Praktyczne aspekty realizacji obowiązku alimentacyjnego

Wojciech Hermelin
rozwiń więcej
Świadczenia alimentacyjne polegają nie tylko na finansowym łożeniu na utrzymanie dzieci, ale także na dostarczaniu środków wychowania
Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dzieci normuje art. 133§1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: krio). Zgodnie z tym przepisem, rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z jego majątku wystarczają na pokrycie kosztów utrzymania i wychowania.

Co istotne, dotyczy to także dziecka dorosłego. Świadczenia alimentacyjne polegają nie tylko na finansowym łożeniu na utrzymanie dzieci, ale także na dostarczaniu środków wychowania, na co wskazuje brzmienie art. 128 krio. Wykonanie obowiązku alimentacyjnego względem dziecka może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego. W takim wypadku – zgodnie z art. 135§1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych np. drugiego z rodziców, może polegać na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.

Dla rozstrzygnięcia, w jakiej wysokości winny być przyznane dziecku świadczenia alimentacyjne, należy odwołać się do art.135§1 krio, w którym ustawodawca uzależnił wysokość świadczeń alimentacyjnych od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Oba te czynniki zwane przez prawników przesłankami, muszą być ocenione w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego, czyli konkretnej sytuacji życiowej osoby uprawnionej do alimentów i osób zobowiązanych.

Zobacz: Zabezpieczenie alimentów – czy możliwe?

Jeśli chodzi o usprawiedliwione potrzeby dziecka, to pojęcie to jest oceniane indywidualnie m.in. na podstawie stanu zdrowia, wieku, miejsca pobytu dziecka, jego środowiska, zainteresowań, stopnia rozwoju, predyspozycji do kształcenia i innych podobnych okoliczności, które w konkretnym przypadku nakazują przyjąć, że dany wydatek jest usprawiedliwiony potrzebą dziecka. Przykładowo, usprawiedliwioną potrzebą zdolnego muzyka będzie zakup drogiego instrumentu muzycznego, który pozwoli mu lepiej kształtować swoje zdolności i pozwoli na dalszy rozwój, natomiast wydatek taki, co do zasady, nie będzie już usprawiedliwiony, jako pokrycie kosztów zakupu pierwszego instrumentu dla osoby nie mającej najmniejszych zdolności muzycznych. Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednak odrywać od drugiego z czynników, tj. pojęcia zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Oba pojęcia pozostają ze sobą w ścisłej wzajemnej zależności i obie te przesłanki kształtują wymiar obowiązku alimentacyjnego.

Górną granicą świadczeń alimentacyjnych zawsze będą bowiem zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego (art. 135§1 k.r.o.), chociażby nawet w tych ramach nie znajdowały pokrycia wszystkie usprawiedliwione potrzeby uprawnionego do alimentacji (orz. SN z dnia 20 stycznia 1972 r., III CRN 470/71, Inf.Pr. 1972, nr 1-2, poz. 15; GSiP 1972, nr 9). Ta właśnie druga przesłanka w postaci możliwości majątkowych i zarobkowych bywa często błędnie utożsamiana z faktycznymi dochodami osiąganymi przez osobę zobowiązaną. Czym innym jest jednak uzyskiwany, czy też wykazywany przez zobowiązanego dochód, a czym innym realne możliwości osiągnięcia dochodu. Badając sprawę, sąd będzie brał każdorazowo pod uwagę to, czy dana osoba właściwie wykorzystuje swoje siły i środki, posiadaną wiedzę oraz kwalifikacje, aby uzyskać wymierny dochód ze swojej pracy, nie zaś to, jaki dochód w danej chwili wykazuje. Jako przykład można wskazać wykwalifikowanego rzemieślnika, który otrzymał dobrą ofertę pracy, a zatrudnił się dorywczo za wynagrodzeniem dużo niższym, niż mógłby realnie uzyskać. W tej sytuacji sąd nie będzie brał pod uwagę wykazanego przez niego dochodu tylko to, ile by mógłby on zarobić, gdyby ową ofertę pracy przyjął. 

Zobacz: Pomoc prawna

Jak wskazano na początku, każdy przypadek wymaga jednak odrębnego i indywidualnego podejścia i dogłębnej analizy stanu faktycznego. Gdy zaś stan faktyczny się zmienia, można także żądać zmiany - uzgodnionej lub ustalonej wyrokiem - wysokości świadczeń alimentacyjnych i to zarówno ich podwyższenia, jak i obniżenia. Decyzja taka powinna być jednak każdorazowo skonsultowana z radcą prawnym lub adwokatem, który po dokonaniu analizy danej sprawy, poprowadzi ją w celu ochrony praw swojego klienta.

