Zgodnie z art. 25 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego o nazwisku, które każdy z małżonków będzie nosił po zawarciu małżeństwa, decyduje jego oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie może być złożone bezpośrednio po zawarciu małżeństwa albo przed sporządzeniem przez kierownika urzędu stanu cywilnego zaświadczenia stwierdzającego brak okoliczności wyłączających zawarcie małżeństwa. Jeżeli małżeństwo zawierane jest przed duchownym, oświadczenie małżonków w tym względzie zamieszcza się w zaświadczeniu kierownika USC.
Zobacz: Kodeks rodzinny i opiekuńczy
Najczęściej jak już wspomniano, żona przybiera nazwisko męża albo dodaje jego nazwisko do swojego dotychczasowego nazwiska. Małżonkowie mogą też postanowić, że to mąż przyjmie nazwisko żony albo doda je do swojego dotychczasowego nazwiska. Nazwisko małżonków może jednak składać się najwyżej z dwóch części i jeżeli małżonek miał już nazwisko dwuczłonowe, to musi wskazać, z jakich dwóch części składać się będzie jego przyszłe nazwisko. Przepis ten reguluje również sytuację, gdy małżonkowie nie złożą w tym względzie żadnego oświadczenia. Wówczas każdy z małżonków pozostaje przy swoim dotychczasowym nazwisku.
Oświadczenie co do nazwiska jest nieodwoływalne. Jeśli małżonek złożył oświadczenie, że będzie nosił nazwisko współmałżonka (lub będzie to nazwisko dwuczłonowe) – to nazwisko takie będzie nosił do czasu ustania małżeństwa w wyniku rozwodu. Zgodnie z art. 59 krio w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
Zobacz: Zmiana imienia i nazwiska
Pochodną od nazwiska małżonków jest kwestia regulacji nazwiska dziecka. Problem ten reguluje art. 88 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Dziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża matki, nosi nazwisko będące nazwiskiem obojga małżonków. Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska, dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach. Małżonkowie mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka. Oświadczenia w sprawie nazwiska dziecka są składane jednocześnie z oświadczeniami o nazwiskach, które będą nosić małżonkowie. Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
Przy sporządzeniu aktu urodzenia pierwszego wspólnego dziecka małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia o zmianie wskazanego przez nich nazwiska dziecka.
Jeśli natomiast ojcostwo zostało ustalone przez uznanie, dziecko nosi nazwisko wskazane w zgodnych oświadczeniach rodziców, składanych jednocześnie z oświadczeniami koniecznymi do uznania ojcostwa. Rodzice mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka. Jeżeli rodzice nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca. W razie sądowego ustalenia ojcostwa sąd nadaje dziecku nazwisko w wyroku ustalającym ojcostwo. Jeżeli ojcostwa nie ustalono, dziecko nosi nazwisko matki.