Robiąc zakupy w sklepie, czy zawierając inne umowy często korzystamy z dobrodziejstw, jakie niesie ze sobą posiadanie statusu konsumenta. Dzięki temu w określonych przypadkach możemy żądać bezpłatnej naprawy, wymiany towaru, czy nawet odstąpić od umowy bez podawania przyczyn. To co wolno konsumentowi, nie przysługuje jednak tym, którzy nim nie są. Takie uprawnienia to wyjątek i wiążą się z obrotem konsumenckim.
Podstawowym celem przepisów jest ochrona przed rażącym naruszeniem interesów konsumenta. W obrocie gospodarczym, w którym przedsiębiorcy często posługują się własnymi wzorcami umownymi jest to szczególnie istotne. Konsument zawierając takie umowy, musi być pewien, że nie zostanie przez przedsiębiorcę pozbawiony przysługujących mu praw.
Służą temu przede wszystkim przepisy dotyczące niedozwolonych klauzul umownych. Zgodnie z art. 3851 kodeksu cywilnego, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które rażąco naruszają jego interesy, a nie uzgodnione z nim w sposób indywidualny, nie wiążą go. Dzięki temu, konsumenci będą mogli ochronić się przed żądaniami przedsiębiorcy, który wykorzystując brak naszego rozeznania może próbować uszczuplić np. zasady własnej odpowiedzialności za świadczone usługi.
Choćby z tego względu ważne jest, by wiedzieć kiedy dokonując określonej czynności będziemy mogli skorzystać z uprawnień przysługujących konsumentowi.
Kim jest konsument
Zgodnie z art. 221 kodeksu cywilnego za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej z jej działalnością zawodową lub działalnością gospodarczą. Co istotne nigdy konsumentem nie będzie osoba prawna. Powinniśmy to wiedzieć, jeżeli zamierzamy kupić określony produkt "na firmę". Aby skorzystać z uprawnień, drugą stroną umowy powinien być przedsiębiorca zajmujący się określoną działalnością.
Inaczej będzie się kształtować nasza sytuacja, jeżeli zakupimy telewizor w sklepie, od przypadku gdy kupujemy używany sprzęt od naszego sąsiada, który nie prowadzi działalności gospodarczej w tym zakresie.
Czy przedsiębiorca może być konsumentem
Z praw przysługujących konsumentowi może także w określonych sytuacjach korzystać przedsiębiorca. Będzie tak, gdy dokonuje on określonej czynności, która nie jest związana z jego działalnością gospodarczą lub zawodową, a drugą stroną jest inny przedsiębiorca profesjonalista.
Jan Kowalski, który jest przedsiębiorcą, postanowił wybrać się na wycieczkę wraz z rodziną. W takiej sytuacji będzie on mógł korzystać z praw przysługujących konsumentom.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny.