W 2025 roku weszła w życie lista 208 chorób, które automatycznie dają prawo do bezterminowego orzeczenia o niepełnosprawności. To duża zmiana dla osób przewlekle chorych i ich rodzin. Nie trzeba już co kilka lat przechodzić stresujących komisji. Sprawdź pełną tabelę, aby upewnić się, czy Twoja choroba znajduje się wśród tych, które gwarantują orzeczenie na stałe.
- Co oznacza bezterminowe orzeczenie o niepełnosprawności?
- Jak uzyskać orzeczenie bezterminowe? – krok po kroku
- Zmiany od 14 sierpnia 2025 r.
- Lista chorób dających prawo do orzeczenia bezterminowego w 2025 r.
- Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
- Podstawa prawna
Co oznacza bezterminowe orzeczenie o niepełnosprawności?
Orzeczenie o niepełnosprawności wydawane na czas nieokreślony to jedno z najbardziej oczekiwanych rozwiązań w systemie wsparcia. Daje pacjentowi gwarancję, że nie będzie musiał co kilka lat stawać przed komisją, zbierać dokumentacji i potwierdzać oczywistego faktu, że jego choroba jest nieodwracalna.
W praktyce oznacza to:
- stabilny dostęp do świadczeń finansowych,
- brak ryzyka utraty ulg podatkowych,
- długoterminową ochronę w zakresie prawa pracy,
- możliwość korzystania z turnusów rehabilitacyjnych,
- ułatwienia w transporcie (np. karta parkingowa).
Według danych GUS na koniec 2024 r. w Polsce było ponad 4 mln osób z ważnym orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności. W tym samym czasie Ministerstwo Rodziny poinformowało, że tylko w pierwszych miesiącach 20254 r. wpłynęło ponad 250 tys. wniosków o ustalenie poziomu potrzeby wsparcia. To efekt wprowadzenia świadczenia wspierającego. Eksperci podkreślają, że znaczna część tych osób cierpi na choroby przewlekłe i postępujące, które praktycznie nie rokują poprawy. W ich przypadku nowe przepisy umożliwiają przyznanie orzeczenia bezterminowego, co eliminuje konieczność ponownego stawania przed komisją co kilka lat.
Jak uzyskać orzeczenie bezterminowe? – krok po kroku
Uzyskanie orzeczenia o niepełnosprawności na czas nieokreślony nie zawsze wymaga skomplikowanych procedur, ale trzeba przejść przez kilka obowiązkowych etapów. Cała ścieżka opiera się na przepisach ogólnych, jednak w praktyce poszczególne powiatowe zespoły mogą różnić się szczegółami organizacyjnymi. Poniżej znajdziesz podstawowe kroki, które prowadzą od złożenia wniosku aż do otrzymania decyzji bezterminowej.
1. Złóż wniosek w powiatowym zespole ds. orzekania o niepełnosprawności
Pierwszym etapem jest wypełnienie i złożenie formularza w odpowiednim dla miejsca zamieszkania powiatowym (lub miejskim) zespole. Wniosek można złożyć osobiście, pocztą albo coraz częściej także elektronicznie, np. przez platformę ePUAP czy Emp@tię.
2. Przygotuj pełną dokumentację medyczną
Do wniosku należy dołączyć aktualne wyniki badań, karty informacyjne z leczenia szpitalnego, zaświadczenia lekarskie oraz całą historię choroby. W przypadku chorób przewlekłych warto gromadzić dokumentację z kilku lat. To ułatwia komisji potwierdzenie, że schorzenie ma charakter trwały i nieodwracalny.
3. Wskaż powód ubiegania się o orzeczenie bezterminowe
Na etapie składania dokumentów dobrze jest zaznaczyć, że Twoje schorzenie znajduje się w wykazie z rozporządzenia (np. choroby onkologiczne, neurologiczne, genetyczne czy psychiatryczne o charakterze nieodwracalnym). Taka informacja nakierowuje komisję na właściwe podstawy prawne.
4. Weź udział w komisji lekarskiej
Po złożeniu dokumentów zostaniesz zaproszony na posiedzenie komisji. W wielu przypadkach, szczególnie przy chorobach postępujących lub nieuleczalnych jest to formalność. Lekarze przede wszystkim weryfikują dokumentację i sprawdzają, czy spełnione są przesłanki ustawowe do wydania orzeczenia na czas nieokreślony.
