Po pierwsze - o przynależności nieruchomości do określonego majątku decyduje pochodzenie środków, za które nabyto nieruchomość oraz moment takiego nabycia.
Bez intercyzy
Najmniej wątpliwości budzi sytuacja, w której małżonkowie pozostający we wspólności majątkowej nabywają dom za środki pochodzące z ich majątku wspólnego – czyli – przykładowo - za kredyt spłacany z ich wynagrodzeń za pracę lub dochodów z innej działalności.
W takim przypadku, nieruchomość przynależy do obojga i w razie ustania małżeństwa będzie podlegać podziałowi.
W każdym przypadku nabycie nieruchomości ze środków pochodzących z majątku wspólnego wymaga zgody małżonka.
Dom tylko dla jednego małżonka
Małżonkowie kupują dom za pieniądze uzyskane ze sprzedaży mieszkania należącego przed ślubem do żony. Kto ma prawa do zakupionego domu i komu przypadnie w razie podziału majątku?
Przedmioty majątkowe nabyte przed ślubem stanowią majątek odrębny małżonka. Co do zasady to co zostało nabyte w zamian za nie, również wchodzi w skład majątku osobistego. W przypadku opisanym powyżej nabyta nieruchomość powinna co do zasady stanowić własność żony.
Jednakże w prawie występuje domniemanie, że przedmiot majątkowy nabyty w trakcie trwania małżeństwa wchodzi do majątku wspólnego małżonków (pod warunkiem ze pozostają we wspólności majątkowej).
Sama okoliczność, że żona jest jedyną stroną umowy sprzedaży i jedynym właścicielem ujawnionym w księdze wieczystej, nie niweczy jeszcze domniemania, ze nieruchomość jest współwłasnością małżonków. Małżonek, któremu zależy, aby dom wszedł do jego majątku musi być uważny w momencie zawierania umowy sprzedaży.
W akcie notarialnym przeniesienia własności nieruchomości notariusz powinien dokonać zapisu, że środki na nabycie własności pochodzą z majątku osobistego małżonka.
Dopiero taki zapis powoduje, ze dom nie wejdzie do majątku wspólnego małżonków! Warto o tym pamiętać, gdyż w arzie rozwodu taka nieruchomość nie podlega podziałowi i zostaje przy właścicielu.
Z intercyzą
Gdy małżonkowie podpisali intercyzę, wszelkie zobowiązania zaciągają na własne ryzyko. W wypadku gdy zakup nieruchomości jest finansowany przez każdego z nich, mogą ustalić części ułamkowe nieruchomości, jakie im przysługują.
Zarząd nieruchomością
Nieruchomością wspólną małżonkowie zarządzają współdziałając. Prawo ustanawia bezwzględny wymóg zgody w wypadku czynności najbardziej doniosłych dla bytu nieruchomości, a wiec w razie jej zbycia, obciążenia, oddania w najem lub dzierżawę.
Zgodnie z ogólną regułą, majątkiem odrębnym, a więc także nieruchomością nabytą za składniki tego majątku, małżonek zarządza samodzielnie. Nie wolno jednak zapominać, ze większość decyzji dotyczących nieruchomości będzie zwykle zaliczana do istotnych spraw rodziny, a te muszą być rozstrzygane wspólnie.
Dlatego zasada, w myśl której majątek odrębny jest przedmiotem swobodnego obrotu, może doznawać pewnych ograniczeń.