Wioleta Matela-Marszałek; Infor.pl: Czy zainteresowanie Australijczyków polskimi paszportami rzeczywiście rośnie?
Mecenas Iwona Pruszyńska: Polski paszport jest bardzo atrakcyjny dla Australijczyków. W Sydney, gdzie praktykuję, oraz w Melbourne, z roku na rok rośnie liczba australijskich klientów, którzy zwracają się do mnie z prośbą o pomoc w uzyskaniu polskiego paszportu.
Skąd ta potrzeba?
No właśnie Pani Redaktor, wydawało by się, że będąc obywatelem zamożnego i atrakcyjnego państwa, ubieganie się o obywatelstwo średniego kraju europejskiego, borykającego się z licznymi problemami natury nie tylko gospodarczej ale również politycznej, nie ma większego sensu.
Zanim odpowiem na Pani pytanie. Przypomnę że Australia jest krajem wysoko rozwiniętym, z wielokulturowym społeczeństwem. Jej gospodarka to światowy fenomen - od 25 lat unika recesji. Kraj ma liczne bogactwa mineralne, jest np. największym producentem opali. W porównaniu z innymi państwami (Wskaźnik Rozwoju Społecznego) Australia jest bardzo wysoko notowana, jeśli chodzi o jakość życia, opiekę zdrowotną, przeciętną długość życia, poziom wykształcenia, swobodę działalności ekonomicznej, wolność osobistą i prawa polityczne i obecnie znajduje się na 2. miejscu po Norwegii. Miasta australijskie są w światowej czołówce w dziedzinie życia kulturalnego.
Mimo tego, australijski paszport nie jest jednak tak mocny jak polski. Według Indeksu obywatelstwa świata (Henley & Partners — Kochenov Quality of Nationality Index, QNI) plasuje się parę punktów niżej niż nasz, a to znaczy że Australijczyk nie porusza się po świecie tak swobodnie jak Polak.
Australijczycy, z racji tego że są odizolowani od reszty świata, podróżują często i chętnie. To druga po Niemcach nacja, która w podróżach spędza dużą część swojego życia. Jednym z głównych kierunków wakacyjnych, i nie tylko, jest Europa w szczególności idealizowana i uwielbiana Anglia. Wręcz tradycją jest odwiedzenie jej chociaż raz w życiu i to na dłużej, tak żeby „pożyć przez chwilę europejskim klimatem”.
Myślę, że Pani Redaktor już wie dokąd zmierzam. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku, Australijczycy upatrzyli sobie w posiadaniu polskiego obywatelstwa furtki do bezwizowego poruszania się po obszarze Unii Europejskiej, nie tylko jako turyści, ale również jako pracownicy sezonowi oraz studenci europejskich uniwersytetów. Jednym słowem posiadanie obywatelstwa polskiego czyni ich również obywatelami Unii Europejskiej. I o to w tym chodzi. Paszport polski rozumiany jest globalnie, jako paszport europejski.
Unijna dyrektywa o swobodnym przemieszczaniu się gwarantuje „polskim” Australijczykom wolność w podróżowaniu po krajach UE oraz Islandii, Norwegii, Lichtensteinie i Szwajcarii. Nie trzeba już wiz, jest mniej procedur, nie stoimy w bramkach na lotnisku itd.
Powyższe uprawnienia przysługują również towarzyszącym im w podróży członkom rodziny (małżonkowi, partnerowi, dzieciom i wnukom, rodzicom i dziadkom) niezależnie od tego, czy posiadają obywatelstwo UE. Podobnie, ich pobytowe uprawnienia obywatela UE rozciągają się na członków rodziny, którzy z „polskim” Australijczykiem mieszkają albo podróżują w tym celu.
Nie tylko podróżowanie jest łatwiejsze – mogą również mieszkać w każdym państwie UE bez żadnych ograniczeń. Do niedawna był to przede wszystkim Londyn. Po Brexit spekuluję, że zainteresowanie polskimi paszportami wśród Australijczyków polskiego pochodzenia znacznie spadnie.
Kolejną ogromną zaletą posiadania obywatelstwa polskiego jest możliwość pracy w każdym z państw Unii Europejskiej. Australijczyk z polskim paszportem otrzymuje wynagrodzenie oraz warunki pracy na co najmniej takim samym poziomie jak obywatel kraju w którym podjął pracę.
