W nowym Sejmie wróci sprawa zakazu płacenia gotówką? Przemawiają za tym potrzeby zwiększenia wpływów do budżetu państwa. Ograniczenie możliwości płacenia gotówką daje większą kontrolę nad przeprowadzanymi operacjami – fiskusowi łatwiej więc stwierdzić czy nie dochodzi do uszczupleń podatkowych.
- Zakaz płacenia gotówką: komu i jakie daje korzyści
- Polacy nie chcą ograniczeń co do gotówki
- Jakie zakazy dotyczącego gotówki zostały anulowane
- Zakaz płacenia gotówką 2024: czy dotyczy osób prywatnych?
Z drugiej jednak strony ograniczanie gotówki w obrocie ma więcej przeciwników niż zwolenników.
Zakaz płacenia gotówką: komu i jakie daje korzyści
Ograniczenie obrotu gotówkowego jest korzystne dla budżetu państwa, bo zwiększa wpływy i pośrednio pomniejsza wydatki. nie tylko o podatek od towarów i usług – VAT gdzie skala nadużyć się największa a jednocześnie ten podatek sam w sobie jest głównym źródłem wpływów budżetowych. W obrocie prywatnym bardzo często unikany jest podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) – przy prywatnych pożyczkach na przykład, albo podatek od spadków i darowizn.
Opłaty gotówkowe ułatwiają też prowadzenie działalności w szarej strefie, wskutek czego dochodzi też do uszczupleń wpływów do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – tytułem obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne oraz Narodowego Funduszu Zdrowia – z braku zapłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne. To z kolei pośrednio zwiększa dotacje czyli wydatki z budżetu na te instytucje.
Polacy nie chcą ograniczeń co do gotówki
Z kolei przeciwko wprowadzaniu bardziej radykalnych limitów dla płacenia gotówką, w tym limitów gotówki dla konsumentów – osób prywatnych, przemawia niepopularność takich rozwiązań. Właśnie przez to nie doszło do wprowadzenia takich nowych limitów w 2023 ani w 2024 roku.
Która więc racja zwycięży? Zgodnie z pragmatyką działań politycznych wskazane jest, by najmniej popularne rozwiązania, które są jednak niezbędne, wprowadzą jak najszybciej po wyborach i unikać tego przed kolejnymi zbliżającymi się wyborami. Jeśli więc zakazy dotyczące gotówki miałby wejść w życie, to należy spodziewać się ich już w najbliższych miesiącach.
Oczywiście poza nakazami i zakazami są zawsze alternatywne sposoby osiągania zamierzonych celów politycznych czy ekonomicznych – racjonalna argumentacja, ulgi i przywileje dla tych. Którzy pożądane rozwiązania stosują dobrowolnie.
Już teraz firmy i instytucje komercyjne stosują takie zachęty. To w transakcjach bezgotówkowych najczęściej można posiłkować się płatnościami odroczonymi (kup teraz. Zapłać później), które są niczym innym jak nieoprocentowanym krótkoterminowym kredytem.
To płacenie bezgotówkowe umożliwia korzystanie z każdego typu kas automatycznych w sklepie czy kupno biletów na pociąg lub autobus. Bezstykowe karty płatnicze ułatwiają korzystanie z taksówek.
Przykłady można by mnożyć. I zdaje się, że w tę strone powinny iść nowe rozwiązania – także legislacyjne. Zwłaszcza, że przez ostatnie lata większości Polaków obrzydła metoda rządzenia oparta na nakazach i zakazach, pokazująca dominującą – a nie służebną, jaką powinna być w istocie – rolę państwa i jego służb, czego wyraz dali podczas wyborów do Sejmu i Senatu.
Jakie zakazy dotyczącego gotówki zostały anulowane
Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (tzw. Polski Ład) zaostrzała obrót gotówkowy w sposób następujący.
Po pierwsze stanowiła, iż konsument jest obowiązany do dokonywania płatności za pośrednictwem rachunku płatniczego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 20 000 zł lub równowartość tej kwoty.
Po drugie zarządzała, iż dokonywanie lub przyjmowanie płatności związanych z wykonywaną działalnością gospodarczą w transakcjach z innymi przedsiębiorcami następuje za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy w każdym przypadku, gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 8 000 zł lub równowartość tej kwoty.
Ekonomiści wskazali, że wprowadzenie takich ograniczeń może prowadzić do komplikacji niektórych rodzajów transakcji – szczególnie dokonywanych przez mikroprzedsiębiorców i małych przedsiębiorców, w tym rzemieślników oraz osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.
Wskazano, że w braku możliwości dokonania zapłaty gotówką strony muszą korzystać z innych form płatności, a oczekiwanie na przelew bankowy może w wielu wypadkach prowadzić do zaniechania transakcji. Może to prowadzić do utrudnień i ograniczać znacząco drobny handel.
Argumenty te w końcu trafiły do rządu, który zdecydował się ostatnie na zniesienie przewidzianych do wprowadzenia ograniczeń dotyczących płacenia gotówką.
Ostatecznie Sejm uchwalił ustawę z dnia 16 czerwca 2023 r. o zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw oraz ustawę o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Uchyla ona art. 22 pkt 1 ustawy z dnia 29 października 2021 r. – Polski Ład. Oraz zmiany w podatku dochodowym od osób prawnych i podatku o ryczałcie. Pozostawiając tym samym stan obecny – limit w obrocie gospodarczym wynoszący 15 tys. zł.
Ta sama ustawa z 2021 r. wprowadziła również analogicznie ograniczenia w obrocie gotówkowym względem konsumentów (art. 18), które również miały wejść z życie z dniem 1 stycznia 2024 r. Z uwagi na fakt, iż regulacje te wiązałyby się z wprowadzeniem dodatkowych obciążeń dla konsumentów, wymuszających zakładanie rachunków bankowych lub zawieranie umów o kartę płatniczą i generowały dodatkowe koszty transakcyjne, uchylono ww. art. 18.
Zakaz płacenia gotówką 2024: czy dotyczy osób prywatnych?
Podsumowując – w transakcjach między osobami prywatnymi ostatecznie nie będzie dalej żadnych limitów także od początku 2024 roku.
W 2024 r. przedsiębiorcy dalej mogą regulować swoje zobowiązania związane z wykonywaną działalnością gospodarczą (płacić i przyjmować płatności od innych przedsiębiorców) gotówką lub w formie bezgotówkowej, czyli za pośrednictwem rachunku płatniczego przedsiębiorcy.
Kiedy stroną transakcji jest inny przedsiębiorca, obowiązuje limit płatności gotówkowych. Firma nie może zapłacić gotówką, jeżeli jednorazowa wartość transakcji przekracza równowartość 15 tys. zł brutto. Gdy wartość transakcji przekracza 15 tys. zł brutto, płatność musi być zrealizowana z wykorzystaniem rachunku płatniczego. Przedsiębiorca musi zapłacić przez swój rachunek płatniczy i przelać środki na konto firmy, od której kupuje towary lub usługi.