Jedno niewielkie pole zaznaczone w orzeczeniu potrafi zmienić wszystko: dostęp do sprzętu, asystenta, rehabilitacji, a nawet kilku tysięcy złotych rocznie. To właśnie punkty 5, 6, 7 i 8 w orzeczeniu o niepełnosprawności decydują, czy ZUS, PFRON lub MOPS przyznają świadczenia. Wielu rodziców i opiekunów nie wie, że brak jednego punktu może oznaczać odmowę. Wyjaśniamy, co naprawdę oznaczają te wskazania i jak zapewnić sobie pełne wsparcie.
- Dlaczego liczą się punkty, a nie tylko stopień niepełnosprawności?
- Co oznaczają punkty 5, 6, 7 i 8? (tabela)
- Jak zdobyć brakujący punkt 5, 6, 7 lub 8? (poradnik krok po kroku)
- FAQ – najczęstsze pytania
- Podstawa prawna
W orzeczeniu o niepełnosprawności większość osób patrzy wyłącznie na stopień: lekki, umiarkowany lub znaczny. To błąd. O realnych pieniądzach, prawie do opieki, dostępie do asystenta, turnusach rehabilitacyjnych, refundacji sprzętu czy pierwszeństwie w leczeniu decydują zupełnie inne elementy. To punkty 5, 6, 7 i 8 w rubryce "Wskazania do ulg i uprawnień".
To one przesądzają o tym, czy MOPS, PFRON lub ZUS przyzna świadczenie pielęgnacyjne, świadczenie wspierające, refundację aparatu słuchowego, sprzętu medycznego czy usługę asystencką. Jedno niezaznaczone pole może zamknąć drogę do kilku tysięcy złotych rocznie i wsparcia, które zmienia codzienne życie. Poniżej pełne wyjaśnienie, co oznacza każdy punkt i jak zapewnić sobie należne świadczenia.
Dlaczego liczą się punkty, a nie tylko stopień niepełnosprawności?
Stopień niepełnosprawności mówi jedynie o ogólnej skali ograniczeń. Natomiast o praktycznych prawach, pieniądzach i usługach, decydują właśnie wskazania, czyli punkty 1–10.
Dla większości osób z niepełnosprawnością oraz ich opiekunów najważniejsze są punkty:
- 5 – prawo do zaopatrzenia w sprzęt,
- 6 – potrzeba środowiskowego wsparcia,
- 7 – konieczność stałej opieki,
- 8 – współudział opiekuna dziecka.
To właśnie na te punkty patrzą urzędnicy, gdy rozstrzygają o prawie do wsparcia. ZUS wykorzystuje je przy przyznawaniu świadczenia wspierającego, MOPS i GOPS, przy świadczeniu pielęgnacyjnym i zasiłku pielęgnacyjnym. PFRON na ich podstawie ocenia, czy przysługuje dofinansowanie sprzętu, a NFZ, czy można otrzymać refundację wyrobów medycznych. Szkoły i poradnie biorą je pod uwagę przy orzeczeniach edukacyjnych. To nie są dodatkowe pola w formularzu, to fundament całego systemu wsparcia.
Co oznaczają punkty 5, 6, 7 i 8? (tabela)
To cztery najważniejsze wskazania w całym orzeczeniu. Każde z nich otwiera dostęp do innego rodzaju wsparcia: od sprzętu i terapii po stałą opiekę i świadczenia finansowe. To właśnie te pola najczęściej decydują o wysokości pomocy, jaką w praktyce przyznają ZUS, MOPS i PFRON. Poniżej pełne wyjaśnienie, co oznacza każdy punkt i do czego uprawnia.
Punkt | Co oznacza? | Do czego uprawnia w praktyce? |
|---|---|---|
5 | Potrzeba zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze i urządzenia techniczne | Refundacje NFZ, dofinansowania PFRON, likwidacja barier, turnusy, prawo do sprzętu: wózki, aparaty słuchowe, ortezy, inhalatory, cewniki, pieluchomajtki |
6 | Potrzeba korzystania ze środowiskowego systemu wsparcia | Usługi asystenta osobistego, opieka dzienna, terapia, rehabilitacja gminna, wsparcie pracownika socjalnego, pierwszeństwo do programów aktywizacji |
7 | Konieczność stałej lub długotrwałej opieki | Świadczenie pielęgnacyjne, dodatek pielęgnacyjny, renta socjalna, pierwszeństwo w leczeniu i rehabilitacji, prawo do DPS |
8 | Stały współudział opiekuna dziecka (do 16 r.ż.) | Świadczenie pielęgnacyjne, indywidualne nauczanie, WWR, dodatkowe zajęcia terapeutyczne i edukacyjne |
W 2025 roku ministerialne wytyczne podkreślają, że w przypadku dzieci z chorobami rzadkimi, genetycznymi oraz zespołem Downa punkty 7 i 8 powinny być stosowane szerzej niż dotychczas, pod warunkiem potwierdzenia w dokumentacji medycznej.
