RPO: trzeba uregulować działalność tzw. kancelarii odszkodowawczych
Rzecznik Praw Obywatelskich zwracał ministrowi sprawiedliwości uwagę na problem rynku usług firm, które w imieniu poszkodowanych obywateli dochodzą roszczeń o odszkodowania. Tego typu sprawy były przedmiotem skarg do Biura RPO.
"Dostrzeżono takie problemy jak: pobieranie przez te kancelarie zbyt wygórowanego wynagrodzenia, kwestię ważności umowy zawartej przez poszkodowanego z kancelarią w sytuacji, gdy jego stan uniemożliwiał mu świadome podjęcie takiej decyzji, a także ryzyko nieotrzymania środków przez klienta kancelarii odszkodowawczej bądź otrzymania ich z opóźnieniem, w sytuacji gdy wypłacone odszkodowanie trafi najpierw na konto firmy odszkodowawczej" - czytamy w piśmie z 7 listopada 2022 r.
Rzecznik przekonuje, iż klienci tych firm wymagają szczególnej troski i ochrony. Często są to bowiem osoby poszkodowane w wypadkach, ponoszące ich zdrowotne konsekwencje w postaci uszczerbku na zdrowiu, niepełnosprawności. Potrzebują środków finansowych na leczenie, rehabilitację, zakup leków czy sprzętu rehabilitacyjnego, ortopedycznego.
RPO zwracał uwagę na brak kompleksowej regulacji prawnej dotyczącej działalności kancelarii odszkodowawczych. W praktyce pozbawia to odpowiedniej ochrony prawnej osoby korzystające z ich usług. Senacki projekt ustawy o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wynikających z czynu niedozwolonego wprowadzał określone instrumenty prawne w celu ochrony osób korzystających z kancelarii odszkodowawczych. Ostatecznie jednak nie został wprowadzony w życie.
Marcin Wiącek zwrócił się zatem do ministra o informację czy resort prowadzi prace nad odpowiednim projektem ustawy.
MS pracuje nad projektem
Poniżej odpowiedź Marcina Warchoła, sekretarza stanu w MS:
Odpowiadając na pismo z dnia 7 listopada 2022 r. (V.7108.126.2022.MC) dotyczące prowadzonych prac legislacyjnych w zakresie regulacji rynku kancelarii odszkodowawczych, uprzejmie Pana informuję, iż Ministerstwo Sprawiedliwości opracowuje projekt ustawy, który ma na celu uregulowanie usług świadczonych przez tzw. kancelarie odszkodowawcze (roboczy tytuł: „o świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę wynikającą z czynu niedozwolonego”).
W dniu 17.10.2022 r. Ministerstwo Sprawiedliwości skierowało projekt do Zespołu do spraw Programowania Prac Rządu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w celu uzyskania wpisu w Wykazie Prac Legislacyjnych Rady Ministrów. Niezwłocznie po uzyskaniu tego wpisu Ministerstwo Sprawiedliwości, skieruje projekt do uzgodnień, opiniowania i konsultacji publicznych (w tym planuje się skierowanie go do zaopiniowania przez RPO). Projekt uzyskał wstępnie pozytywną opinię Rządowego Centrum Analiz.
Przedmiotowy projekt wprowadza m.in. rozwiązania mające zapobiegać przetrzymywaniu przez kancelarie odszkodowawcze pieniędzy należnych klientom. Jest to odpowiedź na doniesienia o trudnościach w odzyskaniu pieniędzy od jednej z większych firm zajmujących się dochodzeniem roszczeń. Projekt zakłada model podzielonej płatności przez podmiot zobowiązany, tj. miałby on przekazywać jedną część należnych środków bezpośrednio na rzecz pokrzywdzonego, a drugą - bezpośrednio na rzecz kancelarii odszkodowawczej w wysokości uzgodnionej z pokrzywdzonym, stanowiącej wynagrodzenie za świadczoną usługę.
Projekt zawiera także rozwiązania ograniczające prowizyjne (procentowe) wynagrodzenie kancelarii odszkodowawczych, które obecnie bywa narzucane konsumentom, w wysokości niewspółmiernie wysokiej do nakładu pracy kancelarii.
Na tę chwilę procedowania wstępnej wersji projektu ustalono, iż:
1) umowa pomiędzy przedsiębiorcą wykonującym działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczeń z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikającą z czynu niedozwolonego (tzw. „kancelarią odszkodowawczą), a konsumentem - polegającą na świadczeniu usług w zakresie dochodzenia roszczenia z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikającą z czynu niedozwolonego, może określać wynagrodzenie tej kancelarii w stosunku do kwoty uzyskanej na rzecz klienta, nie więcej jednak niż 25% tej kwoty.
2) postanowienia umowy, przewidujące zwrot wydatków kancelarii przez klienta lub pobieranie dodatkowych opłat obok kwoty wynagrodzenia są nieważne.
Niezależnie od powyższego, uprzejmie Pana informuję, iż propozycje Naczelnej Rady Adwokackiej dotyczące projektu ustawy o szczególnych zasadach prowadzenia działalności gospodarczej polegającej na świadczeniu pomocy prawnej są obecnie analizowane w Ministerstwie Sprawiedliwości.