Kiedy Rzecznik podejmuje działanie?
Głównym zadaniem Rzecznika Praw Obywatelskich jest podejmowanie stosownych czynności, gdy poweźmie wiadomość o naruszaniu wolności i praw człowieka i obywatela. Podjęcie tych czynności może nastąpić:
1. na wniosek obywateli lub ich organizacji;
2. na wniosek organów samorządów;
3. na wniosek Rzecznika Praw Dziecka;
4. z własnej inicjatywy.
Warto pamiętać, że wniosek do RPO jest wolny od opłat i nie wymaga od składającego zachowania szczególnej formy. Powinien zawierać oznaczenie wnioskodawcy i osoby, której prawa zostały naruszone oraz określać przedmiot sprawy, czyli o jaką sytuację i naruszenie chodzi.
Zobacz również: Jak jest powoływany i odwoływany Rzecznik Praw Obywatelskich?
Jakie działania może podjąć Rzecznik?
Rzecznik, po zapoznaniu się z wnioskiem do niego skierowanym, ma 4 podstawowe możliwości:
1. podjąć sprawę;
2. wskazać wnioskodawcy odpowiednie, przysługujące mu środki działania (i na tym poprzestać);
3. przekazać sprawę według właściwości (czyli do organu, który tego typu sprawami się zajmuje);
4. nie podjąć sprawy.
O swojej decyzji Rzecznik informuję wnioskodawcę i osobę, której sprawy dotyczy.
Jeżeli Rzecznik podejmie sprawę, może ją prowadzić samodzielnie. Może również uznać, że właściwym będzie zwrócenie się o zbadanie jej do właściwych organów (np. prokuratury). Inną możliwością jest zwrócenie się do Sejmu o zlecenie Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli we wskazanym miejscu.
Zobacz również serwis: Omówienie Konstytucji RP
Po zbadaniu sprawy
Gdy już sprawa zostanie zbadana, Rzecznik może albo wyjaśnić wnioskodawcy, że nie stwierdził naruszenia albo podjąć stosowne kroki w celu ochrony jego praw. Wśród wielu działań, jakie może podejmować można wymienić: skierowanie wystąpienia do organu, w którego działalności stwierdził naruszenie, żądać wszczęcia postępowania cywilnego, administracyjnego, wnieść kasację lub rewizję nadzwyczajną od prawomocnego orzeczenia.