Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - waloryzacja emerytur i rent przeprowadzana jest raz w roku, od 1 marca. Na wskaźnik waloryzacji, który decyduje o kwocie podwyżki świadczeń - ma wpływ kilka czynników (w tym zwłaszcza ubiegłoroczna inflacja). Dotychczas nie była jednak zagwarantowana minimalna kwota takiej corocznej waloryzacji. Stan ten - ma ulec zmianie już w sierpniu 2025 r.
- W jaki sposób przeprowadzana jest waloryzacja emerytur i rent, zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami?
- Ile w 2025 r. wyniosła waloryzacja emerytur i rent oraz jakie są aktualne kwoty najniższych, gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych?
- Obietnica „sprawiedliwej waloryzacji emerytur” nowego Prezydenta RP Karola Nawrockiego: już w sierpniu 2025 r. nowe zasady waloryzacji emerytur i rent
- Czy istnieje szansa na drugą waloryzację emerytur i rent jeszcze w 2025 r.?
W jaki sposób przeprowadzana jest waloryzacja emerytur i rent, zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami?
Waloryzacja świadczeń emerytalno-rentowych jest odpowiedzią na spadek siły nabywczej pieniądza spowodowany głównie przez inflację. Ma ona na celu urealnienie wartości wypłacanych świadczeń w odniesieniu do wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych, dostosowując - w sposób ciągły - wartość wypłacanych świadczeń do zmian cen.
Emerytury i renty (oraz niektóre dodatki do nich, jak np. dodatek pielęgnacyjny czy dodatek dla sierot zupełnych oraz świadczenia i zasiłki przedemerytalne) podlegają corocznej waloryzacji od dnia 1 marca. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru przez wskaźnik waloryzacji. Wskaźnik ten - zgodnie z art. 89 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa FUS) - odpowiada średniorocznemu wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym, zwiększonemu o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.
Zwiększenie o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia jest przedmiotem corocznych negocjacji w ramach Rady Dialogu Społecznego. W przypadku braku porozumienia w ramach tych negocjacji – wysokość zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, w danym roku, określa rozporządzenie Rady Ministrów.
W 2025 r. – wysokość zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent, rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19.07.2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. – została ustalona na poziomie 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.
Rzeczywisty wskaźnik rocznej waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych opiera się na danych dotyczących faktycznego wykonania w zakresie inflacji i realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym (ogłaszanych w komunikatach Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego). Do jego wyliczenia – potrzebne są zatem dane z dwóch komunikatów Prezesa GUS:
- dotyczące faktycznego wykonania w zakresie inflacji oraz
- dotyczące realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.
Ile w 2025 r. wyniosła waloryzacja emerytur i rent oraz jakie są aktualne kwoty najniższych, gwarantowanych świadczeń emerytalno-rentowych?
W 2025 r. ww. dane GUS, potrzebne do wyliczenia rzeczywistego wskaźnika rocznej waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, wynikały odpowiednio z:
- komunikatu Prezesa GUS z dnia 15.01.2025 r. w sprawie średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2024 r. – w zakresie faktycznego wykonania w zakresie inflacji, zgodnie z którym – średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem w 2024 r. w stosunku do 2023 r. wyniósł 103,6 (wzrost cen o 3,6%) oraz
- komunikatu Prezesa GUS z dnia 11.02.2025 r. w sprawie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r. w stosunku do 2023 r. – w zakresie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym, zgodnie z którym – realny wzrost przeciętnego wynagrodzenia w 2024 r., w stosunku do 2023 r., wyniósł 9,5%.
W związku z tym, że wskaźnik waloryzacji emerytur i rent to: średnioroczny wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w poprzednim roku kalendarzowym (a zatem wspomniane powyżej 3,6%), zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym (a zatem – zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 19.07.2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. – o równe 20% ze wspomnianego powyżej 9,5%) – wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2025 r., wyniósł 5,5% (tj. 3,6%+1,9%). Zgodnie z art. 89 ust. 6 ustawy FUS – został on ogłoszony w komunikacie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14.02.2025 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. Ww. komunikat ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego (którym aktualnie jest – Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) musi bowiem być, co roku, ogłoszony w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski”, nie później niż w ciągu 3 dni roboczych od dnia ogłoszenia przez Prezesa GUS komunikatu w sprawie realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku kalendarzowym.
Waloryzacja emerytur i rent przeprowadzana jest z urzędu, co oznacza, że beneficjenci ww. świadczeń nie muszą składać w tej sprawie żadnego wniosku do ZUS. W następstwie dokonanej waloryzacji – każdy emeryt i rencista otrzymuje z ZUS decyzję z informacją o nowej wysokości swojego świadczenia. W 2025 r. – łączny koszt waloryzacji świadczeń emerytalno-rentowych, MRPiPS oszacowało na ok. 22,8 mld zł.
