Najem prywatny jako działalność gospodarcza
Świadczenie usług najmu wypełnia określoną w art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: p.t.u.)definicję działalności gospodarczej, jeżeli jest wykonywane w sposób ciągły oraz dla celów zarobkowych. W konsekwencji najem stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy i podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy art. 5 ust. 1 pkt 1. Oznacza to, że wynajmowanie przez osoby fizyczne składników majątku prywatnego stanowi działalność opodatkowaną podatkiem od towarów i usług. Potwierdza to m.in. interpretacja Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 8 stycznia 2014 r. (IPTPP4/443-777/13-2/UNR). W konsekwencji osoby fizyczne nie prowadzące działalności gospodarczej zarejestrowanej w CEIDG, a wynajmujące prywatne nieruchomości uzyskują status podatników podatku od towarów i usług (VAT).
Zwolnienie przedmiotowe dla podatników VAT
Istotna dla podatników wynajmujących prywatne nieruchomości jest regulacja zawarta w art. 113 ust. 1 p.t.u. Z przepisu tego wynika, iż zwalnia się od podatku VAT sprzedaż dokonywaną przez podatników, u których wartość sprzedaży nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 200.000 zł. Do wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku. Natomiast podatnicy rozpoczynający wykonywanie czynności podlegających opodatkowaniu w trakcie roku podatkowego, zwolnieni są z podatku jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej sprzedaży, kwoty wyrażonej w złotych odpowiadającej równowartości 200.000 zł.
Podsumowując w przypadku gdy wynajmujący przekroczy powyższe kwoty podlega obowiązkowi rejestracji jako czynny podatnik VAT i obowiązany jest do wystawiania faktur VAT dokumentujących świadczenie usługi najmu. Z kolei nieprzekroczenie tego progu powoduje, że wynajmujący będzie obowiązany do wystawiania faktur VAT jedynie w przypadku skierowania takiego żądania przez najemcę, z zamieszczeniem odpowiedniej adnotacji, iż jest to usługa zwolniona z opodatkowania.
Wynajem nieruchomości na cele mieszkaniowe
Art. 43 ust. 1 pkt 36 p.t.u. wskazuje, iż zwalnia się od podatku usługi w zakresie wynajmowania lub wydzierżawiania nieruchomości o charakterze mieszkalnym lub części nieruchomości, na własny rachunek, wyłącznie na cele mieszkaniowe.Przepis nie uzależnia zastosowania zwolnienia od rodzaju czy formy prawnej podmiotu świadczącego usługę, jak i od podmiotu nabywającego tę usługę. Aby jednak cel mieszkaniowy był niepodważalny należy np. w treści umowy zamieścić m. in. takie postanowienia, z których w sposób niebudzący wątpliwości wynika, że dotyczą one lokalu mieszkalnego i lokal ten może być wykorzystany przez najemcę i jego podnajemców tylko w celach mieszkaniowych. Podkreślić należy, że zwolnienie stanowi wyjątek od zasady określonej w art. 41 ust. 1 w zw. z art. 146a pkt 1 ustawy, jaką jest opodatkowanie najmu 23% stawką podatku. W związku z tym powinno być interpretowane ściśle, przede wszystkim zgodnie z literalnym brzmieniem wprowadzających je przepisów (vide np. wyrok NSA z dnia 12 czerwca 1992 r., sygn. SA/Po 596/92).
Niekiedy jednak pomimo, iż lokal posiada charakter lokalu mieszkalnego jego ostateczne wykorzystanie powodować może brak zastosowania zwolnienia z opodatkowania VAT. Przykładem braku zwolnienia jest dalszy podnajem lokalu mieszkalnego związany z działalnością gospodarczą najemcy, polegający chociażby na świadczeniu usług związanych z czasowym zakwaterowaniem w lokalu stanowiącym przedmiot najmu. Jak wynika z art. 43 ust. 20 ustawy, zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 36, nie ma zastosowania do usług wymienionych w poz. 163 załącznika nr 3 do p.t.u. – umożliwiającego zastosowanie stawki 8% VAT. Pod pozycją nr 163 wymienione zostały usługi sklasyfikowane pod symbolem PKWiU 55, tj. „Usługi związane z zakwaterowaniem”.
W pozycji PKWiU 55 brak jest symbolu „ex” co pozwala przyjąć, że stawka obniżona podatku – 8%, ma zastosowanie do wszelkich usług zawierających się w tym grupowaniu. Bez znaczenia dla możliwości zastosowania obniżonej do 8% stawki podatku VAT pozostaje natomiast sposób wynagrodzenia za usługi wynajmu, ustalony pomiędzy stronami jako na przykład miesięczne lub kwartalne wynagrodzenie bądź uzależnione od faktycznego wykorzystania nieruchomości. Stanowisko takie potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 22 marca 2018 r. 0114-KDIP1-1.4012.125.2018.1.RR. W części opisowej sekcji zawierającej dział 55 stwierdzono, że nie obejmuje ona wynajmu nieruchomości mieszkalnych w celu dłuższego pobytu, zazwyczaj w cyklu miesięcznym lub rocznym, sklasyfikowanego w dziale 68 (68.20.1) jako „wynajem i obsługa nieruchomości własnych lub dzierżawionych”.
Oznacza to, że w tym przypadku, jak i każdym innym nie spełniającym warunków dla zwolnienia lub dla stawki obniżonej do 8%, będzie miała zastosowanie podstawowa 23% stawka podatku VAT, która jest trzecią z możliwych.
Podsumowanie
Jak wynika z przytoczonych regulacji ustawy o podatku od towarów i usług najem prywatny nieruchomości, w zależności od jego przeznaczenia jak i wysokości przychodu osiąganego z tytułu jego świadczenie może powodować zróżnicowane skutki podatkowe. Z reguły osoby fizyczne planujące zarobkowy najem nieruchomości prywatnych analizują skutki podatkowe swoich działań na gruncie podatków dochodowych natomiast istotne jest także uwzględnianie konsekwencji podatkowych na gruncie VAT.
Autorzy:
Mec. Tomasz Wojdal - KRS Kancelaria
Radosław Rybak - KRS Kancelaria