-
Zakres podmiotowy
Dostępu do informacji może domagać się każda osoba fizyczna, bez względu na przynależność państwową, jeżeli ma pełnię praw cywilnych, tzn. jest pełnoletnia i nie została ubezwłasnowolniona. W doktrynie wyrażono pogląd, że użyte w ustawie słowo „każdy” powinno być rozumiane szeroko i oznaczać naprawdę każdego, niezależnie nie tylko od obywatelstwa czy narodowości, ale i od wieku.
-
Zakres przedmiotowy
Artykuł 3 ustawy określa przedmiotowy zakres dostępu do informacji. I tak, prawo do informacji publicznej obejmuje uprawnienia do: 1) uzyskania informacji publicznej, w tym uzyskania informacji przetworzonej w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego; 2) wglądu do dokumentów urzędowych; 3) dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów. Prawo do informacji publicznej obejmuje także uprawnienie do niezwłocznego uzyskania informacji publicznej zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.
- Informacja prosta, a informacja przetworzona
Należy wskazać, że pojęcie „informacja przetworzona” nie jest wprost uregulowane w ustawie o dostępie do informacji publicznej, ani w żadnym innym akcie prawnym. Wobec tego proces związany z ustalaniem co jest, a co nie jest informacją przetworzoną odnaleźć można jedynie w orzecznictwie sądów administracyjnych oraz doktrynie. Za informację prostą uznano taką informację, której zasadnicza treść nie ulega zmianie przed jej udostępnieniem. Może być ona pozbawiona danych wrażliwych, podlegających ochronie (np. danych osobowych), nie staje się jednak przez to informacją przetworzoną. Informacja prosta nie zmienia się w informację przetworzoną przez proces anonimizacji, bo czynność ta polega jedynie na jej przekształceniu, a nie przetworzeniu (tak: wyrok NSA z 9 sierpnia 2011 r., I OSK 792/11, LEX nr 1094536). Również wtedy, gdy organ administracji publicznej posiada w swoich zbiorach dane objęte wnioskiem, wykonanie prostych czynności technicznych polegających na zliczeniu decyzji nie może być uznane za przetworzenie informacji publicznej (zob. wyrok NSA z 9 grudnia 2010 r., I OSK 1798/10, LEX nr 745167). Z informacją przetworzoną mamy natomiast do czynienia wtedy, gdy informacja jest jakościowo nową informacją, nieistniejącą dotychczas w przyjętej ostatecznie treści i postaci, chociaż jej źródłem są materiały znajdujące się w posiadaniu zobowiązanego. Wytworzenie takiej informacji wymaga podjęcia przez podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej określonego działania intelektualnego w odniesieniu do odpowiedniego zbioru znajdujących się w jego posiadaniu informacji i nadania skutkom tego działania cech informacji publicznej (tak: wyrok WSA w Krakowie z 26 września 2005 r., II SA/Kr 984/05). Przetworzeniem informacji jest zebranie lub zsumowanie, często na podstawie różnych kryteriów, pojedynczych wiadomości, znajdujących się w posiadaniu podmiotu zobowiązanego. Informacja przetworzona stanowi pewnego rodzaju kompilację posiadanych przez podmiot zobowiązany do udostępnienia informacji publicznej danych. W jej efekcie powstaje nowy, przetworzony dokument czy zespół danych, nieistniejący do momentu jego wytworzenia na wniosek o udostępnienie informacji publicznej. Na tym polega różnica pomiędzy informacją prostą, tj. zawierająca się w istniejącym dokumencie, a informacją przetworzoną, która musi zostać dopiero wytworzona w oparciu o istniejące dokumenty, indywidualnie przygotowana dla wnioskodawcy.
Polecamy: RODO. Ochrona danych osobowych. Przewodnik po zmianach
Wnioskowanie o udzielenie informacji publicznej przetworzonej jest możliwe jedynie w takim zakresie, w jakim jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego. Powyższe niewątpliwie stanowi ograniczenie w realizacji prawa do informacji, tym bardziej, że ustawa nie zawiera definicji „kwestii szczególnie istotnej dla interesu publicznego”. Odmowa dostępu do informacji przetworzonej na tej podstawie nosi zatem wyraźne cechy uznaniowości.
