Własność przez zasiedzenie może nabyć posiadacz nieruchomości albo jej części wówczas, gdy posiada ją nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny. Natomiast po upływie trzydziestu lat nieprzerwanego posiadania może nabyć jej własność, nawet wówczas gdy uzyskał posiadanie w złej wierze. Gdyby podczas biegu zasiedzenia nastąpiło przeniesienie posiadania, to wówczas do okresu władania przez siebie nieruchomością aktualny posiadacz może doliczyć czas posiadania swojego poprzednika. Tylko wówczas, gdy termin zasiedzenia biegnie przeciwko małoletniemu właścicielowi nieruchomości, nie może się on zakończyć wcześniej niż przed upływem dwóch lat od uzyskania pełnoletniości przez małoletniego właściciela.
Z dokumentami do sądu
Do zgłoszenia w sądzie wniosku o stwierdzenie zasiedzenia własności uprawniony jest każdy zainteresowany, a więc osoba mająca w tym interes prawny (np. spadkobierca posiadacza samoistnego). Właściwym do rozpoznania sprawy jest tzw. sąd rejonowy położenia rzeczy, tzn. ten, w którego okręgu znajduje się działka sąsiada.
Wniosek można złożyć nawet wówczas, gdy posiadanie zasiedzianej rzeczy przeszło już na inną osobę. Dokładnie opisuje się w nim i oznacza przedmiot zasiedzenia.
Zawsze dołącza się do niego odpis z księgi wieczystej albo zaświadczenie o stanie prawnym wynikającym ze zbioru dokumentów, prowadzonych dla nieruchomości, która ma być przedmiotem zasiedzenia. Odpis dołączony do wniosku powinien obejmować wpisy we wszystkich działach księgi wieczystej.
Oprócz tego wnioskodawca powinien dołączyć również mapy nieruchomości sporządzonej według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych (jeżeli zasiedzenie nie obejmuje całej nieruchomości, która ma urządzoną księgę wieczystą). Dołącza informację organu podatkowego o tym, kto jest posiadaczem nieruchomości oraz kim jest osoba opłacająca podatek od nieruchomości i podatek rolny za okres objęty wnioskiem. Składa również wyciąg z ewidencji gruntów.
PRZYKŁAD:
DOKŁADNY OPIS PRZEDMIOTU ZASIEDZENIA
Opisując we wniosku nieruchomość, która ma być przedmiotem zasiedzenia, należy wskazać miejsce jej położenia (adres), powierzchnię, oznaczenie geodezyjne oraz numer księgi wieczystej albo zbioru dokumentów. Należy również podać imię i nazwisko posiadacza rzeczy.
We wniosku o zasiedzenie zamiast pozwanego należy wymienić wszystkich zainteresowanych w sprawie, którzy będą w niej występowali w charakterze uczestników postępowania. Mogą to być osoby wpisane jako właściciele w księdze wieczystej prowadzonej dla nieruchomości będącej przedmiotem zasiedzenia, ich spadkobiercy, osoby, którym przysługują ograniczone prawa rzeczowe na tej nieruchomości, posiadacze gruntów sąsiednich, którzy również roszczą sobie prawa do tej nieruchomości albo do przygranicznych pasów gruntów. Jeżeli nieruchomość wchodzi w skład wspólnoty gruntowej, to wówczas uczestnikiem postępowania jest również spółka powołana do sprawowania zarządu nad wspólnotą.
PRZYKŁAD:
ZASIEDZENIE DLA OSOBY NIEŻYJĄCEJ
Osoba, która władała cudzą działką, zmarła. Jej spadkobierca wystąpił o zasiedzenie. Sąd ustalił, że przesłanki zasiedzenia spełniały się w stosunku do osoby, która już nie żyła w momencie orzekania o zasiedzeniu. Sąd w postanowieniu wymienia tę osobę, niezależnie od aktualnego stanu posiadania nieruchomości.
Ogłoszenie w prasie
Zdarza się, że wnioskodawca we wniosku nie wskaże żadnych zainteresowanych, którzy jego zdaniem mogliby zostać uczestnikami postępowania.
Jeżeli wnioskodawca nie wskaże uczestników postępowania, to sąd z urzędu powinien podjąć czynności mające na celu ich ustalenie (np. w oparciu o informacje organu podatkowego lub wyciągi z ewidencji gruntów), a następnie wezwać ich do udziału w sprawie.