Najniższe gwarantowane emerytury i renty - w wyniku przeprowadzonej waloryzacji - od 1 marca 2025 r., wzrosły natomiast do następujących kwot:
- najniższa emerytura – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł w stosunku do kwoty, która obowiązywała od 1 marca 2024 r.1),
- najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł1),
- najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy – 1 409,18 zł (podwyżka o 73,46 zł2),
- najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową – 2 254,69 zł (podwyżka o 117,54 zł),
- najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową – 1 691,02 zł (podwyżka o 88,16 zł),
- najniższa renta rodzinna – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł1)oraz
- najniższa renta socjalna – 1 878,91 zł (podwyżka o 97,95 zł1).
Obietnica „sprawiedliwej waloryzacji emerytur” nowego Prezydenta RP Karola Nawrockiego: już w sierpniu 2025 r. nowe zasady waloryzacji emerytur i rent
W swoim programie wyborczym nowo wybrany Prezydent RP Karol Nawrocki - w sekcji „Niskie, proste i prorodzinne podatki – podatkowy kontrakt” zawarł obietnicę, że 6 sierpnia 2025 r., czyli - w dniu objęcia przez niego urzędu prezydenta (w pierwszym dniu prezydentury) - złoży do Sejmu projekt ustawy przewidujący, że - w ramach waloryzacji emerytur świadczenia zawsze będą o wzrastać o minimum 150 zł, a wskaźnik waloryzacji będzie zawsze wyższy od wskaźnika inflacji (obietnica ta, została złożona w następującym brzmieniu: „Sprawiedliwa waloryzacja emerytur: Waloryzacja emerytur minimum o 150 zł i zawsze powyżej wskaźnika inflacji.”). Zapewnienie Karola Nawrockiego odnośnie nowych zasad waloryzacji emerytur, zostało również powtórzone w sekcji „Dobrobyt – więcej pieniędzy w kieszeniach Polaków” jego programu wyborczego i określone „godną waloryzację emerytur”.
Jeżeli powyższa obietnica, zostałaby przełożona na realia waloryzacji emerytur i rent, która miała miejsce w marcu bieżącego (2025) roku, oznaczałoby to, że - kwota najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty socjalnej i renty rodzinnej wzrosłaby nie do 1 878,91 zł, a do 1 930,96 zł (czyli podwyżka - w stosunku do obecnie obowiązującej kwoty świadczenia - opiewałaby na 52,05 zł). Im wyższa emerytura, renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renta socjalna lub renta rodzinna - tym podwyżka (w związku z zastrzeżeniem minimalnej kwoty waloryzacji na poziomie 150 zł) byłaby jednak niższa: w przypadku świadczenia na poziomie 2 700 zł brutto miesięcznie - podwyżka wynosiłaby już tylko 1,50 zł, a w przypadku świadczenia na poziomie 2 800 zł brutto miesięcznie i wyższym - nie miałaby już w ogóle miejsca. Stosunek kwoty emerytury do wysokości podwyżki, jaką można byłoby otrzymać, jeżeli propozycja Karola Nawrockiego obowiązywałaby już w w czasie waloryzacji świadczeń w marcu 2025 r., obrazuje poniższa tabela:
Wysokość emerytury od 1 marca 2024 r. | Wysokość emerytury od 1 marca 2025 r. (z uwzględnieniem waloryzacji 5,5%) | Hipotetyczna wysokość emerytury z od 1 marca 2025 r. (z uwzględnieniem podwyżki o min. 150 zł) | Różnica |
|---|---|---|---|
1 780,96 zł | 1 878,91 zł | 1 930,96 zł | 52,05 zł |
1 800 zł | 1 899 zł | 1 950 zł | 51 zł |
1 900 zł | 2 004,50 zł | 2 050 zł | 45,50 zł |
2 000 zł | 2 110 zł | 2 150 zł | 40 zł |
2 100 zł | 2 215,50 zł | 2 250 zł | 34,50 zł |
2 200 zł | 2 321 zł | 2 350 zł | 29 zł |
2 300 zł | 2 426,50 zł | 2 450 zł | 23,50 zł |
2 400 zł | 2 532 zł | 2 550 zł | 18 zł |
2 500 zł | 2 637,50 zł | 2 650 zł | 12,50 zł |
2 600 zł | 2 743 zł | 2 750 zł | 7 zł |
2 700 zł | 2 848,50 zł | 2 850 zł | 1,50 zł |
2 800 zł | 2 954 zł | 2 950 zł | - |
2 900 zł | 3 059,50 zł | 3 050 zł | - |
Jeżeli natomiast - obietnicę Karola Nawrockiego - odnieść by do przyszłorocznej waloryzacji emerytur i rent, która będzie miała miejsce w marcu 2026 r. - oznaczałoby to, że prognozowana (na dzień dzisiejszy) kwota najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, renty socjalnej i renty rodzinnej wzrosłaby nie do 1 970,98 zł3, a do 2 028,91 zł (czyli podwyżka - w stosunku o obecnie obowiązującej kwoty świadczenia - opiewałaby nie na 92,07 zł, a na zagwarantowane przez prezydenta 150 zł).
Warto, żeby emeryci i renciści - jako beneficjenci świadczeń, których dotyczy złożona przez Karola Nawrockiego obietnica wyborcza - mieli jej świadomość i „dopilnowali”, żeby nowy prezydent, rzeczywiście się z niej wywiązał, choć beneficjenci świadczeń emerytalno-rentowych na poziomie wyższym niż minimalny - mogą poczuć się obiecaną „godną waloryzacją emerytur”, ze względu na znikomą różnicę (lub całkowity brak różnicy w wysokości świadczenia), bardzo rozczarowani.