- prawo wglądu do dokumentów urzędowych
Osobie zapoznającej się z dokumentem podmiot udostępniający zapewnia możliwość dysponowania jego treścią, nie natomiast samym dokumentem, co obejmuje możliwość przeczytania dokumentu i sporządzenia notatek. Należy zaznaczyć, iż dokument urzędowy musi pochodzić od funkcjonariusza publicznego.
- prawo dostępu do posiedzeń kolegialnych organów władzy publicznej pochodzących z powszechnych wyborów.
W kategorii tej mieszczą się zatem zarówno Sejm i Senat, jak też rady wszystkich szczebli samorządu terytorialnego, natomiast wyłączone są z niej takie ciała, jak Rada Ministrów, Prezydium Sejmu lub zarządy powiatów. Należy zauważyć, iż ustawa stanowi o „dostępie do posiedzeń”, nie natomiast o „udziale w posiedzeniach”. Dlatego też formy dostępu mogą być różnorakie - od transmisji audiowizualnej po publikację stenograficznych zapisów przebiegu posiedzeń.
- uprawnienie do niezwłocznego uzyskania informacji zawierającej aktualną wiedzę o sprawach publicznych.
Z pewnością walorem „aktualności” obdarzone są wszystkie bieżące sprawy publiczne, których dotyczy działalność podmiotu zobowiązanego w chwili złożenia wniosku. Mogą to być również istotne z punktu widzenia interesu społecznego plany czy projekty, których jeszcze nie zrealizowano, ale podejmowane są działania mające na celu ich realizację. Aktualne w omawianym znaczeniu są również fakty czy zdarzenia, które wprawdzie miały miejsce w przeszłości, ale wywołane przez nie skutki w sferze publicznej trwają w dalszym ciągu.
-
Termin udostępnienia informacji publicznej
Należy mieć na uwadze, że udostępnianie informacji publicznej na wniosek następuje bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. Jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym powyżej, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku (art. 13 u.d.d.p.). Zgodnie z powyższym, na gruncie komentowanej ustawy mamy do czynienia z trzema rodzajami terminów udostępniania informacji publicznej:
1) udostępnienie informacji publicznej niezwłocznie,
2) udostępnienie bez zbędnej zwłoki, ale w terminie nie dłuższym niż 14 dni,
3) udostępnienie informacji w terminie nie dłuższym niż 2 miesiące.
Odmowa udzielenia informacji powinna mieć formę decyzji administracyjnej. W przypadku wydania decyzji odmownej organ administracyjny lub podmiot niebędący takim organem ma obowiązek pouczyć stronę o przysługującym jej środku odwoławczym, ze wskazaniem organu lub podmiotu właściwego do jego rozpatrzenia (art. 107 § 1 k.p.a.).
Zobacz: Konstytucja
-
Zaskarżanie bezczynności podmiotu zobowiązanego
Nieudzielenie informacji publicznej oraz niepowiadomienie, w trybie art. 13 ust. 2 u.d.i.p., o powodach opóźnienia i terminie, w jakim informacja zostanie udostępniona, oznacza bezczynność podmiotu zobowiązanego do jej udzielenia (tak: wyrok NSA z 18 marca 2005 r., OSK 1209/04, CBOSA; wyrok WSA we Wrocławiu z 25 listopada 2005 r., IV SAB/Wr 57/05). W sytuacji, gdy wnioskujący o udostępnienie informacji publicznej uważa, iż podmiot obowiązany do jej udostępnienia jest bezczynny, ma prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego. Należy wskazać, że skarga na bezczynność w przedmiocie informacji publicznej nie musi być poprzedzona żadnym środkiem zaskarżenia na drodze administracyjnej, gdyż u.d.i.p. w sposób kompleksowy reguluje dostęp do informacji publicznej i której uregulowania decydują o trybie postępowania w tych sprawach, nie przewiduje środka zaskarżenia w tym zakresie. W sprawie ze skargi na bezczynność w przedmiocie udzielenia informacji publicznej sąd administracyjny bada, czy żądanie zostało skierowane do podmiotu zobowiązanego w ustawie do udostępnienia informacji publicznych oraz, czy informacja wskazana we wniosku o jej udostępnienie jest informacją publiczną w rozumieniu ustawy. Poza tym sąd administracyjny musi ocenić, jakie działania podjęto w celu załatwienia wniosku, czy zostały dokonane w prawem wymaganej formie, a jeśli udzielono żądanej informacji, czy została ona udzielona w pełni, a więc, czy podmiot zobowiązany wywiązał się ze wszystkich obowiązków nałożonych ustawą. Zaistnienie bezczynności związane jest natomiast z brakiem podjęcia przez zobowiązany organ odpowiednich czynności ostatecznie zmierzających do rozpoznania wniosku, określonych w ustawie.
