W Sejmie trwają prace, które mają na celu przesunięcie startu systemu kaucyjnego na 1 października 2025 r. Projekt ustawy w tej sprawie, poza zmianą terminu startu kaucji, wprowadza szereg zmian usprawniających działanie tego systemu.
Sejm skierował projekt nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi do ponownych prac w Komisji Gospodarki i Rozwoju oraz Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa w związku ze złożonymi poprawkami. W drugim czytaniu jedną poprawkę złożył klub PiS, a dwie kolejne klub Konfederacji. Kluby KO, Polski 2050-TD i PSL-TD zapowiedziały z kolei poparcie dla projektu.
System kaucyjny z poprawkami
Wcześniej sejmowe komisje rozpatrzyły sprawozdania podkomisji nadzwyczajnej i przyjęły projekt w wersji zaproponowanej przez podkomisję, wraz z wniesionymi przez nią poprawkami. Wiceminister klimatu i środowiska Anita Sowińska poinformowała posłów podczas posiedzenia połączonych komisji, że w toku prac podkomisji przyjęto poprawki redakcyjne, legislacyjne i ujednolicające zaproponowane przez biuro legislacyjne.
Jedna z poprawek dotyczyła czasu na dokonanie rozliczeń finansowych pomiędzy wprowadzającymi napoje, a operatorami systemu kaucyjnego. "Urealniliśmy ten czas, aby uwzględnić również kwestie weekendów" - dodała. Następna dotyczyła dopuszczenia umowy między operatorami, a sklepami w formie dokumentu. Wiceminister dodała, że wprowadzono też poprawkę, której celem jest zagwarantowanie, iż operator odbierający opakowania ze sklepów musi zwrócić tym sklepom faktycznie wypłaconą przez nie kaucję.
Z wypowiedzi Sowińskiej wynikało również, że dodano trzymiesięczny okres przejściowy dla zapasów produktów nieoznakowanych symbolem kaucji. Wprowadzono bowiem poprawkę, że opakowania na napoje nieposiadające oznakowania wskazującego na objęcie ich systemem kaucyjnym oraz określającego wysokość kaucji, wprowadzone na rynek w okresie trzech miesięcy od dnia przystąpienia do systemu kaucyjnego (nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2025 r.), mogą być wykorzystywane do momentu ich zużycia, zwrotu lub wyczerpania zapasów.
Przesunięcie startu systemu kaucyjnego z 1 stycznia na 1 października 2025 r.
Jednym z głównych celów projektowanej noweli jest przesunięcie startu systemu kaucji z 1 stycznia na 1 października 2025 r. Jak zwracała uwagę minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, uchwalenie nowelizacji przed końcem roku jest kluczowe, aby system kaucyjny nie wystartował od stycznia, na co - jak mówiła już wcześniej - przedsiębiorcy nie są gotowi.
Poza przesunięciem terminu wejścia w życie systemu kaucyjnego, projekt noweli wprowadza szereg innych zmian. Zakłada m.in., że w każdej gminie w Polsce będzie musiał funkcjonować co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu kaucyjnego. Innym rozwiązaniem, który znalazł się w projekcie jest stworzenie tzw. zamkniętego systemu obiegu kaucji, czyli pobierania jej w całym łańcuchu dystrybucji. Ma to przyczynić się do uszczelnienia systemu i zapewnienia monitorowania przepływów kaucji. Projekt wyłącza też z systemu kaucyjnego zbiórkę opakowań po mleku i produktach mlecznych.
Jak będzie działał system kaucyjny w Polsce?
Celem systemu kaucyjnego jest zmniejszenie ilości zmieszanych odpadów komunalnych odbieranych przez gminy i zwiększenie poziomu recyklingu. Duże sklepy, o powierzchni powyżej 200 mkw., będą musiały odbierać puste opakowania i oddawać kaucję. Natomiast mniejsze sklepy będą pobierać kaucję, ale przystąpienie do systemu odbioru opakowań będzie w ich przypadku dobrowolne.
Nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego. Kaucja ma zachęcić do zwrotu opakowań i zwiększyć ilość ponownie wykorzystanych i przetwarzanych surowców służących do wytworzenia opakowań. System docelowo ma objąć trzy rodzaje opakowań:
- butelki plastikowe do 3 litrów,
- szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra oraz
- metalowe puszki do 1 litra.
Rozszerzona odpowiedzialność producentów polega tym, że to wprowadzający na rynek produkty w opakowaniach ponoszą odpowiedzialność finansową, a także organizacyjną związaną ze zbiórką produktów w całym cyklu ich życia, także kiedy stają się odpadami.