Partnerstwo publiczno-prywatne ma rozwijać się zgodnie z zasadami nowej polityki rządu. Rada Ministrów zajęła się projektem „Polityki Rządu w zakresie rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego do roku 2030”. Jakie są założenia tego dokumentu?
„Polityka Rządu w zakresie rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego do roku 2030” to dokument, którego projekt przygotowało Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej. Przygotowanie dokumentu poprzedziły konsultacje przeprowadzone w końcu 2022 r. Uchwała w sprawie przyjęcia Polityki PPP została wpisana do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów i wkrótce trafi pod obrady rządu. Nowy dokument zastąpi „Politykę Rządu w zakresie rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego” przyjętą w 2017 r.
Partnerstwo publiczno-prywatne podniesie efektywność inwestycji
Jak deklarują autorzy dokumentu jego strategicznym celem jest upowszechnianie formuły partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) jako sposobu realizacji projektów publicznych, który może podnieść efektywność, jakość oraz trwałość inwestycji publicznych. Ich zdaniem w długiej perspektywie takie podejście zapewni maksymalizację korzyści społeczno-ekonomicznych.
Według przygotowywanego dokumentu PPP to szansa na realizację projektów publicznych w takich dziedzinach jak .in..:
- transport,
- budynki publiczne,
- gospodarka odpadami,
- gospodarka wodno-kanalizacyjna,
- efektywność energetyczna,
- edukacja,
- ochrona zdrowia.
Projekt Polityki przewiduje następujące główne kierunki interwencji państwa mającej służyć osiąganiu powyższych celów:
- Zwiększenie świadomości jednostek publicznych w zakresie rozważania PPP jako równoważnej, alternatywnej metody dostarczania infrastruktury i wysokiej jakości usług publicznych,
- Odciążenie budżetów jednostek publicznych w fazie inwestycyjnej przez zapewnienie finansowania przez partnerów prywatnych (w tym z ew. wykorzystaniem instrumentów finansowych oferujących wsparcie na preferencyjnych warunkach),
- Wdrożenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie infrastruktury i jej utrzymania oraz w zakresie świadczenia usług publicznych,
- Utrzymanie przejrzystych zasad wykorzystania formuły PPP i transparentnego procesu wyboru partnera prywatnego,
- Wspieranie podmiotów publicznych na etapie przygotowania i realizacji projektów PPP,
- Szersze wykorzystanie formuły hybrydowej i łączenia PPP z dofinansowaniem ze środków krajowych w projektach infrastrukturalnych zapewniające podniesienie efektywności i trwałości projektów.
Autorzy projektu Polityki wskazują, że PPP jest zarazem wyzwaniem dla administracji publicznej i przedsiębiorców. Oprócz korzyści związanych z pozyskaniem finansowania przez partnera publicznego – wskazują urzędnicy resortu funduszy i rozwoju regionalnego – PPP ma wpływ na jakość świadczonych społeczeństwu usług i poprawę standardu dostępnej infrastruktury.
Bariery w rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego
Projekt dokumentu zawiera diagnozę polskiego rynku PPP oraz prezentuje doświadczenia na rynkach międzynarodowych. Na tej podstawie wskazano bariery w rozwoju polskiego rynku PPP. Są nimi:
- Niewystarczający poziom wiedzy i kompetencji w zakresie PPP wśród podmiotów publicznych,
- Brak systemowego podejścia do uwzględniania formuły PPP jako sposobu realizacji zamierzeń inwestycyjnych w tym niewystarczający poziom wykorzystania Testu PPP,
- Problemy podmiotów publicznych w zarządzaniu realizacją umowy o PPP,
- Niewystarczający poziom wykorzystania formuły hybrydowej (priorytetyzacja wykorzystania finansowania bezzwrotnego do realizacji inwestycji w formule tradycyjnej),
- Niewystarczający poziom konkurencji na rynku usług doradczych,
- Wysoki koszt pozyskania finansowania wydatków na realizację projektu PPP,
- Brak pewności (po stronie podmiotów publicznych) w zakresie klasyfikacji budżetowej zobowiązań publicznych z tytułu wynagrodzenia partnera prywatnego,
- Brak systemowego podejścia do analizy inwestycji publicznych (na etapie realizacji) pod kątem ich efektywności i value for money.
Jak rozwijać partnerstwo publiczno-prywatne
Bariery w rozwoju partnerstwa publiczno-prywatnego mają być przezwyciężane poprzez podejmowanie działań zaplanowanych w projekcie Polityki. Przewiduje ona czternaście metod mających sprzyjać rozwojowi PPP:
- Utrzymanie kompleksowych i spójnych ram prawnych w obszarze PPP,
- Opracowanie i szerokie upowszechnienie wytycznych i dokumentów systemowych w obszarze PPP
- Zapewnienie informacji o rynku PPP poprzez prowadzenie 2 baz – bazy potencjalnych projektów PPP i bazy zawartych umów PPP,
- Zapewnienie doradztwa dla podmiotów publicznych,
- Wydawanie Opinii PPP,
- Opinia ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego na temat formuły realizacji dużych projektów planowanych do finansowania ze środków budżetu państwa – tzw. „test PPP”,
- Szkolenia w zakresie PPP,
- Informacja i promocja w zakresie PPP (w tym aktualizacja strategii komunikacji),
- Upowszechnianie wykorzystania formuły projektów hybrydowych oraz projektów korzystających z dofinansowania krajowem.n. (np. fundusze celowe),
- Prowadzenie centrów kompetencyjnych PPP na poziomie regionalnym,
- Uruchomienie instrumentu oferującego preferencyjne finansowanie zwrotne dla projektów PPP,
- Uwzględnianie PPP w strategiach zakupowych zamawiających szczebla centralnego,
- Wypracowanie szczegółowych wytycznych/objaśnień w zakresie zobowiązań publicznych z tytułu wynagrodzenia partnera prywatnego do stosowania przez RIO,
- Sektorowe zarządzanie projektami PPP.
Centralna jednostki rozwinie partnerstwo publiczno-prywatne
Głównym wykonawcą działań planowanych w projektowanej obecnie Polityce PPP będzie Centralna Jednm.n.tka ds. PPP. Będzie ona funkcjonować w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego (czyli w Ministerstwie Funduszy i Rozwoju Regionalnego). Funkcje Centralnej Jednostki obejmow.in.ędą m.in.:
- obszar legislacji,
- monitoring rynku PPP,
- szkolenia,
- informację i promocję w zakresie PPP,
- wsparcie projektów,
- analizy i oceny rozwoju rynku PPP.
W realizacji Polityki PPP jako podmioty współpracujące uczestniczyć będą: podmioty administracji centralnej (ministerstwa i urzędy), jednostki samorządu terytorialnego, doradcy, partnerzy prywatni i instytucje finansujące i działające w obszarze PPP organizacje pozarządowe.
Projekt Polityki PPP przewiduje przeprowadzenie śródokresowej i końcowej ewaluacji jej realizacji. Badania ewaluacyjne mają uwzględniać założone mierniki: liczbę zawartych umów PPP, efektywność postępowań na wybór partnerów prywatnych, oraz maksymalizację korzyści ekonomiczno-społecznych z realizacji projektów PPP.