Grzywny nie orzeka się, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji.
Kary ograniczenia wolności związanej z obowiązkiem, o którym mowa w art. 35 § 1 Kodeksu karnego, nie orzeka się, jeżeli stan zdrowia oskarżonego lub jego właściwości i warunki osobiste uzasadniają przekonanie, że oskarżony nie wykona tego obowiązku.
Jeżeli przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 5 lat, sąd może orzec zamiast kary pozbawienia wolności, grzywnę albo karę ograniczenia wolności do lat 2, w szczególności, jeżeli orzeka równocześnie środek karny. Karę ograniczenia wolności wymierza się w miesiącach i latach.
Zobacz: Porada prawna
Przepisu paragrafu 3 nie stosuje się do sprawcy występku o charakterze chuligańskim.
Obok ogólnych dyrektyw wymiaru kary oraz szczegółowych przesłanek o charakterze uniwersalnym kodeks zawiera też pewne zalecenia szczególne.
Zobacz serwis: Więziennictwo
Na początek należy wymienić zalecenie dotyczące unikania bezwzględnej kary pozbawienia wolności orzekanej za przestępstwo zagrożone alternatywnie różnymi karami. Według kodeksu karnego w takim wypadku sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.
Kolejne zalecenie dotyczy zakazu orzekania grzywny w razie powzięcia przez sąd przekonania o jej nieściągalności. Zgodnie z paragrafem 2 przepisu, grzywny nie orzeka się, jeżeli dochody sprawcy, jego stosunki majątkowe lub możliwości zarobkowe uzasadniają przekonanie, że sprawca grzywny nie uiści i nie będzie jej można ściągnąć w drodze egzekucji. Chodzi tu o sytuację, gdy sprawca nie dysponuje żadnym majątkiem i nie posiada dochodów, które by umożliwiły zapłacenie nawet najniższej grzywny (osoby bezrobotne, żyjące same lub z rodziną w nędzy, z zasiłków socjalnych itp.). Oprócz tego omawiana dyrektywa rozciąga się również na sytuację, gdy uiszczenie grzywny, jaka musiałaby być orzeczona z uwzględnieniem określonych w artykule zasad i dyrektyw wymiaru kary, przekraczałoby możliwości płatnicze sprawcy, a przy tym byłaby to grzywna nieściągalna w drodze egzekucji.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Zasada preferencji kar nie izolacyjnych rozciąga się także na występki zagrożone wyłącznie karą pozbawienia wolności nie przekraczającą 5 lat. Zgodnie bowiem z paragrafem 3 cytowanego przepisu sąd w takich sprawach może orzec zamiast kary pozbawienia wolności grzywnę lub karę ograniczenia wolności, w szczególności jeżeli orzeka równocześnie środek karny. Istotne jest, że przepisu paragrafu 3 nie stosuje się do sprawcy do sprawcy występku o charakterze chuligańskim.
Podstawa prawna: Art. 58 Kodeksu karnego