Jakie informacje stanowią informację publiczną - przegląd najnowszego orzecznictwa sądów administracyjnych
- Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjny z 21 lutego 2018 r., sygn. akt I OSK 2078/16
Akt oskarżenia spełnia konstytutywne elementy definicji dokumentu urzędowego w rozumieniu art. 6 ust. 2 u.d.i.p., a tym samym jest informacją publiczną w rozumieniu ustawy. Tak samo należy potraktować sporządzoną przez prokuratora apelację od wyroku sądowego.
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 23 maja 2018 r. II SA/Go 196/18
Informacje o wysokości oraz datach przyznanych dodatków, nagród osób pełniących funkcje publiczne, a także powodu ich przyznania mają charakter informacji publicznej.
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 21 maja 2018 r., II SAB/Kr 57/18,
Dokumentacja odnosząca się do zrealizowanych przedsięwzięć drogowych, które musiały być wykonane ze środków publicznych, wprost odnosi się do informacji natury publicznej.
Informacje związane z działalnością państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego stanowią informację publiczną.
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 17 kwietnia 2018 r. II SAB/Kr 38/18
Informacje statystyczne odnoszące się do przedmiotu działalności podmiotu leczniczego i trybu wykonywania przez niego zadań w ramach prowadzonej działalności, z uwzględnieniem poszczególnych rodzajów świadczeń i zabiegów przeprowadzanych w podmiocie leczniczym, mają walor informacji publicznej.
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 11 kwietnia 2018 r. II SA/Łd 125/18
Informacją publiczną będzie każda wiadomość wytworzona lub odnoszona do majątku Skarbu Państwa i państwowych osób prawnych, a także wytworzona lub odnoszona do innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne w zakresie wykonywania przez nie zadań publicznych i gospodarowania mieniem komunalnym lub mieniem Skarbu Państwa. Informacja publiczna.
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 4 kwietnia 2018 r. II SAB/Sz 37/18
Informacje, które dotyczą m.in. osób sprawujących funkcję publiczną w organach Spółki (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. d u.d.i.p.) oraz treści dokumentów, w tym o dysponowaniu majątkiem i środkami publicznymi (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. f oraz art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a u.d.i.p.), obejmujące m.in. lokalizację, funkcjonowanie oraz ustalony sposób przyłączenia odbiorców do sieci kanalizacyjnej, stanowią informację publiczną.
- Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 28 lutego 2018 r. II SAB/Go 137/17
Postanowienie o umorzeniu dochodzenia w konkretnie określonej sprawie jest dokumentem stanowiącym informację publiczną, albowiem stanowi o rozstrzygnięciu przez organ państwowy konkretnej sprawy, wyraża zatem pogląd tego organu w materii tej sprawy.
- Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 stycznia 2018 r. I OSK 814/16
Dokument prywatny, skierowany do organu administracji publicznej, nie staje się dokumentem urzędowym tylko dlatego, że został do niego zaadresowany i znajduje się w jego posiadaniu. Wniosek w sprawie indywidualnej stanowi dowód na okoliczność, że podmiot ten ubiega się np. o wydanie decyzji administracyjnej, a więc składa oświadczenie woli. Oświadczenie to nie stanowi informacji publicznej.