Nawet jeżeli w ten sposób sądowi nie uda się ustalić innych zainteresowanych, to wówczas zarządza ogłoszenie wezwania ich przez ogłoszenie. W ogłoszeniu dokładnie określa się rzecz, wskazuje jej posiadacza i ostatniego właściciela. Sąd wzywa też w nim osoby zainteresowane, aby w ciągu trzech miesięcy od dnia podanego w ogłoszeniu zgłosili się i wykazali swoje prawa do nieruchomości, gdyż w przeciwnym razie sąd stwierdzi zasiedzenie, jeżeli zostaną udowodnione fakty pozwalające na to stwierdzenie. Ogłoszenie może zostać zamieszczone w piśmie poczytnym na terenie całego państwa.
PRZYKŁAD:
OGŁOSZENIE NIE ZASTĄPI KURATORA
W prasie ukazało się ogłoszenie o prowadzonym postępowaniu o zasiedzenie. Natomiast osoba ujawniona w księdze wieczystej jako właściciel nie jest znana z miejsca pobytu. Sąd musi dla niej z urzędu ustanowić kuratora. Wezwanie zainteresowanych przez ogłoszenie nie może zastąpić w takim przypadku ustanowienia z urzędu kuratora.
Ważne!
Jeżeli przez okres objęty wnioskiem o zasiedzenie nikt nie odprowadzał należnych podatków od nieruchomości, wnioskodawca powinien jeszcze przed wszczęciem sprawy w sądzie uiścić zaległe płatności
WNIOSEK Z NIEPEŁNĄ DOKUMENTACJĄ
Gdyby wnioskodawca nie dołączył do wniosku wymaganych dokumentów, sąd może:
- wyznaczyć mu dodatkowy termin, w którym powinien to zrobić,
- zlecić sporządzenie mapy na koszt wnioskodawcy,
- zwrócić się do właściwych organów o przedstawienie pozostałych potrzebnych dokumentów.
Pismo poczytne
Pismem poczytnym na obszarze całego państwa może być dziennik albo czasopismo rozpowszechniane na terenie całego kraju. Powinno mieć duży nakład, umożliwiający dotarcie ogłoszenia do jak najszerszej publiczności. Poczytność wyraża się w procentach zasięgu czytelnictwa.
Ogłoszenie nie może być podane w formie przekazu dźwiękowego lub elektronicznego, wizyjnego, czyli zostać wyemitowane w radiu, telewizji lub sieciach komputerowych.
Zaliczkę na koszty ogłoszenia wpłaca do sądu wnioskodawca. Może też przekazać wymaganą kwotę bezpośrednio do redakcji, a do sądu przekazać dowód wpłaty. Nie płaci natomiast osoba zwolniona od ponoszenia kosztów. Do momentu rozstrzygnięcia przez sąd o kosztach w sprawie, koszty w jej imieniu pokrywa Skarb Państwa.
Po upływie trzech miesięcy od daty ogłoszenia sąd wyznacza rozprawę. Wzywa na nią również osoby, które odpowiedziały na ogłoszenie i podały swoje adresy. Sąd ocenia ich zgłoszenia, czy były uzasadnione. Jeżeli uzna, że nie, to nie dopuszcza ich do udziału w sprawie.
Jeżeli sąd uzna, że wnioskodawca przedstawił fakty uzasadniające stwierdzenie zasiedzenia, sąd wydaje postanowienie i wskazuje osobę, która nabyła własność nieruchomości. Może to być nawet inna osoba niż ta, która wystąpiła z wnioskiem. Jeżeli nabywcami przez zasiedzenie jest kilka osób, to sąd określa ich udziały. Gdyby zaś byli to małżonkowie, to sąd wskazuje zasadę wspólności, na jakiej doszło do nabycia.
W postanowieniu sąd wskazuje też dokładną datę stwierdzenia zasiedzenia.
Stwierdzenie zasiedzenia własności nieruchomości
Do wniosku o stwierdzenie zasiedzenia należy dołączyć zaświadczenie od wójta i szczegółowy opis położenia działki
MAŁGORZATA PIASECKA-SOBKIEWICZ
malgorzata.piasecka@infor.pl
Podstawa prawna
- Art. 606-610 ustawy z 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
- Art. 172-178 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.).