Cierpisz na cukrzycę, chorobę serca, depresję albo inną chorobę przewlekłą? Taka diagnoza może otworzyć Ci drogę do pieniędzy, ulg i specjalnych przywilejów. Od 2025 roku obowiązuje nowy katalog 208 jednostek chorobowych, które mogą kwalifikować do orzeczenia o niepełnosprawności. Nie każda diagnoza równa się automatycznie orzeczeniu o niepełnosprawności, ale wiele chorób może otworzyć dostęp do konkretnych form pomocy i ulg.
- Choroba przewlekła to nie tylko leczenie. To także prawo do wsparcia
- Jakie choroby mogą kwalifikować do dodatkowych świadczeń? Katalog schorzeń 2025
- Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności – krok po kroku
- Co daje orzeczenie o niepełnosprawności?
- Nie odkładaj tego – sprawdź, czy masz prawo do pomocy
- Podstawa prawna:
Choroba przewlekła to nie tylko leczenie. To także prawo do wsparcia
Miliony Polaków zmagają się z chorobami, które na co dzień odbierają im siły i samodzielność. Do tej pory wielu z nich nie wiedziało, że może ubiegać się o świadczenia z ZUS czy PFRON. W 2025 roku sytuacja się zmieniła, katalog został poszerzony i obejmuje choroby, które wcześniej nie zawsze były uznawane za podstawę do wydania orzeczenia.
Czym jest choroba przewlekła?
To schorzenie, które trwa dłużej niż trzy miesiące i ma charakter postępujący lub nawracający. Wymaga długotrwałego leczenia, kontroli medycznej, a często także zmian w stylu życia. Choroby przewlekłe rzadko dają się całkowicie wyleczyć, zamiast tego pacjenci uczą się z nimi żyć, korzystając z leczenia farmakologicznego, rehabilitacji i wsparcia specjalistów.
Statystyki są niepokojące:
- Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) choroby przewlekłe odpowiadają za około 70% wszystkich zgonów na świecie.
- W Polsce cierpi na nie już ponad 10 milionów osób, a najczęściej diagnozowane to: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby serca, astma, POChP, depresja i nowotwory.
- NFZ podaje, że w grupie osób po 60. roku życia aż 8 na 10 pacjentów zmaga się z co najmniej jedną chorobą przewlekłą, a połowa z co najmniej dwiema.
Choroba przewlekła to więc nie tylko walka z objawami, ale także realne ograniczenia w codziennym życiu, od problemów z pracą zawodową, po utratę samodzielności. Dlatego tak ważne jest, aby pacjenci wiedzieli, że obok leczenia mają także prawo do wsparcia finansowego i socjalnego.
Jakie choroby mogą kwalifikować do dodatkowych świadczeń? Katalog schorzeń 2025
Od 2025 roku rozszerzono i doprecyzowano wykaz chorób, które mogą stanowić podstawę do wydania orzeczenia o niepełnosprawności. Na liście znalazło się 208 jednostek chorobowych, w tym wiele rzadkich chorób genetycznych. W takich przypadkach orzeczenie może być przyznane nawet na dłuższy okres, minimum 7 lat. W katalogu ujęte zostały między innymi:
- Choroby neurologiczne: np. padaczka, stwardnienie rozsiane, stany po udarach mózgu, choroba Parkinsona.
- Choroby psychiczne: w tym schizofrenia, depresja lekooporna, zaburzenia afektywne dwubiegunowe, zespoły otępienne.
- Nowotwory złośliwe: w zależności od stadium i wpływu na funkcjonowanie organizmu.
- Poważne choroby układu krążenia, oddechowego i pokarmowego: prowadzące do niewydolności narządowej (np. niewydolność serca, przewlekła obturacyjna choroba płuc, choroba Crohna).
- Cukrzyca z powikłaniami: szczególnie te wpływające na narządy (np. retinopatia, nefropatia).
- Choroby rzadkie i genetyczne: rozbudowany katalog (obecnie 208 jednostek), który ma ułatwić orzekanie w tych przypadkach.
- Zespoły bólowe kręgosłupa i zaawansowane zwyrodnienia stawów: w stopniu znacząco ograniczającym ruchomość i codzienne funkcjonowanie.
- Upośledzenie narządu wzroku, słuchu i mowy: znaczne wady i uszkodzenia.
- Upośledzenie umysłowe oraz całościowe zaburzenia rozwojowe (np. spektrum autyzmu).
