Kto może się ubiegać o zmianę?
Zgodnie z prawem polskim z uregulowań pozwalających na zmianę imienia i nazwiska, poza obywatelami polskimi, mogą korzystać także cudzoziemcy nieposiadający obywatelstwa żadnego państwa, jeżeli posiadają w Rzeczypospolitej Polskiej miejsce pobytu stałego oraz cudzoziemcy, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy. Ci ostatni jednakże mogą tego dokonać tylko i wyłącznie ze szczególnie ważnych powodów związanych z zagrożeniem prawa do życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego.
Zmiana imienia lub nazwiska może nastąpić tylko i wyłącznie na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o zmianę. Dokonuje się jej w drodze wydania przez odpowiedni organ decyzji o wyrażeniu zgody na zmianę.
Co można zmienić?
Po zmianie, zgodnie z prawem polskim, nazwisko nie może składać się z więcej niż dwóch członów i można posiadać co najwyżej dwa imiona. Osoba ubiegająca się o zmianę imienia i nazwiska może dokonać szeregu drobnych zmian, takich jak pisownia czy zmiana formy właściwej dla rodzaju męskiego lub żeńskiego lub też zmienić imię i nazwisko na zupełnie inne. Można dokonać zarówno zmiany nazwiska rodowego jak i nazwiska noszonego aktualnie. Przy czym, jeżeli nazwisko rodowe i nazwisko noszone po zawarciu małżeństwa są tożsame i zgłasza się wniosek o zmianę nazwiska małżeńskiego zmiana tego pierwszego zostanie dokonana wyłącznie na wyraźne żądanie osoby ubiegającej się o zmianę nazwiska.
Zobacz także: Zmiana nazwiska po rozwodzie
Okoliczności pozwalające na zmianę
Zmiana imienia i nazwiska jest na tyle istotna, iż nie może być dokonana bez przyczyny.
Nie wystarczy sama chęć zmiany. Konieczne jest zaistnienie ważnych przyczyn uzasadniających złożenie wniosku o zmianę. Wśród nich ustawa wymienia zmiany:
1) imienia lub nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka;
2) na imię lub nazwisko używane;
3) na imię lub nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione;
4) na imię lub nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego
obywatelstwo również się posiada
Warto przy tym zaznaczyć, że nie są to jedyne sytuacje pozwalające na dokonanie zmiany. Możliwe jest podanie we wniosku także innych przyczyn, które wydają się wystarczająco ważne. Konieczne jest przy tym podanie wystarczającego uzasadnienia oraz złożenie odpowiednich dokumentów.
Zobacz także: Zmiana nazwiska w Księdze ochrzczonych
Kiedy na pewno spotkamy się z odmową?
Zgodnie z ustawą nie ma możliwości zmiany nazwiska na nazwisko historyczne, nazwisko osoby wsławionej w dziedzinie kultury, nauki działalności politycznej, społecznej albo wojskowej. Nie możliwa jest zatem zmiana nazwiska na Piłsudski czy Mickiewicz, chyba że osoba ubiegająca się o zmianę nazwiska posiada małżonka lub wstępnego o tym nazwisku.
Procedura
Wniosek należy złożyć osobiście w Urzędzie Stanu Cywilnego z jednoczesnym wniesieniem opłaty skarbowej. Organem właściwym w tych sprawach jest kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępca, a w przypadku braku miejsca pobytu stałego – kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy ze względu na ostatnie miejsce pobytu stałego wnioskodawcy albo jego zastępca. W przypadku gdy nie można ustalić w ten sposób właściwości miejscowej właściwym organem jest z kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy dla miasta stołecznego Warszawy albo jego zastępca. Osoby mieszkające za granicą złożyć wniosek za pośrednictwem konsula Rzeczypospolitej Polskiej.
W przypadkach, gdy tego rodzaju wymogi trudno spełnić ustawa dopuszcza złożenie ważnego wniosku o zmianę nazwiska w formie pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym.
Zobacz także: Nazwisko po ślubie
Co należy zawrzeć we wniosku?
We wniosku podaje się następujące informacje: dane osoby, której zmiana dotyczy (imiona, nazwisko oraz nazwisko rodowe; adres miejsca zameldowania na pobyt stały lub ostatni pobyt stały, albo adres pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące; numer PESEL), imię i nazwisko, na jakie ma nastąpić zmiana oraz uzasadnienie.
Dodatkowo w zależności od przedmiotu zmiany należy dołączyć do wniosku odpowiednie dokumenty. W przypadku zmiany nazwiska dołącza się: odpis zupełny aktu urodzenia, odpis zupełny aktu małżeństwa, odpisy zupełne aktów urodzenia małoletnich dzieci, jeżeli zmiana nazwiska rozciąga się na dzieci oraz inne dokumenty uzasadniające zmianę nazwiska. Do wniosku o zmianę imienia należy dołączyć odpis zupełny aktu urodzenia, odpis zupełny aktu małżeństwa oraz inne dokumenty uzasadniające zmianę imienia.
Odwołanie
Odwołanie od decyzji organu w sprawie zmiany imienia lub nazwiska należy składać do właściwego miejscowo wojewody.
Skutki, nazwisko dziecka
Zmiana nazwiska przez obydwoje rodziców powoduje z urzędu zmianę nazwiska małoletniego dziecka.
Jeżeli w chwili zmiany nazwiska dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany jego nazwiska jest potrzebne także wyrażenie przez nie zgody. Jeżeli zmiana nazwiska dotyczy tylko jednego z rodziców, rozciągnięcie jej na małoletnie dziecko wymaga zgody drugiego z rodziców, chyba że nie ma on pełnej zdolności do czynności prawnych, jest nieznany albo pozbawiony władzy rodzicielskiej. W razie braku porozumienia między rodzicami każde z nich może zwrócić się o rozstrzygnięcie do sądu opiekuńczego.
Organy właściwie do wydania decyzji maja obowiązek poinformowania o zmianie innych organów, między innymi organu gminy prowadzącego ewidencję ludności.