Kary i środki karne

Za bezprawne przetwarzanie danych osobowych RODO umożliwia nałożenie, obok sankcji administracyjnych i odpowiedzialności cywilnej, również odpowiedzialność karną. Jakie kary grożą zgodnie z art. 107 UODO?

Najnowsza nowelizacja ustawy o IPN uchyla przepisy karne za przypisywanie Polakom odpowiedzialności za zbrodnie III Rzeszy Niemieckiej. Jak wynika z uzasadnienia bardziej efektywnym sposobem ochrony dobrego imienia Rzeczypospolitej Polskiej i Narodu Polskiego, biorąc pod uwagę cel ustawy, będzie wykorzystanie narzędzi cywilnoprawnych. Nowelizacja wejdzie w życie już 17 lipca.

Minister Sprawiedliwości Zbigniew Ziobro zapowiada wdrożenie programu reform o nazwie ,,Sprawiedliwość i prawo''. Resort zapowiada m.in. wprowadzenie 15-dniowej kary pozbawienia wolności, wyższe kary za przestępstwa gospodarcze, bezwzględne ściganie lichwiarzy i nieuczciwych windykatorów, wzmożoną ochronę praw pracowniczych, kary za cofanie liczników i wiele innych.

W dniu 1 marca 2018 r. weszła w życie głośna nowelizacja ustawy o IPN. Nowe przepisy wprowadzają karalność w postaci grzywny. a nawet do 3 lat pozbawienia wolności za przypisywanie polskiemu narodowi lub państwu polskiemu odpowiedzialności lub współodpowiedzialności za zbrodnie popełnione przez III Rzeszę Niemiecką lub inne zbrodnie przeciwko ludzkości, pokojowi i zbrodnie wojenne. Ta sama kara grozi za rażące pomniejszanie odpowiedzialności rzeczywistych sprawców tych zbrodni.

Sejm RP uchwalił nowelizację ustawy o ochronie zwierząt. Posłowie zadecydowali o zwiększeniu kar za znęcanie się nad zwierzętami. Oprócz surowszych kar więzienia sąd będzie orzekał wobec sprawcy obligatoryjną nawiązkę na cel związany z ochroną zwierząt w wysokości od 1 tys. do nawet 100 tys. Ponadto nowelizacja wprowadzi nowy środek karny w postaci zakazu posiadania wszelkich zwierząt albo określonej ich kategorii.

W dniu 26 stycznia 2018 Sejm RP uchwalił nowelizację, która umożliwia ukaranie grzywną, ograniczeniem wolności lub nawet więzieniem do 3 lat, za słowa "polskie obozy śmierci". Sejm zdecydował się także na wprowadzenie możliwości wszczęcia postępowania karnego w stosunku do osoby, która zaprzecza zbrodniom ukraińskich nacjonalistów.

Przyjęty przez Radę Ministrów projekt nowelizacji Kodeksu karnego zakłada zaostrzenie kar za ciężkie przestępstwa popełnione na tle seksualnym. Surowiej karać się będzie gwałt popełniony ze szczególnym okrucieństwem, gwałt dokonany na dziecku, kobiecie ciężarnej. Nowe przepisy umożliwią też złożenie przez ofiarę gwałtu wniosku o nałożenie na sprawcę zakazu kontaktowania się z nią, zbliżania się lub o nakaz okresowego opuszczenia lokal wspólnie zajmowanego.

Przez skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów należy rozumieć pozwolenie sądu na prowadzenie pojazdów wyposażonych w blokadę alkoholową przez resztę trwania zakazu albo uznanie tego zakazu za wykonany. Aby sąd zgodził się na skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów muszą zostać spełnione określone warunki.

W Ministerstwie Sprawiedliwości toczą się pracę nad projektem ustawy nowelizującej Kodeks karny (dalej: k.k.). Nowe przepisy zakładają m.in. rezygnację z punktowo wymierzanej kary 25 pozbawienia wolności i wprowadzenie nowej, górnej granicy kary pozbawienia wolności w wysokości 30 lat.

Kara ograniczenia wolności może przybrać dwojaką postać – może polegać na wykonywaniu przez skazanego nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne lub potrąceniu od 10 % do 25 % wynagrodzenia na wybrany przez sąd cel społeczny.

Art. 182a kodeksu karnego wykonawczego został dodany przez ustawę z 20 marca 2015 roku i obowiązuje od 15 maja 2015 roku. Umożliwia on zamianę orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów na zakaz prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową.

We wtorek – 29 kwietnia 2014 roku - przedmiotem prac rządowych będzie projekt zmian Kodeksu karnego. Zmiany w polityce karnej stanowią drugą część reformy, która ma wejść w życie w lipcu 2015 roku.

Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych nie obejmuje uczestnictwa w loteriach promocyjnych.

Sąd może orzec, a w przypadkach wskazanych w ustawie orzeka, zakaz wstępu na imprezę masową, jeżeli przy popełnieniu przestępstwa zachowanie sprawcy wskazuje, że jego udział w imprezach masowych zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

W wypadku skazania za przestępstwo przynoszące korzyść majątkową osobie fizycznej, prawnej lub jednostce organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, a popełnione przez sprawcę działającego w jej imieniu lub interesie, sąd zobowiązuje podmiot, który uzyskał korzyść majątkową, do jej zwrotu w całości lub w części na rzecz Skarbu Państwa; nie dotyczy to korzyści majątkowej podlegającej zwrotowi innemu podmiotowi.

Sąd, uznając za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich lub opiekuńczych w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim, zawiadamia o tym właściwy sąd rodzinny.

Sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe, w szczególności ze względu na społeczne oddziaływanie skazania, o ile nie narusza to interesu pokrzywdzonego.