Pełna lista kryteriów i symboli przyczyn niepełnosprawności jest dostępna w załączniku rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej oraz w lokalnych Zespołach ds. Orzekania o Niepełnosprawności (ZON).
Zobacz również:
Jak uzyskać orzeczenie o niepełnosprawności – krok po kroku
Choć procedura może wydawać się skomplikowana, w praktyce przebiega według jasno określonych zasad. Oto najważniejsze kroki:
- Złożenie wniosku – formularz dostępny jest w lokalnym Zespole ds. Orzekania o Niepełnosprawności (ZON) oraz online.
- Kompletowanie dokumentacji medycznej – to najważniejszy element. Powinna ona szczegółowo potwierdzać stan zdrowia, historię choroby, dotychczasowe leczenie i jego wpływ na codzienne funkcjonowanie.
- Udział w komisji ZON – po złożeniu dokumentów zostaniesz zaproszony na posiedzenie komisji oceniającej stan zdrowia i sprawność. W uzasadnionych sytuacjach możliwe jest rozpatrzenie wniosku bez udziału wnioskodawcy lub poprzez komisję wyjazdową.
- Złożenie wniosków o konkretne świadczenia – samo orzeczenie otwiera drogę do pomocy, ale aby otrzymać np. świadczenie wspierające, rentę czy kartę parkingową, konieczne jest złożenie oddzielnych wniosków w ZUS, MOPS, PCPR i innych instytucjach.
Co daje orzeczenie o niepełnosprawności?
Posiadanie orzeczenia otwiera drogę do wielu świadczeń finansowych, ulg oraz udogodnień, które realnie mogą poprawić komfort codziennego życia. Najważniejsze z nich to:
- Świadczenie wspierające – wprowadzone stopniowo od 2024 r., a od 2025 r. w pełnym zakresie. Jego wysokość może sięgnąć nawet 4134 zł miesięcznie. Kwota zależy od punktowej oceny potrzeby wsparcia i nie ma kryterium dochodowego.
- Renta socjalna lub renta rodzinna – dostępna w przypadku spełnienia określonych kryteriów (np. całkowita lub częściowa niezdolność do pracy, utrata żywiciela). Wnioski składa się w ZUS lub KRUS.
- Ulgi podatkowe – m.in. ulga rehabilitacyjna, możliwość odliczenia wydatków na leki, sprzęt rehabilitacyjny, turnusy, dojazdy czy przystosowanie mieszkania.
- Karta parkingowa – dla osób z umiarkowanym bądź znacznym stopniem niepełnosprawności, które mają poważne ograniczenia w poruszaniu się. Uprawnia do parkowania na specjalnych miejscach.
- Ulgi komunikacyjne – zniżki na przejazdy miejskie, międzymiastowe i kolejowe.
- Programy PFRON – dofinansowanie zakupu sprzętu rehabilitacyjnego, likwidacja barier w domu i miejscu pracy, wsparcie w finansowaniu turnusów rehabilitacyjnych.
- Turnusy rehabilitacyjne i pomoc środowiskowa – poprawa kondycji fizycznej i psychicznej oraz wsparcie organizacji pozarządowych i instytucji pomocy społecznej.
- Możliwość wcześniejszej emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy – uzależniona od stopnia niepełnosprawności oraz udokumentowanego stażu zawodowego.
Nie odkładaj tego – sprawdź, czy masz prawo do pomocy
Wiele osób przez lata zmaga się z chorobą, nie zdając sobie sprawy, że ich stan zdrowia może być podstawą do uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności, a tym samym do konkretnych świadczeń i ulg. Od 2025 roku obowiązuje rozszerzony katalog obejmujący setki jednostek chorobowych, od cukrzycy i schorzeń kardiologicznych, przez depresję, aż po rzadkie choroby genetyczne. Jeśli Twoja dolegliwość utrudnia codzienne życie, ogranicza samodzielność lub wymaga regularnego leczenia i rehabilitacji, złóż wniosek i skorzystaj ze wsparcia, które Ci przysługuje.
Pomoc nie trafi do Ciebie sama, trzeba o nią zawalczyć.
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 2024 poz. 44, z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2023 poz. 1251, z późn. zm.) –
- Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. 2024 poz. 323, z późn. zm.) – obejmuje świadczenie pielęgnacyjne i zasiłek pielęgnacyjny.
- Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. 2023 poz. 1429) – wprowadza nowe świadczenie wspierające (do 4134 zł miesięcznie od 2025 r.).