Na wstępie niniejszego artykułu należy wskazać, iż Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji (na mocy ustawy z dnia 13 września 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks wykroczeń oraz niektórych innych ustaw, druk nr 2557 – na dzień przygotowania przedmiotowej publikacji projekt ustawy został przekazany do Senatu RP ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. Nr 12, poz. 114; tekst jednolity z dnia 1 marca 2018 r., Dz. U. poz. 618, dalej jako k..w.) w zakresie m.in. modyfikacji dyspozycji art. 77 k.w.
Ostrzejsze kary i typ kwalifikowany
Dotychczasowe bowiem brzmienie tego przepisu sprowadzało się do następującej treści: „kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, podlega karze grzywny do 250 złotych albo karze nagany”. Nowelizacja zakłada natomiast istotną przebudowę dyspozycji art. 77 k.w. poprzez wyszczególnienie swoistego typu podstawowego oraz kwalifikowanego.
Zgodzie z zakładaną modyfikacją – art. 77 § 1 k.w. stanowi, iż „kto nie zachowuje zwykłych lub nakazanych środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych albo karze nagany”. Natomiast dyspozycja art. 77 § 2 k.w. sprowadza się do sformułowania, że „kto dopuszcza się czynu określonego w § 1 przy trzymaniu zwierzęcia, które swoim zachowaniem stwarza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka, podlega karze ograniczenia wolności, grzywny albo karze nagany”.
Tym samym w typie podstawowym (przed nowelizacją jedynym typie tego wykroczenia) sankcja karna zwielokrotni się z maksymalnych 250 zł do nawet 1000 zł. Ponadto w typie kwalifikowanym (poprzez niebezpieczeństwo wywołane przez zwierzę dla życia lub zdrowia człowieka) sankcja karna przewiduje nawet karę ograniczenia wolności.
Należy wskazać, iż do czasu nowelizacji k.w. na podstawie ustawy z dnia 13 września 2018 r. jedyna zmiana (od momentu wejścia w życie k.w. z dniem 1 stycznia 1972 r.) jaka wystąpiła w treści dyspozycji art. 77 k.k. polegała na obniżeniu maksymalnej sankcji karnej w przedmiocie grzywny z 500 zł do 250 zł (zmiana ta weszła w życie w dniu 20 listopada 1995 r. na mocy skądinąd ustawy o zmianie kodeksu karnego, kodeksu karnego wykonawczego oraz o podwyższeniu dolnych i górnych granic grzywien i nawiązek w prawie karnym).
Kto odpowiada za niezachowanie ostrożności?
W ramach omawianego przepisu wskazywano w judykaturze, iż „odpowiedzialność za popełnienie wykroczenia z art. 77 k.w. ponosi osoba, która trzyma zwierzę, przy czym nie musi to być koniecznie właściciel czy hodowca zwierzęcia, ale może to być każdy, kto jest z jakiegokolwiek tytułu zobowiązany do nadzoru, opieki nad zwierzęciem, w tym osoba prywatna bezpłatnie sprawująca w tym momencie opiekę nad zwierzęciem” (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 7 października 2014 r. w sprawie o sygn. akt I SA/Gd 268/14). Powyższe orzeczenie koresponduje z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 29 kwietnia 2003 r. w sprawie o sygn. akt III KK 26/03, gdzie zaznaczono, że sprawcą wykroczenia z art. 77 k.w. może być tylko ten, kto faktycznie trzyma zwierzę.
Należy zaznaczyć, iż głównym przedmiotem ochrony tego przepisu jest bezpieczeństwo ludzi i mienia (W. Radecki, w: M. Bojarski, W. Radecki, Kodeks wykroczeń, 2016, s. 604; M. Mozgawa, w: M. Mozgawa, Kodeks wykroczeń, 2009, s. 275; J. Piórkowska-Flieger, w: T. Bojarski, Kodeks wykroczeń, 2007, s. 197).
Wydaje się, że za uboczny przedmiot ochrony można uznać natomiast bezpieczeństwo innych zwierząt, które mogą być zagrożone przez zachowanie nieostrożnie utrzymywanego zwierzęcia (M. Mozgawa, w: M. Mozgawa, Kodeks wykroczeń, 2009, s. 275). Oczywiście inne zwierzęta, które mają właściciela, mieszczą się w kategorii mienia, jednak zagrożenie może dotyczyć też zwierząt żyjących wolno, zatem trudno uznać, że mamy tu do czynienia z ochroną mienia. Analizowany typ wykroczenia (w dotychczasowym kształcie) jest czynem z narażenia na niebezpieczeństwo abstrakcyjne. W wyniku niezachowania ostrożności w utrzymywaniu zwierzęcia nie musi nastąpić żadna szkoda ani nawet rzeczywiste niebezpieczeństwo jej wystąpienia (por. I. Śmietanka, w: J. Bafia, D. Egierska, I. Śmietanka, Kodeks wykroczeń, 1980, s. 188).
Jedynie na marginesie niniejszej publikacji warto podnieść, iż niekiedy dyspozycja art. 77 k.w. może być powiązana z treścią art. 56 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. (Dz. U. Nr 69, poz. 625, tekst jednolity z dnia 28 wrzenia 2017 r. Dz. U., poz. 1855) o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt stanowiącą, iż:
„1. Psy powyżej trzeciego miesiąca życia na obszarze całego kraju oraz lisy wolno żyjące na obszarach określonych przez ministra właściwego do spraw rolnictwa podlegają obowiązkowemu ochronnemu szczepieniu przeciwko wściekliźnie.
2. Posiadacze psów są obowiązani zaszczepić psy przeciwko wściekliźnie w terminie trzydziestu dni od dnia ukończenia przez psa trzeciego miesiąca życia, a następnie nie rzadziej niż co dwanaście miesięcy od dnia ostatniego szczepienia.
3. Szczepień psów przeciwko wściekliźnie dokonują lekarze weterynarii świadczący usługi weterynaryjne w ramach działalności zakładu leczniczego dla zwierząt.
4. Psy poddane szczepieniu podlegają wpisowi do rejestru prowadzonego przez lekarzy weterynarii, o których mowa w ust. 3. Po przeprowadzeniu szczepienia posiadaczowi psa się zaświadczenie (…)
4a. Dane z rejestru, o którym mowa w ust. 4, dotyczące szczepień przeprowadzonych w danym miesiącu są przekazywane powiatowemu lekarzowi weterynarii właściwemu ze względu na miejsce położenia zakładu leczniczego dla zwierząt, do 15. dnia następnego miesiąca.
4b. Minister właściwy do spraw rolnictwa określi, w drodze rozporządzenia, maksymalną wysokość wynagrodzenia lekarzy weterynarii, o których mowa w ust. 3, za dokonanie szczepienia psa na uwadze zapewnienie możliwości dokonywania szczepień psów przeciwko wściekliźnie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz uwzględniając koszty ich dokonania”
Jednocześnie na podstawie powyższej ustawy - aczkolwiek w ramach dyspozycji art. 85 ust. 1a - warto zaznaczyć, iż „kto uchyla się od obowiązku ochronnego szczepienia psów przeciwko wściekliźnie podlega karze grzywny”.
Łukasz Rosiak