Zobacz serwis: Alimenty

Prawo
Grill na balkonie? Uważaj - może kosztować Cię nawet 5 500 zł, a ognisko w ogrodzie - nawet 11 500 zł
01 maja 2025

Można śmiało powiedzieć, że majówka to narodowe święto grilla (a w nieco mniejszym zakresie - również ogniska). Mieszkańcy bloków - z przyczyn oczywistych - mogą zdecydować się wyłącznie na to pierwsze, a posiadacze własnych ogródków - rozniecić nieco większy płomień. Czy jednak takie przyjemności - w obrębie własnych balkonów i ogródków są legalne? Okazuje się, że nie w każdym przypadku, a ich nieroztropnych amatorów, mogą niekiedy spotkać niemiłe konsekwencje.

Rząd szykuje zmiany w emeryturach – grupa pracowników popracuje do 70 roku życia
01 maja 2025

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem zmian w przepisach, które mają wydłużyć maksymalny wiek pełnienia funkcji przez komorników sądowych oraz ich asesorów. Zgodnie z planowanymi regulacjami, osoby wykonujące te zawody miałyby obowiązek pozostawać aktywne zawodowo nawet do 70. roku życia.

Prawne ryzyka używania AI przez pracowników. Odpowiedzialność pracodawcy wobec osób trzecich. Prawo pracy, prawo autorskie, ochrona danych poufnych i osobowych
30 kwi 2025

Sztuczna inteligencja (AI) stanowi dużą pomoc w pracy, ułatwiając ją i przyspieszając w znacznym stopniu. Zdają sobie z tego sprawę zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Tak jednak ze strony pracodawców lub potencjalnych pracodawców wobec pracowników lub kandydatów, jak po ze strony pracowników, nieodpowiedzialne korzystania z AI może rodzić określone ryzyka prawne, które możemy ocenić przez pryzmat prawa pracy. Świadomość tych ryzyk jest ważna pod kątem znalezienia rozwiązań przed nimi zabezpieczających w sytuacji w której prawo powszechne takiego zabezpieczenia nie przewiduje.

Zmiana miejsca głosowania. Wybory 2025. Jak zagłosować w innym obwodzie?
30 kwi 2025

Zmiana miejsca głosowania w wyborach na Prezydenta RP w dniu 18 maja 2025 r. jest możliwa. Co zrobić, aby zagłosować w obwodzie poza stałym miejscem zamieszkania? Niezbędne jest zaświadczenie o zmianie miejsca głosowania.

Ostatni dzień na rozliczenie PIT 2024 Sprawdź, co musisz zrobić, zanim system zamknie dostęp
30 kwi 2025

Ministerstwo Finansów przypomina: 30 kwietnia mija termin składania zeznań podatkowych za 2024 rok. Ponad 8 milionów Polaków skorzystało już z usługi Twój e-PIT. Sprawdź, co zrobić, by nie zapłacić kary, jak uniknąć błędów i co grozi za brak reakcji.

Specustawa o przeliczeniu emerytur: Bez wniosku, bez wyrównania i bez waloryzacji. I dopiero od połowy 2026 r.
30 kwi 2025

Specustawa: ZUS załatwi sam ponowne przeliczenie emerytur. Bez wniosku, bez wyrównania i bez waloryzacji. I niestety dopiero od połowy 2026 r.

Artur Bartoszewicz – partia, program, wiek, zawód, wykształcenie [Kandydat na Prezydenta RP 2025]
30 kwi 2025

Artur Bartoszewicz – czy należy do partii politycznej? Przedstawiamy program wyborczy kandydata na Prezydenta RP w 2025 roku, wiek, zawód oraz wykształcenie. Sprawdź pełną listę kandydatów w wyborach 2025 r. i wyniki najnowszego sondażu.

Kamery nasobne dla ratowników medycznych a RODO [Ochrona danych osobowych]
30 kwi 2025

Z pewnością zgodzicie się że ratownicy medyczni są bardzo często narażeni na brutalne ataki ze strony agresywnych pacjentów. Coraz głośniej mówi się o wprowadzeniu kamer nasobnych dla ratowników medycznych. Co na to przepisy RODO i Konstytucja?

Koniec z wypłacaniem przez pracodawcę 140 zł, za okulary które kosztowały 900 zł i limitowaniem częstotliwości refundacji? Nareszcie jest decyzja A. Dziemianowicz-Bąk
01 maja 2025

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, przedstawiło swoje stanowisko w sprawie uregulowania minimalnej kwoty refundacji okularów (lub soczewek kontaktowych) korygujących wzrok dla osób pracujących przy komputerze oraz częstotliwości przysługiwania tegoż dofinansowania od pracodawcy. Wynika ono z odpowiedzi na interpelację poselską nr 4813 posłanki Marta Stożek, z dnia 12 września 2024 r.

Praca w majówkę. Czy należy się dodatek?
30 kwi 2025

Zbliżają się 3 ważne dni w roku 2025: 1 maja, 2 maja, 3 maja. Niektórzy w tym czasie pracują. Czy zatem za pracę w majówkę należy się dodatek pieniężny czy inna rekompensata?

pokaż więcej
Proszę czekać...