Od kilku lat jest zgłaszany postulat przyznania (na koszt państwa) ubezpieczenia zdrowotnego osobom bezrobotnym (na okres kilku miesięcy po jej utracie). Nie zostanie zrealizowany przez rząd w 2024 r. (i prawdopodobnie do końca bieżącej kadencji Sejmu).
Dlaczego osoba bezrobotna miałaby otrzymać przywilej ubezpieczenia zdrowotnego (na koszt państwa) pomimo braku formalnej rejestracji w urzędzie pracy? Odpowiedź jest prosta. Bo czasami taka rejestracja nie ma sensu. I państwo wyda więcej pieniędzy na niepotrzebną pracę urzędników i urzędu niż na wzięcie "na siebie" kosztów ubezpieczenia .
Przykład
Pracownik zakończył pracę 30 kwietnia 2024 r. Nową umowę ma od 1 lipca 2024 r. Pracownik nie zamierza szukać pracy (bo ją ma już załatwioną i pewną). Ale musi się zarejestrować w PUP "dla ubezpieczenia". "Bezrobotnym" będzie przez maj i czerwiec "dla ubezpieczenia".
Jeżeli policzymy koszty rejestracji w PUP, to okaże się, że taniej byłoby wprowadzić do przepisów rozwiązanie:
"Trzy miesiące po utracie pracy każdy ma ubezpieczenie zdrowotne od Państwa" z zastrzeżeniem zabezpieczającym "Nie częściej niż raz na dwa lata".
Projekt ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia
W 2023 r. urzędy pracy obsłużyły ponad 2 mln osób. Publiczne służby zatrudnienia tworzy 16 wojewódzkich urzędów pracy (WUP), które podlegają marszałkom województw oraz 340 powiatowych urzędów pracy (PUP), które podlegają starostom. System ten jest teraz zmieniany. Będzie nowa ustawa o rynku pracy. Ma ona podnieść niski poziom aktywności zawodowej – w III kwartale 2023 r. prawie 3,9 mln osób w wieku produkcyjnym pozostawało biernymi zawodowo. W tej grupie 311 tys. osób było biernymi zawodowo z powodu emerytury. Aż 794 tys. jako przyczynę nieposzukiwania pracy wskazało obowiązki rodzinne i obowiązki związane z prowadzeniem domu.
Nie ma zmian w zakresie ubezpieczenia osób bezrobotnych
Wśród kilkunastu planowanych zmian w przepisach nie ma propozycji zachowania ubezpieczenia zdrowotnego przez tracących pracę przez np. 3 miesiące.
Projekt przewiduje m.in.:
1) Objęcie pomocą osób nieaktywnych zawodowo - urzędy pracy będą mogły podejmować działania mające na celu identyfikację, dotarcie oraz aktywizację osób biernych zawodowo. Będą mogły też realizować projekty finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) przeznaczone dla osób biernych zawodowo oraz stosować różne formy pomocy. Rozwiązanie to przyczyni się do zwiększenia wskaźnika aktywności zawodowej w Polsce oraz do zmniejszenia wydatków państwa na cele pomocy społecznej.
2) Zmiany w zakresie opracowywania Indywidualnego Planu Działania (IPD). IPD będzie opracowywany tylko dla bezrobotnego, który jest zarejestrowany łącznie przez okres ponad 120 dni, długotrwale bezrobotnego oraz bezrobotnego lub poszukującego pracy poniżej 30 roku życia. Aktualnie IPD jest opracowywany obowiązkowo dla każdego bezrobotnego w ciągu 60 dni od rejestracji. Opracowanie właściwego IPD wymaga sporo pracy, w praktyce często jest sporządzany poprzez kopiowanie już istniejących dokumentów i zamiast rodzajem kontraktu stają się kolejnym dokumentem w teczce bezrobotnego. Wprowadzenie ograniczania katalogu osób, którym zostanie sporządzony IPD pozwoli skupić się na aktywizacji zawodowej osób potrzebujących szczególnego wsparcia ze strony urzędów pracy.
3) Wprowadzony zostanie też obowiązek częstszego kontaktu pracownika urzędu z klientem PUP w okresie realizacji IPD – co najmniej raz na 30 dni (aktualnie co najmniej raz na 60 dni).
Jeżeli w wyniku realizacji IPD bezrobotny podejmie zatrudnienie lub rozpocznie działalność gospodarczą wówczas doradca do spraw zatrudnienia, za zgodą tego bezrobotnego, będzie mógł utrzymywać z nim kontakt przez okres do 60 dni od dnia jego wyrejestrowania, mający na celu jego wspieranie w utrzymaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej lub działalności gospodarczej. Rozwiązanie to będzie zwiększać szanse bezrobotnego na jego trwałe pozostanie na rynku pracy.
4) Wprowadzone zostaną nowe zasady wparcia dla osób do 30. roku życia, które wynikają zalecenia Rady Unii Europejskiej z dnia 30 października 2020 r. w sprawie pomostu do zatrudnienia – wzmocnienia Gwarancji dla młodzieży. Będą one polegały na przeprowadzaniu oceny umiejętności cyfrowych osoby do 30. roku życia rejestrującej się jako osoba bezrobotna lub poszukująca pracy. W każdym PUP wyznaczony zostanie doradca ds. zatrudnienia pełniący funkcję doradcy ds. osób młodych.
5) Pożyczka edukacyjna w wysokości do 400% przeciętnego wynagrodzenia. Jej środki będą mogły być wykorzystane na opłacenie np. kosztów szkolenia, studiów podyplomowych, potwierdzenia wiedzy i umiejętności, uzyskania dokumentów potwierdzających nabycie wiedzy i umiejętności oraz na kontynuację nauki w formach szkolnych. Po spełnieniu wskazanych warunków będzie możliwość umorzenia 20% kwoty pożyczki.
6) Wsparcie w zatrudnieniu seniorów - Wprowadzona zostanie nowa forma pomocy, która będzie skierowana do przedsiębiorców zatrudniających seniorów. Przedsiębiorca będzie mógł otrzymać dofinansowanie za zatrudnienie osoby, poszukującej pracy (np. emeryta), który ukończył 60 lat – w przypadku kobiety lub 65 lat – w przypadku mężczyzny. Wysokość dofinansowania będzie wynosić maksymalnie do 50% minimalnego wynagrodzenia za pracę miesięcznie. Dofinansowanie wynagrodzenia będzie przysługiwało przez 24 miesiące. Pracodawca lub przedsiębiorca po upływie okresu przysługiwania dofinansowania wynagrodzenia będzie obowiązany do dalszego zatrudnienia seniora przez okres kolejnych 12 miesięcy.