Organizacje społeczne, fundacje i stowarzyszenia, o których mowa w art. 47, 49 i 57a § 2, muszą obejmować swoją działalnością terytorium całego kraju.

Odstępując od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych w ustawie, sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem, za które skazano sprawcę, z przeznaczeniem na ten cel; świadczenie to nie może przekroczyć 20.000 złotych.

Wskazany przepis reguluje maksymalną wysokość orzekanej nawiązki, która wynosi do 100 000 zł (słownie sto tysięcy złotych).

W razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu, naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, sąd może orzec nawiązkę na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na cele bezpośrednio związane z ochroną zdrowia, z przeznaczeniem na ten cel.

W razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, obowiązek naprawienia wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o przedawnieniu roszczenia oraz możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.

Jeżeli sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa, chociażby pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów wymienionych w art. 44 § 1 lub 6, sąd orzeka przepadek takiej korzyści albo jej równowartości. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.

Sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa. Sąd może orzec, a w wypadkach wskazanych w ustawie orzeka, przepadek przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa.

We wskazanym przepisie ustawodawca sformułował ramy czasowe dla stosowania poszczególnych środków karnych. Orzekając zakaz określony w art. 42, sąd nakłada obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu; do chwili wykonania obowiązku okres, na który orzeczono zakaz, nie biegnie.

Sąd może orzec zakaz prowadzenia pojazdów określonego rodzaju w razie skazania osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji.

Sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu w razie skazania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego oraz w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciwko osobie najbliższej; obowiązek lub zakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu.

Sąd może orzec zakaz zajmowania określonego stanowiska albo wykonywania określonego zawodu, jeżeli sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu albo okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

Pozbawienie praw publicznych obejmuje utratę czynnego i biernego prawa wyborczego do organu władzy publicznej, organu samorządu zawodowego lub gospodarczego, utratę prawa do udziału w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości oraz do pełnienia funkcji w organach i instytucjach państwowych i samorządu terytorialnego lub zawodowego, jak również utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego; pozbawienie praw publicznych obejmuje ponadto utratę orderów, odznaczeń i tytułów honorowych oraz utratę zdolności do ich uzyskania w okresie trwania pozbawienia praw.

Środkami karnymi są: pozbawienie praw publicznych, zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej, zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi, obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu, zakaz wstępu na imprezę masową, zakaz prowadzenia pojazdów, przepadek, obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, nawiązka, świadczenie pieniężne oraz podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Jeżeli ustawa przewiduje obniżenie albo nadzwyczajne obostrzenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, w wypadku alternatywnego zagrożenia karami wymienionymi w art. 32 pkt 1-3 obniżenie albo obostrzenie odnosi się do każdej z tych kar.

Kara pozbawienia wolności wymieniona w art. 32 pkt 3 trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 15 lat; wymierza się ją w miesiącach i latach.

Wymierzając karę ograniczenia wolności, sąd może orzec wobec skazanego obowiązki wymienione w art. 72 Kodeksu karnego.

Nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne jest wykonywana w wymiarze od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym.

Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy; wymierza się ją w miesiącach. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany: nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne oraz ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych, określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 540. Sąd może wymierzyć grzywnę także obok kary pozbawienia wolności wymienionej w art. 32 pkt 3, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.

Według obowiązującego kodeksu karnego karami są: grzywna, ograniczenie wolności, pozbawienie wolności, 25 lat pozbawienia wolności oraz dożywotnie pozbawienie wolności.

Bezprawne przetwarzanie danych osobowych a RODO - odpowiedzialność karna

Najnowsza nowelizacja ustawy o IPN - co się zmieniło?

,,Sprawiedliwość i prawo'' - wielkie zmiany w prawie karnym i nie tylko

Weszła w życie nowelizacja ustawy o IPN wprowadzająca kary za "polskie obozy śmierci"

Ostrzejsze kary za znęcanie się nad zwierzętami

Za ,,polskie obozy śmierci'' nawet trzy lata więzienia

Większe kary dla gwałcicieli i pedofilii

Skrócenie zakazu prowadzenia pojazdów w 2018 r.

Kara 30 lat pozbawienia wolności w Polsce? Nadchodzą zmiany w Kodeksie karnym

Kara ograniczenia wolności - praca na cele społeczne

Zakaz prowadzenia pojazdów niewyposażonych w blokadę alkoholową

Zmiany w polityce karnej

Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych (art. 41c)

Zakaz wstępu na imprezę masową (art. 41b)

Zwrot korzyści majątkowej (art. 52)

Zawiadomienie sądu rodzinnego (art. 51)

Podanie wyroku do publicznej wiadomości (at. 50)

Świadczenie pieniężne nietrzeźwego sprawcy (art. 49a)

Świadczenie pieniężne (art. 49)

Wysokość nawiązki (art. 48)

Nawiązka na cel społeczny (art. 47)

Obowiązek naprawienia szkody (art. 46)

Przepadek korzyści majątkowych (art. 45)

Przepadek przedmiotów pochodzących z przestępstwa (art. 44)

Okresy trwania zakazów (art. 43)

Zakaz prowadzenia pojazdów (art. 42)

Zakazy w razie skazania za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej (art. 41a)

Zakaz zajmowania stanowiska oraz działalności gospodarczej (art. 41)

Pozbawienie praw publicznych (art. 40)

Środki karne (art. 39)

Obniżenie lub nadzwyczajne obostrzenie kary (art. 38)

Wymiar kary pozbawienia wolności (art. 37)

Wykynywanie kary ograniczenia wolności (art. 36)

Wykonywanie obowiązku pracy (art. 35)

Obowiązki skazanego w czasie ograniczenia wolności (art. 34)

Zasady wymiaru grzywny (art. 33)

Rodzaje kar (art. 32)