Postępowania cywilne mają być sprawniejsze. Taki jest cel nowelizacji Kodeksu postępowania cywilnego, której zasadnicza część weszła w życie 1 lipca. Nowe przepisy mają m.in. zmniejszyć obciążenie sądów okręgowych, wzmocnić pozycję konsumentów w postępowaniach z ich udziałem i przyśpieszyć prowadzenie spraw cywilnych.
Po wejściu w życie Kodeksu postępowania cywilnego można sprawniej dochodzić swoich praw na drodze sądowej. Wprowadzono m.in. nowe postępowanie z udziałem konsumentów, które wzmocni ich pozycję procesową wobec przedsiębiorców.
Odciążenie sądów okręgowych
Sądy okręgowe zostaną odciążone od nadmiaru spraw poprzez podniesienie wartości przedmiotu toczących się przed nimi sporów z 75 tys. zł do 100 tys. zł. Sprawami, w których wartość przedmiot sporu będzie niższa niż 100 tys. zł, zajmą się sądy rejonowe.
Polecamy: „Uprawnienia rodziców w pracy. Poradnik pracodawcy 2023”
W uzasadnieniu tych przepisów resort sprawiedliwości wskazywał, że zmierzają one „do uproszczenia obowiązujących procedur, co przełoży się na zmniejszenie obciążenia sądów pracą i skrócenie czasu trwania postępowań”. „Celem zmian jest także ułatwienie stronom i pełnomocnikom kontaktu z sądem, ułatwienie konsumentom dochodzenia swoich praw na drodze sądowej oraz wypełnienie luk w obowiązującym prawie” – wskazywało ministerstwo.
Przyśpieszenie postępowań
Poszerzono katalog niedopuszczalnych wniosków o wyłączenie sędziego. Ma to wyeliminować praktykę masowego składania wniosków o wyłączenie wszystkich sędziów danego wydziału czy nawet całego sądu, również, gdy sędziowie ci nie są w żaden sposób zaangażowani w prowadzenie sprawy. Złożenie wniosku o wyłączenie sędziego, który nie jest członkiem składu orzekającego, będzie niedopuszczalne. Rozwiązanie to przyczyni się do przyspieszenia postępowań.
Sprawne procedury
Nowe przepisy usprawnią też przebieg posiedzeń przygotowawczych oraz sposób wydawania, uzasadniania i doręczania postanowień wydawanych na posiedzeniach niejawnych. Dodatkowo, aby usprawnić postępowanie, zostanie poszerzony katalog pism stanowiących nadużycie prawa procesowego. Sankcją za składanie takich pism będzie ich pozostawienie w aktach sprawy bez podejmowania dalszych czynności. Doprecyzowane zostały przepisy o doręczeniach komorniczych.
Postępowanie odrębne w sprawach konsumenckich
Wprowadzono też nowe postępowanie z udziałem konsumentów, które ma przyspieszyć rozpatrywanie ich spraw. Przedsiębiorca będzie zobowiązany do przedkładania całego materiału dowodowego na początku postępowania. Jeżeli przedsiębiorca przed wytoczeniem powództwa nie podejmie próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyli się od udziału w niej lub będzie uczestniczyć w niej w złej wierze, sąd może obciążyć go kosztami procesu w całości lub części niezależnie od wyniku sprawy, a w uzasadnionych przypadkach – nawet podwyższyć koszty dwukrotnie. Postępowanie powinno przyczynić się zwłaszcza do usprawnienia przebiegu tzw. spraw frankowych.
Nowe postępowanie z udziałem konsumentów – zdaniem autorów nowelizacji – wzmocni pozycję procesową konsumenta wobec przedsiębiorców. W takich postępowaniach konsument będzie mógł „wytoczyć powództwo również przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania”, a przepisy o postępowaniu z udziałem konsumentów będą miały zastosowanie także w przypadku, gdy przedsiębiorca zaprzestał prowadzenia działalności gospodarczej.
Sprawniejsza e-licytacja
Nowelizacja udoskonala elektroniczną licytację komorniczą w zakresie przebijania ofert. Tak, by przetarg nie ulegał nadmiernemu przedłużeniu, a jednocześnie, by nie dochodziło do sytuacji, w których przetarg wygrał uczestnik składający ofertę w ostatniej sekundzie trwania licytacji.
Uprawnienie do alimentów
W przepisach o planie podziału sumy uzyskanej z egzekucji komorniczej wprowadzono nowe rozwiązanie. Pozwala ono zaspokoić nie tylko bieżące i zaległe alimenty, lecz również przyszłe. Oznacza to, że np. w przypadku sprzedaży nieruchomości dłużnika, należności wierzyciela alimentacyjnego mogą być zaspokojone na wiele lat do przodu.
Minister sprawiedliwości będzie monitorował funkcjonowanie nowych przepisów
Jeden z przepisów nowelizacji przewiduje, że minister sprawiedliwości ma dokonać przeglądu funkcjonowania nowych przepisów Kodeksu postępowania cywilnego oraz przedłożyć Sejmowi i Senatowi pisemną informację o skutkach tej nowelizacji po upływie trzech lat. Jedynie niektóre z przepisów noweli, odnoszące się do kwestii informatycznych, mają wejść w życie za kilka miesięcy.
Natomiast dwa tygodnie po ogłoszeniu nowelizacji weszły już niektóre z jej zapisów, w tym ten budzący największe kontrowersje podczas prac legislacyjnych i dotyczący publikacji przeprosin orzeczonych wyrokiem sądu. Zgodnie z tym zapisem zmieniły się zasady publikacji przeprosin ws. naruszenia dóbr osobistych. Przewidziano, że jeśli pozwany nie opublikuje przeprosin, sąd może nakazać ich opublikowanie na łamach ogólnodostępnego Monitora Sądowego i Gospodarczego na koszt pozwanego. Treść oświadczenia mogą powielać inne media, a sąd może również nałożyć na pozwanego do 15 tys. zł grzywny. Poprawki, zmierzające do wykreślenia tego przepisu, wprowadził Senat, ale zostały one odrzucone przez Sejm. (PAP)