Tymi prawami są między innymi: prawo do życia, do rozwoju, do posiadania własnych przekonań, do wolności, samodzielności, do niedyskryminacji.
Na straży praw dziecka powinni stać rodzice. Każde naruszenie praw dziecka powinno spotkać się z reakcją ich rodziców, celem ochrony interesów małoletnich. Jeżeli z jakiś powodów rodzice nie reagują na naruszanie praw ich dzieci lub nawet same je pogwałcają, to z pomocą dziecku przychodzi państwo. W skrajnych przypadkach państwo ingeruje we władzę rodzicielską ograniczając ją, a nawet pozbawiając jej.
We wszystkich działaniach, których skutki oddziałują na dziecko, podejmowanych przez sądy, władzę administracyjną, publiczne lub niepubliczne instytucje opieki społecznej, sprawą nadrzędną jest najlepsze zabezpieczenie interesów dziecka (art. 3 Konwencji o prawach dziecka).
Zobacz również: Dziecko ma prawo do wychowania w rodzinie
Prawa dziecka umieszczanego w opiece zastępczej szczegółowo wymienia ustawa o pomocy społecznej (art. 70 ust. 3). W sytuacji, kiedy dziecko jest pozbawione opieki ze strony swoich rodziców albo nie są oni zdolni należycie z tej opieki się wywiązywać, obowiązkiem państwa jest uwzględniać podmiotowość dziecka oraz szanować jego prawo do:
1. wychowania w rodzinie, a w przypadku wychowywania dziecka poza rodziną, do zapewnienia mu, w miarę możliwości, zgodnie z jego potrzebami opieki i wychowania w rodzinnych formach opieki zastępczej
2. zapewnienia stabilnego środowiska wychowawczego
3. utrzymywania osobistych kontaktów z rodziną
4. powrotu do rodziny naturalnej
5. traktowania w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej
6. ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka
7. praktyk religijnych zgodnych z wolą rodziców i potrzebami dziecka
8. kształcenia, rozwoju uzdolnień, zainteresowań i indywidualności oraz zabawy i wypoczynku
9. pomocy w przygotowaniu do samodzielnego życia w przypadku wychowywania poza rodziną naturalną
10. dostępu do informacji
11. wyrażania opinii w sprawach, które go dotyczą
12. ochrony przed poniżającym traktowaniem i karaniem.
Zobacz również serwis: Rodzina zastępcza