Od 13 czerwca 2009 r. obowiązują nowe przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Dawne „uznanie dziecka ” zastąpiło pojęcie „uznania ojcostwa”. Polega ono na tym, iż mężczyzna, od którego dziecko pochodzi, oświadcza przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka.
Do uznania ojcostwa konieczne jest potwierdzenie przez matkę dziecka, że ojcem dziecka jest właśnie ten mężczyzna. Na złożenie takiego oświadczenia matka dziecka ma trzy miesiące. Może je złożyć jednocześnie z oświadczeniem ojca.
Konieczność potwierdzenia przez matkę oświadczenia mężczyzny ma dawać gwarancję, iż uznanie ojcostwa jest zgodne z rzeczywistością „biologiczną”.
Zobacz również: Zaprzeczenie macierzyństwa
Kierownik urzędu stanu cywilnego udzieli niezbędnych wyjaśnień
Osoby, które zgłoszą się do kierownika urzędu stanu cywilnego, otrzymają od niego wyjaśnienia, dotyczące istoty uznania oraz różnicy między uznaniem a przysposobieniem dziecka. Może się zdarzyć, iż kierownik urzędu stanu cywilnego poweźmie wątpliwość co do pochodzenia dziecka od mężczyzny, który chce złożyć oświadczenie. W takim przypadku obowiązany jest odmówić przyjęcia oświadczeń.
Zainteresowanym pozostaje wówczas jedynie możliwość zwrócenia się do sądu opiekuńczego. Należy pamiętać, iż sąd również odmówi przyjęcia oświadczeń, gdy z wypowiedzi składającego oświadczenie lub z okoliczności temu towarzyszących wynika, że dany mężczyzna nie jest on ojcem uznawanego dziecka.
Za granicą również można uznać ojcostwo
Jeżeli rodzice zamieszkują za granicą i przynajmniej jedno z nich jest obywatelem polskim, mogą złożyć oświadczenie przed polskim konsulem lub osobą wyznaczoną do pełnienia funkcji konsula.
W razie niebezpieczeństwa życia matki dziecka lub mężczyzny oświadczenie o uznaniu ojcostwa odbierze również wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, marszałek województwa, sekretarz gminy lub powiatu, a nawet notariusz.
Nie każdy może złożyć oświadczenie o uznaniu ojcostwa
Oświadczenie o uznaniu ojcostwa przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego mogą złożyć osoby pełnoletnie. Zainteresowani, którzy nie ukończyli 18 lat, ale mają już lat 16, mogą złożyć takie oświadczenia jedynie przed sądem opiekuńczym.
Zarówno kierownik urzędu stanu cywilnego, jak i sąd odmówią przyjęcia oświadczeń, jeżeli zainteresowani nie osiągnęli odpowiedniego wieku lub stan ich zdrowia psychicznego budzi wątpliwości. Niedopuszczalne jest również uznanie ojcostwa w sytuacji, gdy toczy się sprawa o ustalenie ojcostwa.
Można uznać dziecko jeszcze nienarodzone, ale nie można uznać dziecka pełnoletniego
Przepisy przewidują możliwość uznania ojcostwa dziecka poczętego, lecz nienarodzonego. Od momentu, gdy dziecko osiągnie pełnoletność tylko ono może decydować o tym, czy chce dochodzić ustalenia swego pochodzenia.
Mężczyzna, który mylnie uznał swoje ojcostwo, może uchylić się od skutków swego oświadczenia
Mężczyzna, który uznał swoje ojcostwo, a później dowiedział się, iż nie jest biologicznym ojcem dziecka, może wytoczyć powództwo o ustalenie bezskuteczności uznania. Ma na to sześć miesięcy od momentu, w którym dowiedział się, iż dziecko od niego nie pochodzi.
Nie może to jednak nastąpić przed urodzeniem się dziecka ani po osiągnięciu przez nie pełnoletności.
Takie samo prawo przysługuje matce dziecka, która potwierdziła oświadczenie mężczyzny, a także dziecku, gdy osiągnie pełnoletność.
Zobacz również serwis: Dziecko i prawo