5. Odbierz decyzję i sprawdź jej treść
Po kilku tygodniach otrzymasz decyzję. Jeśli komisja uzna, że Twoje schorzenie ma charakter trwały, orzeczenie będzie miało adnotację "bezterminowe". Warto zweryfikować, czy w dokumencie znalazły się wszystkie niezbędne wskazania, np. dotyczące ulg podatkowych, prawa do karty parkingowej czy możliwości korzystania z usług opiekuńczych.
Zmiany od 14 sierpnia 2025 r.
Od 14 sierpnia 2025 r. obowiązują nowe przepisy dotyczące komisji orzekających. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rodziny, w skład zespołu może wchodzić większa liczba lekarzy specjalistów, w tym osoby z doświadczeniem w leczeniu chorób przewlekłych i rzadkich.
Naszym celem jest skrócenie czasu oczekiwania i zakończenie praktyki wieloletniego potwierdzania nieuleczalnych chorób – podkreśliła minister rodziny Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podczas prezentacji nowych zasad.
Dzięki temu w praktyce łatwiej jest uzyskać orzeczenie bezterminowe przy schorzeniach nieuleczalnych. Komisja nie wymaga już tak często dodatkowych badań ani opinii zewnętrznych. Skrócono także czas oczekiwania, posiedzenia mają odbywać się szybciej, a wnioski w części przypadków rozpatrywane są nawet w ciągu kilku tygodni, a nie miesięcy.
Nowe zasady wprost przekładają się na katalog chorób, które od 2025 r. automatycznie dają orzeczenie na czas nieokreślony. To oficjalny wykaz przygotowany przez Ministerstwo Rodzin, poniżej prezentujemy najważniejsze grupy schorzeń z tej listy.
Lista chorób dających prawo do orzeczenia bezterminowego w 2025 r.
Ministerstwo Rodziny opublikowało w lipcu 2025 r. pełen wykaz jednostek chorobowych, które pozwalają na wydanie orzeczenia na stałe. Na liście znalazło się aż 208 schorzeń, obejmujących choroby układu nerwowego, metaboliczne, onkologiczne, genetyczne i wiele innych.
Pełny katalog rzadkich chorób genetycznych o jednorodnym i niezmiennym przebiegu, stanowiący załącznik nr 1 do rozporządzenia, dostępny jest również w przepisach prawa:
Tabela – przykładowe grupy schorzeń
Grupa chorób | Przykłady jednostek chorobowych | Uprawnienia |
|---|---|---|
Układ nerwowy | Stwardnienie rozsiane, rdzeniowy zanik mięśni (SMA), padaczka lekooporna, choroba Parkinsona w zaawansowanym stadium | Orzeczenie bezterminowe, ulgi, świadczenie wspierające |
Choroby metaboliczne i genetyczne | Mukowiscydoza, dystrofia mięśniowa Duchenne’a, fenyloketonuria | Orzeczenie bezterminowe, dodatki pielęgnacyjne |
Onkologiczne | Nowotwory złośliwe w stadium zaawansowanym, choroby nowotworowe po leczeniu z trwałymi powikłaniami | Bezterminowe wsparcie i ulgi podatkowe |
Kardiologiczne i oddechowe | Niewydolność serca III–IV klasy NYHA, przewlekła niewydolność oddechowa wymagająca tlenoterapii | Orzeczenie bezterminowe i prawo do sprzętu medycznego |
Okulistyczne | Całkowita utrata wzroku, jaskra w zaawansowanym stadium | Stałe orzeczenie i karta parkingowa |
Inne schorzenia przewlekłe | Amputacje kończyn, przewlekła niewydolność nerek (dializy), choroby autoimmunologiczne w stadium nieodwracalnym | Orzeczenie bezterminowe i rehabilitacja |
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy każda przewlekła choroba daje prawo do orzeczenia bezterminowego?
Nie. Tylko choroby wymienione w oficjalnym wykazie Ministerstwa.
Czy dziecko może dostać orzeczenie stałe?
Tak, jeśli schorzenie jest nieodwracalne i znajduje się w wykazie.
Czy cukrzyca daje automatycznie bezterminowe orzeczenie?
Nie zawsze. Wszystko zależy od powikłań i stopnia zaawansowania choroby.
Czy można odwołać się od decyzji, jeśli komisja wyda orzeczenie czasowe?
Tak. Odwołanie składa się do Wojewódzkiego Zespołu ds. Orzekania.