Usługi sąsiedzkie to nowa forma usług społecznych. Wprowadza je nowelizacja ustawy o pomocy społecznej, która wchodzi w życie 1 listopada 2023 r. To wsparcie przede wszystkim dla osób starszych, które potrzebują pomocy np. przy zrobieniu zakupów czy sprzątaniu mieszkania. Na ten cel przeznaczono blisko 30 mln zł.
- Usługi sąsiedzkie – na czym polegają
- Usługi sąsiedzkie – zalety nowej formy usług opiekuńczych
- Kto może skorzystać z usług sąsiedzkich
- Usługi sąsiedzkie – kto je zorganizuje
- Usługi sąsiedzkie – jak je finansować
Usługi sąsiedzkie wprowadza nowelizacja ustawy o pomocy społecznej, która wejdzie w życie 1 listopada. – Gminy będą mogły otrzymać wsparcie na realizację usług sąsiedzkich dla mieszkańców w wieku 65 lat i więcej w ramach kolejnej edycji Korpusu Wsparcia Seniorów na rok 2024. Środki planowane na ten cel to blisko 30 mln zł – wskazuje minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.
Usługi sąsiedzkie – na czym polegają
Wprowadzenie usług sąsiedzkich przyczyni się do rozwoju usług społecznych, głównie dla osób starszych, które wymagają np. pomocy przy zrobieniu zakupów czy sprzątaniu mieszkania, ale nie wymagają jeszcze pomocy w formie usług opiekuńczych świadczonych przez opiekunki.
Tak jak przy pozostałych zadaniach gmina będzie mogła zadecydować, czy organizując na swoim terenie usługę sąsiedzką będzie korzystać z możliwości jej zlecenia organizacjom społecznym.
- pomoc w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych,
- podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjną (formy wsparcia niewymagające specjalistycznej wiedzy i kompetencji), oraz
- w miarę potrzeb i możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Usługi sąsiedzkie może wykonywać osoba, która:
- jest pełnoletnia;
- nie jest członkiem rodziny osoby, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
- nie jest oddzielnie zamieszkującym małżonkiem, wstępnym ani zstępnym osoby, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
- złożyła organizatorowi usług sąsiedzkich oświadczenie o zdolności pod względem psychofizycznym do świadczenia takich usług;
- zamieszkuje w najbliższej okolicy osoby, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
- ukończyła szkolenie z zakresu udzielania pierwszej pomocy;
- została zaakceptowana przez osobę, na rzecz której są świadczone usługi sąsiedzkie;
- została zaakceptowana przez organizatora usług sąsiedzkich.
Usługi sąsiedzkie – zalety nowej formy usług opiekuńczych
Zalety usługi sąsiedzkiej:
- są realizowane przez osoby z najbliższego otoczenia – zatem opierają się na zaufaniu, relacjach międzyludzkich i dają poczucie bezpieczeństwa dla osoby z niej korzystającej,
- obejmują najprostsze możliwe formy pomocy przy takie jak: zrobienie zakupów, sprzątanie mieszkania, przypilnowanie osoby starszej by przyjęła leki – zatem nie wymagają specjalistycznych kwalifikacji zawodowych,
- uwalniają specjalistyczne kadry w pomocy społecznej od czynności, których nie muszą robić specjaliści (pielęgniarka, czy opiekunka, nie musi robić zakupów lub innych czynności porządkowych)
- są elastyczne – godziny ich świadczenia i zakres jest ustalany pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi stronami.
Kto może skorzystać z usług sąsiedzkich
Usługi sąsiedzkie przysługują osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona.
- samotnie gospodaruje,
- nie pozostaje z związku małżeńskim, oraz
- nie posiada wstępnych ani zstępnych.
Usługi sąsiedzkie mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.
Rada gminy może postanowić o rozszerzeniu katalogu osób, o których mowa powyżej, o osoby, dla których wsparcie w postaci usług sąsiedzkich będzie miało charakter uzupełniający opiekę sprawowaną przez rodzinę, a także wspólnie niezamieszkującego małżonka, wstępnych i zstępnych.
Usługi sąsiedzkie – kto je zorganizuje
Usługi sąsiedzkie są zadaniem gminy, jednak nie mają charakteru obowiązkowego. Oznacza to, że gmina podejmie decyzję o tym czy będzie realizować usługi opiekuńcze w tej formie. Gmina będzie mogła zadecydować, czy organizując na swoim terenie usługę sąsiedzką będzie korzystać z możliwości jej zlecenia organizacjom pozarządowym.
W zależności od indywidualnych potrzeb i możliwości, samorząd będzie decydował o formie podejmowania współpracy z opiekunami – sąsiadami (w większości przypadków podstawą takiej współpracy będzie umowa zlecenia lub wolontariat).
Usługi sąsiedzkie – jak je finansować
Zaproponowana usługa będzie finansowana ze środków gminy, jednak przygotowane rozwiązanie prawne jest skorelowane z wsparciem rządowym, w postaci środków finansowych w ramach Korpusu Wsparcia Seniorów, a także może być finansowane w ramach perspektywy finansowej UE. Do usług opiekuńczych mają również zastosowanie przepisy dotyczące ustalania przez podmiot organizujący usługi odpłatności za ich realizację. Zatem wszystkie kompetencje w zakresie organizacji usług i ich finansowania spoczywają na gminie.