Orzeczenie o niepełnosprawności to oficjalny dokument, który potwierdza ograniczenia zdrowotne wpływające na codzienne funkcjonowanie. Jego posiadanie daje prawo do wielu form wsparcia – zarówno finansowego, jak i społecznego. W 2025 roku zasady orzekania nie zmieniają się znacząco, ale warto wiedzieć, kiedy można się o nie ubiegać i jakie choroby najczęściej kwalifikują do otrzymania orzeczenia.
- Czym jest orzeczenie o niepełnosprawności?
- Stopnie niepełnosprawności – jaki możesz dostać?
- Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności w 2025 roku?
- Przykłady schorzeń, które mogą dawać prawo do orzeczenia
- Symbole przyczyn niepełnosprawności – co oznaczają?
- Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności w 2025 roku?
- Co zrobić, gdy nie zgadzasz się z decyzją?
Czym jest orzeczenie o niepełnosprawności?
To dokument, który stwierdza, że osoba z powodu problemów zdrowotnych ma ograniczoną sprawność fizyczną, psychiczną lub społeczną. Może być wydane na czas określony lub bezterminowo, w zależności od stanu zdrowia. Orzeczenie umożliwia m.in.:
- korzystanie ze świadczeń pieniężnych (np. 500+ dla osób niepełnosprawnych),
- skorzystanie z ulg podatkowych i zniżek,
- dostęp do usług rehabilitacyjnych i opieki,
- ułatwienia w pracy i edukacji,
- pierwszeństwo w kolejkach i usługach publicznych.
Stopnie niepełnosprawności – jaki możesz dostać?
W Polsce obowiązuje trzystopniowa skala orzekania:
- Znaczny stopień niepełnosprawności – osoba wymaga stałej lub długotrwałej opieki,
- Umiarkowany stopień niepełnosprawności – potrzebna jest pomoc w codziennym funkcjonowaniu,
- Lekki stopień niepełnosprawności – występują ograniczenia, ale osoba funkcjonuje samodzielnie.
Dawne grupy inwalidzkie (I, II, III) zostały zastąpione tym systemem:
- I grupa = stopień znaczny,
- II grupa = umiarkowany,
- III grupa = lekki.
Orzeczenie mogą uzyskać osoby powyżej 16. roku życia (dla dzieci obowiązują inne zasady).
Na jakie choroby można dostać orzeczenie o niepełnosprawności w 2025 roku?
Nie każda choroba oznacza niepełnosprawność. Kluczowe jest to, czy i w jakim stopniu wpływa na życie codzienne, samodzielność i zdolność do pracy. Najczęstsze grupy schorzeń:
- Choroby psychiczne – np. depresja, schizofrenia, zaburzenia lękowe
- Choroby narządu wzroku – jaskra, zaawansowana zaćma, ślepota
- Choroby układu ruchu – RZS, choroba zwyrodnieniowa stawów, porażenia
- Padaczka (epilepsja)
- Choroby układu oddechowego i krążenia – POChP, ciężkie astmy, wady serca
- Choroby przewodu pokarmowego – przewlekłe zapalenie jelit, przetoki
- Choroby układu moczowo-płciowego – niewydolność nerek, stomie
- Choroby neurologiczne – stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona
- Zaburzenia rozwojowe – autyzm, zespół Aspergera
- Choroby metaboliczne i endokrynologiczne – cukrzyca typu 1, choroba Gravesa-Basedowa
- Choroby nowotworowe - jeśli choroba powoduje niepełnosprawność
- Choroby rzadkie i zakaźne – np. AIDS, przewlekłe zapalenia wątroby
Ważne: Samo rozpoznanie choroby nie gwarantuje przyznania orzeczenia. Liczy się jej wpływ na codzienne życie.
Przykłady schorzeń, które mogą dawać prawo do orzeczenia
- Depresja oporna na leczenie
- Tętniak mózgu
- Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
- Choroba Baastrupa, Scheuermanna, Meniera
- POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc)
- Zespół Touretta
- Skutki nadciśnienia z uszkodzeniem narządów
- Choroby neurologiczne powodujące paraliż lub trudności w poruszaniu się
Symbole przyczyn niepełnosprawności – co oznaczają?
Na orzeczeniu znajdziesz tzw. symbole niepełnosprawności – cyfrowe kody wskazujące główne przyczyny zaburzeń:
- 01-U - niepełnosprawność intelektualna
- 02-P - choroby psychiczne
- 03-L - zaburzenia głosu, mowy, słuchu
- 04-O - choroby narządu wzroku
- 05-R - zaburzenia narządu ruchu
- 06-E - epilepsja
- 07-S - choroby układu oddechowego i krążenia
- 08-T - choroby układu pokarmowego
- 09-M - choroby układu moczowo-płciowego
- 10-N - choroby neurologiczne
- 11-I - inne choroby (np. metaboliczne, zakaźne)
- 12-C - całościowe zaburzenia rozwojowe
W orzeczeniu mogą być maksymalnie trzy symbole przyczyn.
Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności w 2025 roku?
- Zbierz dokumentację medyczną – im bardziej szczegółowa, tym lepiej.
- Uzyskaj skierowanie – od lekarza, psychologa, szkoły lub innej instytucji.
- Złóż wniosek – do powiatowego/miejskiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności.
- Oczekuj na komisję – ocena może odbyć się stacjonarnie lub zaocznie (w zależności od tego co w skierowaniu wpisze lekarz).
- Odbierz orzeczenie – jeśli decyzja jest pozytywna.
Co zrobić, gdy nie zgadzasz się z decyzją?
Możesz złożyć odwołanie do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności. Masz na to 14 dni od otrzymania decyzji. Jeśli i ono będzie negatywne – możesz dalej składać skargę do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych.
Polecamy: Pomoc społeczna. Komentarz do ustawy