Brak zdolności procesowej
Zgodnie z polskim ustawodawstwem dziecko do ukończenia trzynastego roku życia nie posiada zdolności do czynności prawnych. Wiąże się to z brakiem zdolności procesowej. Innymi słowy małoletni poniżej lat trzynastu nie może samodzielnie podejmować takich czynności jak wytaczanie powództw, zaskarżanie orzeczeń sądowych, czy składanie przed sądem wszelkiego rodzaju oświadczeń i wniosków. Dokonują tego za niego rodzice, występujący w charakterze przedstawicieli ustawowych dziecka.
Zobacz także: Kto ma zdolność procesową?
Ograniczona zdolność procesowa
Nieco inaczej sprawa wygląda, gdy małoletni ukończył trzynasty rok życia, natomiast nie osiągnął pełnoletności ( 18 lat). Osoba taka cechuje się ograniczoną zdolnością do czynności prawnych, a co za tym idzie ograniczoną zdolnością procesową. Istnieją więc sytuacje ,w których dopuszczalne jest aby małoletni samodzielnie występował przed sądem.
Dotyczy to spraw wynikających z:
- umów powszechnie zawieranych w drobnych, bieżących sprawach życia codziennego;
- rozporządzania ich własnym zarobkiem;
-czynności prawnych dotyczących przedmiotów oddanych dziecku do swobodnego użytku.
Są to więc czynności niewielkiej wagi, co do których przyjmuje się, że rozeznanie trzynastoletniego dziecka jest wystarczające aby mogło ich samodzielnie dokonywać.
Zasadą jest także, że małoletni, który ukończył 16 lat, może samodzielnie występować przed sądem w sprawach wynikających z wiążącego go stosunku pracy.
Zakaz reprezentacji dziecka przez rodziców
Stosownie do rozwiązań zawartych w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, istnieje zakaz reprezentowania dziecka przez rodziców w sprawach, w których drugą stroną jest ich inne dziecko lub oni sami.
Prawo rodzinne nie dopuszcza także reprezentacji dziecka przez jednego z rodziców w sprawach o prawa stanu takich jak zaprzeczenie ojcostwa, zaprzeczenie macierzyństwa, sprawy o ustalenie bezskuteczności uznania ojcostwa, jeżeli stroną przeciwną jest drugi rodzic. Wówczas dziecko reprezentowane jest przez kuratora.
Podobnie sytuacja się ma przy sprawach o rozwiązanie przysposobienia. Jeśli więc jeden rodzic występuje z takim powództwem, to drugi nie może reprezentować przed sądem małoletniego. W tej sytuacji reprezentantem dziecka jest również kurator.
Postępowanie nieprocesowe
Takie same zasady dotyczące zdolności procesowej małoletnich odnoszą się do postępowania nieprocesowego, a więc takiego w którym co do zasady nie występuje kolizja interesów. Natomiast w takich postępowaniach wyłączenie reprezentacji rodziców nie jest automatyczne. Nastąpi tylko wtedy, gdy w konkretnej sprawie istnieje jakakolwiek możliwość wystąpienia sprzeczności interesów.
Zobacz również serwis: Dziecko i prawo