Czy istnieje szansa na drugą waloryzację emerytur i rent jeszcze w 2025 r.?
Pod koniec 2024 r. Rada Ministrów zaakceptowała projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (dodatkowa waloryzacja) (nr w wykazie prac legislacyjnych Rady Ministrów: UA6), który - celem zabezpieczenia w większym stopniu sytuacji finansowej osób starszych i zapewnienia im stabilności finansowej w trakcie roku - zakłada drugą waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych, w przypadku gdy wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do poprzedniego okresu (drugiego półrocza poprzedniego roku) przekroczy 105%. Owa dodatkowa waloryzacja (tzw. interwencyjna/okresowa) miałaby być działaniem mającym na celu ochronę świadczeniobiorców (przede wszystkim emerytów i rencistów pobierających najniższe świadczenia) przed skutkami wysokiego wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w trakcie roku.
Miałaby ona być przeprowadzana od 1 września - tak jak zostało już wspomniane - w sytuacji, jeżeli wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do poprzedniego okresu (drugiego półrocza poprzedniego roku) przekroczyłby 105%. Analogicznie, jak ma to miejsce w przypadku waloryzacji rocznej, która odbywa się 1 marca każdego roku - dodatkowa waloryzacja miałaby przy tym polegać na pomnożeniu kwoty świadczenia i podstawy jego wymiaru, w wysokości przysługującej dnia 31 sierpnia danego roku (w którym przeprowadzana jest ta waloryzacja), przez wskaźnik dodatkowej waloryzacji. Waloryzacja wrześniowa miałaby obejmować emerytury i renty przyznane przed terminem tej waloryzacji, a w jej wyniku - kwota świadczenia nie mogłaby ulec obniżeniu.
Wskaźnikiem dodatkowej waloryzacji miałby być wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do drugiego półrocza poprzedniego roku (pod warunkiem jego przekroczenia ponad 105%) zwiększony o co najmniej 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do drugiego półrocza poprzedniego roku.
Należy jednak pokreślić, że druga (tzw. wrześniowa) waloryzacja nie miałaby stanowić dodatkowej podwyżki świadczeń emerytalno-rentowych, a być tylko przyspieszoną wypłatą części podwyżki, która wynika ze wskaźnika waloryzacji z marca następnego roku, opartego na rocznym wskaźniku inflacji z roku poprzedniego, ze względu na wyższą niż 5% inflację w pierwszym półroczu danego roku w stosunku do drugiego półrocza poprzedniego roku. Czyli - wyższe świadczenia we wrześniu, miałyby być wypłacane niejako na poczet przyszłorocznej, standardowej (marcowej) waloryzacji świadczeń.
Na chwilę obecną - projekt ten nie został skierowany przez Radę Ministrów do Sejmu, ale niewykluczone, że może to nastąpić jeszcze w tym roku - jeżeli będzie za tym przemawiała np. wysoka inflacja. Ewentualna wrześniowa waloryzacja emerytur, przewidziana w ww. projekcie - jest jednak zupełnie niezależna od obietnicy podwyżki świadczeń emerytalno-rentowych, złożonej przez nowego prezydenta Karola Nawrockiego.
1 Od 1 marca 2024 r. obowiązywała bowiem kwota 1 780,96 zł podstawie pkt 1 lit. a) komunikatu Prezesa ZUS z dnia 14.02.2024 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń (M.P. z 2024 r., poz. 133)
2 Od 1 marca 2024 r. obowiązywała bowiem kwota 1 335,72 zł podstawie pkt 1 lit. b) komunikatu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 14 lutego 2024 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń (M.P. z 2024 r., poz. 133)
3 Ponieważ - zgodnie z propozycją Rady Ministrów z 12 czerwca 2025 r. - wysokość zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2026 r. wyniesie 20% realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia w roku 2025, w następstwie czego – emerytury i renty wzrosną o co najmniej 4,9%. Należy jednak mieć na względzie, że - na ostateczny wskaźnik waloryzacji emerytur i rent w 2026 r. – będą mieć wpływ ostateczne dane dotyczące średniorocznego wskaźnika cen towarów i usług konsumpcyjnych oraz realnego wzrostu przeciętnego wynagrodzenia, które zostaną podane przez Prezesa GUS na początku 2026 r.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1631 z późn. zm.)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19.07.2024 r. w sprawie wysokości zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. (Dz.U. z 2024 r., poz. 1122)
- Komunikat Prezesa ZUS z dnia 18.02.2025 r. w sprawie kwoty najniższej emerytury i renty, dodatku pielęgnacyjnego i dodatku dla sierot zupełnych, kwot maksymalnych zmniejszeń emerytur i rent oraz kwot emerytur i rent wolnych od egzekucji i potrąceń (M.P. z 2025 r., poz. 152)
- Komunikat Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14.02.2025 r. w sprawie wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2025 r. (M.P. z 2025 r., poz. 129)