Niepoczytalność lub poczytalność ograniczona sprawcy wykroczenia

Adwokat Marcin Palusiak
rozwiń więcej
Sąd stwierdzając niepoczytalność sprawcy, umarza postępowanie wobec niego.
Przepisy kodeksu wykroczeń precyzyjnie regulują sytuacje, gdy sprawcą wykroczenia jest osoba, co do której istnieją wątpliwości odnośnie stanu jej zdrowia psychicznego.

Kodeks wykroczeń rozróżnia dwie sytuacje:

  1. Niepoczytalność (art. 17 § 1 k.w.), jako okoliczność całkowicie wyłączającą winę;
  2. Poczytalność ograniczoną (art. 17 § 2 k.w.), jako okoliczność nie wyłączającą winy, ale zezwalającą sądowi na odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego.

Przyczyny niepoczytalności:

Kodeks wykroczeń wymienia trzy przyczyny niepoczytalności:

  1. upośledzenie umysłowe (w praktyce rozpoznawane gdy w teście inteligencji, osoba zdobywa poniżej 70 pkt.),
  2. chorobę psychiczną (np. schizofrenia, cyklofrenia),
  3. inne zakłócenia czynności psychicznych (np. skutki choroby zapalenia opon mózgowych, silne wzburzenie – afekt). Na skutek powyższych schorzeń i uwarunkowań, sprawca wykroczenia nie może w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia (a więc np. nie zdaje sobie sprawy, że popełnia czyn zabroniony) lub pokierować swoim postępowaniem.

Przyczyny poczytalności ograniczonej

Poczytalność ograniczona pojawia się na skutek tych samych przyczyn co niepoczytalność (upośledzenie umysłowe, choroba psychiczna lub inne zakłócenie czynności psychicznych), natomiast o ile w przypadku niepoczytalności sprawca w ogóle nie może rozpoznać znaczenia swego czynu, w tym przypadku zdolność ta jest w znacznym stopniu ograniczona, ale nie wyłączona. Stan taki nie wyłącza winy, ale zmniejsza jej stopień. Zaistnienie poczytalności ograniczonej, może więc wystąpić w przypadku lżejszych odmian schorzeń psychicznych, np. w niektórych odmianie depresji.

Zobacz również serwis: Wykroczenia

Stwierdzenie niepoczytalności lub poczytalności ograniczonej

W razie uzasadnionych wątpliwości co do stanu zdrowia psychicznego obwinionego (np. obwiniony przyznaje, że brał leki psychotropowe) sąd lub prokurator powołuje biegłego psychiatrę w celu sporządzenia opinii. Badanie obwinionego dotyczy ustalenia jego poczytalności w chwili popełnienia czynu, jego aktualnego stanu zdrowia oraz zdolności do udziału w postępowaniu w dacie zainicjowanego postępowania.

Przedłożona przez obwinionego własna prywatna opinia lekarska, nie może stanowić dowodu w sprawie, może jedynie być wskazówką dla sądu dla powołania biegłego psychiatry w celu sporządzenia opinii psychiatrycznej.

Zobacz serwis: Sprawy karne

Skutki niepoczytalności i poczytalności ograniczonej

Stwierdzając niepoczytalność sprawcy, sąd umarza wobec takiej osoby postępowanie. Wobec obwinionego, którego poczytalność w momencie popełnienia czynu była w znacznym stopniu ograniczona, sąd uznając winę takiej osoby, może jednak całkowicie odstąpić od wymierzenia kary lub środka karnego.

Jeśli powodem niepoczytalności lub poczytalności ograniczonej obwinionego, było świadome spożycie przez niego alkoholu lub narkotyku, nie jest możliwe umorzenie z tej przyczyny postępowania lub odstąpienie od wymierzenia kary.

Podstawa prawna: art. 17 kodeksu wykroczeń, art. 42 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia

Zobacz serwis: Wykroczenia

Prawo
Na wcześniejszej emeryturze laska stała się przyjaciółką. ZUS zapewnił, że nie stracę. Zawiódł też Trybunał Konstytucyjny
04 maja 2025

Do naszej redakcji stale trafiają historie emerytów, którzy uważają, że zostali pokrzywdzeni przez niekorzystne przeliczenie wcześniejszych emerytur. Trwa to od 2013 r. aż do dnia dzisiejszego. Mechanizm pokrzywdzenia? Emerytura powszechna jest pomniejszana o np. 1000 zł miesięcznie jako sankcja za pójście na emeryturę wcześniejszą. Miesiąc w miesiąc. W artykule przykład takiego listu – autorem jest emerytowany operator kamery. Opisał, że wprost pytał się w ZUS w 2012 r (pracowników i służby prasowe), czy straci na emeryturze powszechnej za pójście na wcześniejszą emeryturę. Usłyszał, że absolutnie nie. Okazało się, że stracił i traci do teraz (do 2025 r.). Historia emeryta jest więc interesująca bo czuł w 2012 r., że zbyt piękne jest, aby nie było jakiegoś haczyka we wcześniejszej emeryturze. I próbował uniknąć zagrożenia szukając informacji w ZUS. Nie udało mu się (pomimo starań).

Kolosalne zmiany dot. takich usług i produktów: bankomaty, terminale płatnicze, wpłatomaty, laptopy, smartfony, tablety, automaty biletowe, routery, modemy, piloty i inne. Już od czerwca 2025 r.
04 maja 2025

Na polskich przedsiębiorców ale i konsumentów, już za miesiąc, bo w czerwcu 2025 r. czekają kolosalne zmiany dot. takich usług i produktów: bankomaty, terminale płatnicze, wpłatomaty, laptopy, smartfony, tablety, automaty biletowe, routery, modemy, piloty i inne. O co chodzi?