Niedawno zwrócił się do mnie Australijczyk, który w Polsce chciał założyć firmę specjalizującą się w prowadzeniu lekcji jazdy żużlowej. Właściciel firmy często bierze udział w zawodach żużlowych na terenie Norwegii i Czech. Sprawdzałam dla niego ciągłość polskich korzeni. Bardzo zależało mu na ich udokumentowaniu, właśnie po to żeby mógł w Polsce swobodnie założyć działalność i podróżować zawodowo po terenie Unii Europejskiej, bez konieczności periodycznego odnawiania wizy pobytowej. Niestety w tym przypadku, polskiego obywatelstwa nie udało się potwierdzić.
Abstrahując od możliwości swobodnego poruszania się oraz pracy na terenie Unii Europejskiej, myślę że podstawowym powodem dla którego polski paszport jest dla Australijczyków szalenie atrakcyjny jest umożliwienie dzieciom studiowania w Europie na takich samych zasadach jak obywatele Unii, czyli za czesne wielokrotnie niższe niż studenci - obcokrajowcy. Wysłanie dziecka na studia do Europy jest ogromnym obciążeniem dla budżetu rodziny, jednocześnie wielkim marzeniem i ambicją większości australijskich rodziców. Do niedawna, oblężona była Anglia. Dzięki posiadaniu paszportu polskiego, wyedukowanie i utrzymanie dziecka w Europie było o wiele łatwiejsze, niż wtedy jeśli dziecko uczyło by się w charakterze studenta międzynarodowego. Mówimy tu o różnicy kilkudziesięciu tysięcy euro rocznie.
Proszę również pamiętać, że jako obywatelowi polskiemu, nie grozi im deportacja. Ich prawa na terenie Unii Europejskiej są chronione. Mogą czuć się bezpieczni i zaopiekowani.
Jak duża jest w chwili obecnej liczba Australijczyków, którzy potencjalnie mogliby otrzymać polski paszport?
Według australijskiego spisu powszechnego z 2011 r. w Australii mieszka około 170 tys. osób pochodzenia polskiego. Dane te wskazują na to, iż w Australii żyje ok. 48,5 tys. osób urodzonych w Polsce, a językiem polskim w domu posługują się ok. 50,5 tys. osób.
Najwięcej Polonii jest w stanie Wiktoria (53 tys. osób). Na drugim miejscu znalazła się Nowa Południowa Walia (48 tys.), potem Queensland (24 tys.), Australia Zachodnia (18,5 tys.), Australia Południowa (18 tys.), Australijskie Terytorium Stołeczne (4 tys.), Tasmania (3,3 tys.) i Terytorium Północne (770 osób).
Początki polskiej imigracji do Australii sięgają XIX wieku, ale do końca II wojny światowej nie była ona zbyt liczna. W 1947 roku mieszkało tu blisko 6,5 tys. osób urodzonych w Polsce. Wśród członków Polonii australijskiej urodzonych w Polsce można wyróżnić zwłaszcza grupy emigracji powojennej z końca lat 40. i początku lat 50. XX wieku oraz emigracji „solidarnościowej” z lat 80 XX wieku.
O ile „młoda” imigracja tj. ta z lat 80. XX wieku czy nawet ta po II wojnie światowej sama dba o kontynuacje polskiego obywatelstwa z pokolenia na pokolenie (poprzez rejestrację narodzin dziecka również w polskim Urzędzie Stanu Cywilnego), to dzieci starszej emigracji, w entym pokoleniu, często nie posługujące się językiem polskim i niewiele wiedzące o kraju swoich dalszych przodków wymagają profesjonalnej pomocy przy składaniu wniosku o uznanie obywatelstwa polskiego. W ich przypadku konieczna jest, czasami żmudna i czasochłonna, praca nad odnalezieniem w polskich archiwach dokumentów poświadczających posiadania obywatelstwa polskiego przez prababcię czy pradziadka, a następnie ustalenie czy nie został przerwany łańcuch przenoszenia obywatelstwa na kolejnego członka rodziny. Dzieje się tak wówczas, kiedy ktoś ze zstępnych po drodze zrzeknie się obywatelstwa polskiego w celu przyjęcia obywatelstwa innego państwa, lub przepisy prawa polskiego pozbawią go obywatelstwa polskiego z urzędu, tak jak to miało miejsce w przypadku Ustawy o obywatelstwie polskim z 1920 roku. W takim przypadku klient traci szansę na europejski paszport.
Bardzo dziękuję za rozmowę.
Iwona Pruszyńska — solicitor z kancelarii CAP Lawyers Australian Polish Legal Services; partnerka w Concordia Kancelaria Radców Prawnych Pruszyńska Prochowska; członkini Stowarzyszenia Prawniczego Nowej Południowej Walii.