Jak zdobyć brakujący punkt 5, 6, 7 lub 8? (poradnik krok po kroku)
Jeśli w Twoim orzeczeniu brakuje któregoś z kluczowych punktów, droga jest jedna: odwołanie lub nowy wniosek. Oto pełny proces:
1. Złóż odwołanie w 14 dni od doręczenia orzeczenia
Odwołanie trafia do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania. Jeśli minie 14 dni, zostaje tylko nowy wniosek, a to oznacza:
- dłuższą procedurę,
- konieczność oczekiwania na wolne terminy,
- przerwę w dostępie do świadczeń.
2. Skup się na dokumentacji – musi być aktualna
Decyzja komisji zależy od dokumentów. Najważniejsze są:
- opinie specjalistów (neurolog, psychiatra, ortopeda, pediatra),
- wyniki badań z ostatnich miesięcy,
- opisy terapii, rehabilitacji i leczenia,
- opinia pracownika socjalnego, pedagoga lub psychologa,
- lista sprzętu NFZ i PFRON,
- zaświadczenia o konieczności stałej opieki (punkt 7) lub współudziale opiekuna (punkt 8).
3. Opisz codzienne funkcjonowanie – konkretnie i realistycznie
Komisja nie zna Twojego życia. Musisz opisać wszystko, co wpływa na samodzielność:
- ile minut zajmują codzienne czynności,
- co możesz zrobić sam, a co wymaga wsparcia,
- jak wygląda przygotowanie leków, higiena, karmienie, poruszanie, transfer,
- ile godzin tygodniowo towarzyszy Ci opiekun lub asystent.
To najważniejszy element całej procedury.
4. Przygotuj się do rozmowy z komisją
Podczas rozmowy z komisją warto pamiętać o kilku zasadach, które realnie wpływają na decyzję. Nie należy umniejszać objawów ani mówić "radzę sobie", jeśli czynności wymagają pomocy innej osoby. Komisja musi usłyszeć o dniach gorszego funkcjonowania, o sytuacjach, w których choroba uniemożliwia samodzielne działanie. Warto też zabrać opiekuna, jego relacja o codziennym wsparciu jest jednym z najmocniejszych dowodów na konieczność przyznania odpowiednich wskazań.
5. Korzystaj z pomocy organizacji pozarządowych
W wielu miastach działają organizacje pozarządowe i fundacje, które oferują bezpłatną pomoc osobom niepełnosprawnym. Mogą sprawdzić dokumentację, pomóc napisać profesjonalny opis codziennego funkcjonowania, przygotować argumenty do wniosku, a nawet ich przedstawiciel może uczestniczyć w posiedzeniu komisji jako wsparcie. Takie instytucje mają duże doświadczenie i często wiedzą, jak najlepiej przedstawić sytuację zdrowotną, dlatego warto z tej pomocy skorzystać.
FAQ – najczęstsze pytania
Czy bez punktu 7 dostanę świadczenie pielęgnacyjne?
Zwykle nie. Punkt 7 dokumentuje długotrwałą opiekę. Bez niego MOPS może wydać odmowę.
Czy można „dodać punkt” bez odwołania?
Nie ma takiej możliwości. Zmiana orzeczenia wymaga odwołania albo nowego wniosku (przy pogorszeniu zdrowia).
Czy punkt 8 obowiązuje po ukończeniu 16 lat przez dziecko?
Nie. Po 16. roku życia obowiązuje system dla dorosłych i nowe wskazania.
Czy mogę korzystać z usług asystenta bez punktu 6?
W większości gmin nie. Punkt 6 jest podstawą do skierowania do usług środowiskowych.
Czy można mieć punkt 5 bez punktu 7?
Tak. Punkty są niezależne. Punkt 5 dotyczy sprzętu, a 7 opieki.
Czy stopień znaczny zawsze oznacza punkt 7?
Nie zawsze, ale zwykle tak, jeśli dokumentacja to potwierdza.
Podstawa prawna
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. 1997 nr 123 poz. 776, z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. 2003 nr 228 poz. 2255, z późn. zm.)
- Ustawa z dnia 7 lipca 2023 r. o świadczeniu wspierającym (Dz.U. 2023 poz. 1429)