Co za profity dla posiadaczy Karty Dużej Rodziny - jest już ustawa
04 maja 2025

Jak się okazuje Karta Dużej Rodziny uprawnia nie tylko do licznych ulg i zniżek, jak i zasad pierwszeństwa w życiu społecznym co do korzystania z tzw. rzeczy powszechnego użytku czy miejsc użyteczności publicznej, ale rodzice - posiadacze Karty Dużej Rodziny mają też specjalne profity na rynku pracy! Czy rzeczywiście będzie to dobre rozwiązanie do ich aktywizacji? Zatem jakie są zasady Karty Dużej Rodziny?

Wybory prezydenckie 2025 coraz bliżej. Sprawdź, jak głosować poza miejscem zamieszkania. Nie przegap terminów!
03 maja 2025

Już 18 maja odbędzie się pierwsza tura wyborów prezydenckich. Jeśli w dniu głosowania nie będziesz w swoim miejscu zameldowania, masz jeszcze kilka dni, by złożyć odpowiednie wnioski. Wyjaśniamy, jak zagłosować korespondencyjnie, przez pełnomocnika lub w innym lokalu – i do kiedy trzeba to załatwić.

Zmiany w urlopach: 2 dni wolne na 1 dziecko, 3 na 2 dzieci, 4 na 3 dzieci, 5 na 4 dzieci, a za odmowę udzielenia – 30 tys. zł kary dla pracodawcy
04 maja 2025

Na 1 dziecko – 2 dni wolne, na 2 dzieci – 3 dni wolne, na 3 dzieci – 4 dni wolne, a na 4 i więcej – 5 dni wolnych, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia, a za odmowę zwolnienia od pracy w ramach ww. puli – 30 tys. zł kary dla pracodawcy. O zmianę art. 188 kodeksu pracy – w dniu 12 kwietnia br., zawnioskowały do Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Rzeczniczka Praw Dziecka i Okręgowa Rada Adwokacka, poddając pod wątpliwość zgodność ww. przepisu z konstytucyjną zasadą równości oraz zasadą ochrony praw dziecka. Czy położy to kres absurdowi tylko 2 dni zwolnienia od pracy w roku kalendarzowym, na wszystkie dzieci i łącznie dla obojga rodziców?

MRPiPS: nowe rozwiązania na rzecz osób z niepełnosprawnościami i przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności. Termin do 20 maja 2025 r. na składanie dokumentów
02 maja 2025

Rok 2025 jest wyjątkowo obfitujący w zmiany prawa czy też projekty zmian w zakresie uprawnień dla osób z niepełnosprawnościami i ogólnie dla całego systemu orzecznictwa. Ale to nie koniec! Idą kolejne zmiany i to na z góry określone lata: na 2026, 2027 a nawet 2028 r. Perspektywa odległa - to fakt, ale takie działania jak zapowiada resort pracy wymagają długiej perspektywy. Udało się dotrzeć do informacji, z których wynika, że MRPiPS ogłasza program: "Przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności". Co będzie obejmował program, do kogo jest skierowany i co można zyskać?

Znieważenie flagi państwowej – co grozi za obrazę symboli narodowych?
02 maja 2025

Flaga państwowa to jeden z najważniejszych symboli każdego kraju – wyraża tożsamość narodową, suwerenność, a także dumę z historii i wspólnoty obywatelskiej. W Polsce ochrona flagi jest zagwarantowana przepisami prawa, a jej znieważenie jest przestępstwem. Warto więc wiedzieć, czym jest znieważenie flagi Rzeczypospolitej Polskiej, jakie formy może przybrać oraz jakie sankcje grożą za tego rodzaju działanie.

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób [NOWE ŚWIADCZENIE]. Dodatkowo wyrównanie od stycznia 2025
04 maja 2025

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób. Co istotne osoby, który mają prawo do tego nowe dodatku dostaną również wyrównanie od 1 stycznia 2025 r. Wysokość dodatku wynosiła w styczniu i lutym 2025 r. 2520 zł, a od marca jest to 2610,72 zł. Na konta świadczeniobiorców wpłyną więc w maju spore pieniądze - i słusznie bo było to długo wyczekiwane świadczenie.

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód: tylko czy będą chętni [PROJEKT skierowany do stałej komisji]
04 maja 2025

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód - podkreśla Łukasz Krasoń. Jednak czy będą chętni na tą specyficzną i wymagającą dużego wysiłku psychicznego i fizycznego pracę? Nie wiadomo też jak będzie z wynagrodzeniem, a nie wydaje się, żeby byli chętni do tej pracy tylko za minimalną krajową. Osoby z niepełnosprawnościami same podkreślają, że nie jest to zajęcia dla wszystkich i łatwe.

Donald Trump spotkał się z Karolem Nawrockim w Gabinecie Owalnym Białego Domu. "You will win"
02 maja 2025

Prezydent Stanów Donald Trump spotkał się w czwartek 1 maja 2025 r. z kandydatem na prezydenta RP Karolem Nawrockim - podał Biały Dom. Nawrocki relacjonował, że D. Trump przepowiadał mu wygraną w wyborach.

pokaż więcej
Proszę czekać...