną zgodę. W praktyce oznacza to, że nasza lokalizacja namierzana dzięki adresowi IP lub GPS nie może decydować o tym, czy możemy dokonywać zakupów online u danego sprzedawcy oraz z jaką wersją językową serwisu będziemy mogli się zapoznać.
Cele i zakres obowiązywania rozporządzenia
Głównym założeniem rozporządzenia w sprawie zakazu nieuzasadnionego geoblokowania jest zapewnienie prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego, który pozbawiony ma być barier w e-handlu na poziomie międzynarodowym. Rozporządzenie ma zastosowanie do sprzedawców internetowych z Unii Europejskiej, jak i tych pochodzących spoza niej, jeżeli świadczą oni usługi na rzecz konsumentów lub przedsiębiorstw z Unii. Co istotne, rozporządzenie nie dotyczy treści objętych prawem autorskim, a także usług audiowizualnych, finansowych, transportowych, zdrowotnych oraz działalności hazardowej.
Generalne zakazy
Omawiane rozporządzenie formułuje ogólne zakazy dotyczące geoblokowania w związku z dostępem do interfejsów internetowych, tj. oprogramowania, stron internetowych, aplikacji, itp. oraz dostępem do towarów i usług. Wskazać można następujące zakazy:
- Sprzedawcy nie mogą dokonywać nieuzasadnionego blokowania geograficznego klientów wyłącznie na podstawie ich lokalizacji. Przez nieuzasadnione blokowanie geograficzne rozumie się takie blokowanie, które różnicuje klientów w sposób dyskryminujący i nie daje się obiektywnie uzasadnić.
- Zakazane jest różnicowanie dostępu do towarów i usług, gdy towary doręczane są do kraju, do którego sprzedawca oferuje dostawę lub są odbierane przez klienta w uzgodnionym miejscu. Dotyczy to także usług dostarczanych elektronicznie, np. usługi w chmurze oraz takich które świadczone są w kraju działalności sprzedawcy, np. wypożyczalnia samochodów. Nie może dojść do sytuacji, gdy możliwość zakupu danych towarów czy usług jest niemożliwa jedynie ze względu na lokalizację kupującego.
- Wprowadzono zakaz dyskryminacji ze względów związanych z płatnością. Handlowiec
nie może odmówić akceptacji środków płatniczych w zakresie stosowanych przez niego metod płatności i akceptowanej waluty ze względu na lokalizację klienta czy jego rachunku bankowego. Chodzi tutaj m.in. o sytuację, gdy sklep internetowy nie pozwala na płatność przelewem z innego kraju lub użycia do zapłaty karty z innego kraju niż kraj sprzedawcy.
Kiedy geoblokowanie będzie dozwolone?
Geoblokowanie jest prawnie dozwolone, gdy może być obiektywnie uzasadnione. W rozporządzeniu jako takie wskazano zapewnienie zgodności z prawem Unii lub z prawem państwa członkowskiego, co może wynikać przykładowo z przepisów dotyczących reklamy. W takim wypadku handlowiec musi jasno i szczegółowo wyjaśnić́ klientowi powody, dla których zablokowanie lub ograniczenie dostępu do strony lub aplikacji jest niezbędne.
Rozporządzenie wyjaśnia również, że zakaz różnicowania warunków sprzedaży w zależności od lokalizacji klienta, nie stanowi przeszkody dla oferowania w sposób niedyskryminujący i w ramach ogólnych warunków dostępu, cen i ofert, które różnią się w poszczególnych państwach członkowskich. Oznacza to, iż sprzedawcy wciąż mogą dopasowywać swoją ofertę cen i promocji do rynków konkretnych państw, przy czym nie mogą blokować dostępu do danej wersji strony www, którą zainteresowany jest konsument. Kupujący musi mieć możliwość swobodnego poruszania się po wersjach stron przygotowanych dla różnych krajów by podjąć decyzje o zakupie towaru czy skorzystaniu z usługi.
NOWOŚĆ na Infor.pl: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej KUP TERAZ!
Polecamy: INFORLEX Biznes
Skutki rozporządzenia dla sektora e-commerce
Wejście w życie rozporządzenia w sprawie geoblokowania spowodowało konieczność dopasowania regulaminów sklepów internetowych, budowy stron internetowych i zmian w zakresie automatycznego przekierowywania użytkowników na wersje interfejsów odpowiednich dla kraju ich lokalizacji. Rozporządzenie nie narzuciło jednak wielu nowych obowiązków, które okazałyby się dla podmiotów działających w branży e-commerce trudne do zrealizowania.
Rozporządzenie bez wątpienia zmierza w kierunku ograniczania barier dla wspólnego rynku wewnętrznego, jednak pomija obszar kluczowych gałęzi gospodarki, jakimi są usługi audiowizualne i treści objęte prawami autorskimi, co powoduje, że wpływ tego aktu prawnego na sytuację konsumentów znacznie się zmniejsza. Wśród głosów krytyki pojawia się także argument, że handlowcy nie są zobowiązani do zapewnienia dostawy do kraju pobytu konsumenta, więc dostęp do pełnej oferty towarów na unijnym rynku staje się iluzoryczny z powodu konieczności odbioru towaru w kraju sprzedawcy. Trudno jednak byłoby wyobrazić sobie sytuację, w której każdy sklep internetowy musiałby zapewnić dostawę do wszystkich krajów członkowskich.
Inną problematyczną kwestią wydaje się być brak ustanowienia jasnych kryteriów, które określałyby, w jakich wypadkach geoblokowanie uznać należy za uzasadnione. Wątpliwości te mogą być rozstrzygane dopiero w konkretnych stanach faktycznych, co wprowadza niepewność wśród przedsiębiorców już na etapie projektowania stron internetowych i aplikacji.
Pomimo wskazywanych wad rozporządzenia, jego najważniejszym osiągnięciem pozostaje zapobieganie nierównemu traktowaniu kupujących na rynku wewnętrznym ze względu na ich na ich przynależność państwową, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności, co bez wątpienia przybliża i popularyzuje transgraniczny e-handel.
Podstawa prawna: Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/302 z dnia 28 lutego 2018 r. w sprawie nieuzasadnionego blokowania geograficznego oraz innych form dyskryminacji klientów ze względu na przynależność́ państwową̨, miejsce zamieszkania lub miejsce prowadzenia działalności na rynku wewnętrznym oraz w sprawie zmiany rozporządzeń́ (WE) nr 2006/2004 oraz (UE) 2017/2394 i dyrektywy 2009/22/WE.
Ewa Ostrowska