Walka z uciążliwymi komarami to temat powracający każdego lata. Coraz więcej miast decyduje się na ekologiczne rozwiązania, które są zarówno skuteczne, jak i przyjazne dla środowiska. Jednym z nich jest wspieranie jerzyków – ptaków potrafiących zjeść tysiące owadów dziennie. Jak wygląda akcja rozdawania budek lęgowych dla jerzyków i dlaczego warto wziąć w niej udział?
- Jerzyki – co to za ptaki i dlaczego są tak skuteczne w walce z komarami?
- Sosnowiec wspiera jerzyki w walce z komarami
- Jak zgłosić się po budki dla jerzyków?
Jerzyki to niezwykle pożyteczne ptaki, które od lat wspierają mieszkańców miast w walce z komarami. Ich dieta składa się niemal wyłącznie z owadów, które chwytają w locie, co czyni je naturalnym sprzymierzeńcem w redukcji liczby uciążliwych insektów. W Polsce jerzyki pojawiają się w maju i pozostają do sierpnia, najczęściej zasiedlając szczeliny budynków. Niestety, postępujące prace termomodernizacyjne ograniczają im dostęp do naturalnych miejsc lęgowych. Aby przeciwdziałać temu problemowi, Sosnowiec od 2020 roku prowadzi akcję rozdawania budek lęgowych. Dzięki temu nie tylko wspiera ochronę jerzyków, ale również oferuje mieszkańcom ekologiczne i skuteczne rozwiązanie problemu komarów.
Jerzyki – co to za ptaki i dlaczego są tak skuteczne w walce z komarami?
Jerzyki to niewielkie ptaki, które w naturalnych warunkach gniazdują w szczelinach skalnych. W miastach jednak dostosowały się do życia w zakamarkach budynków – na poddaszach, w szczelinach ścian czy pod dachówkami. Pomimo zewnętrznego podobieństwa do jaskółek, są one bliżej spokrewnione z kolibrami.
Jerzyki przylatują do Polski w maju i pozostają do sierpnia, a ich dieta składa się głównie z owadów chwytanych w locie. To właśnie sprawia, że są doskonałymi sojusznikami w walce z komarami. Niestety, prowadzone na szeroką skalę prace termomodernizacyjne w miastach sprawiły, że naturalne miejsca lęgowe tych ptaków stają się coraz trudniej dostępne.
W Polsce jerzyki spotykane są od końca kwietnia do połowy października, jednak zazwyczaj przylatują w maju i odlatują już w sierpniu. Obserwuje się stopniowe zmniejszanie liczebności jerzyków w miastach. Wśród przyczyn wymienia się przede wszystkim remonty i prace termomodernizacyjne oraz zastępowanie starych budynków nowymi. Powoduje to utratę miejsc lęgowych dogodnych dla jerzyków.
Eksperci podkreślają, że z uwagi na wybór miejsc gniazdowania jerzyków, ale też innych ptaków zamieszkujących miejskie budynki, jak wróble, gołębie miejskie, kawki, jaskółki oknówki, często dochodzi do tragicznych sytuacji, podczas których gniazda są niszczone lub zalepiane, uniemożliwiając pisklętom wydostanie się, a dorosłym ptakom dostęp do nich. A prawie wszystkie gatunki ptaków zakładające gniazda w budynkach podlegają ochronie, dlatego tak ważne jest, aby prace budowlane, w tym czynności termomodernizacyjne, przeprowadzać poza sezonem lęgowym.
Jerzyki to naturalni niszczyciele komarów oraz innych owadów. Szacuje się, że w ciągu dnia potrafią zjeść ich nawet 20 tys. Ptaki te większą część życia spędzają latając; nie muszą lądować nawet przez kilka miesięcy, zaspokajając wszystkie potrzeby w powietrzu. W locie potrafią również spać.
Sosnowiec wspiera jerzyki w walce z komarami
Samorząd Sosnowca (woj. śląskie) już po raz piąty organizuje akcję rozdawania budek lęgowych dla jerzyków. Program „Jerzyki – pomoc w walce z komarami” wystartował w 2020 roku i od tamtej pory cieszy się dużym zainteresowaniem mieszkańców. W pierwszej edycji rozdano 150 budek, w kolejnym roku aż 400, a w 2022 roku 160. W tym roku miasto zamówiło 130 kolejnych budek, co oznacza, że przekroczona zostanie liczba tysiąca rozdanych budek.
Budki rozdawane są nieodpłatnie zarówno wspólnotom i spółdzielniom, jak i właścicielom budynków jednorodzinnych. Ważne jednak, by nie były to domy parterowe. To działanie, które pomaga nie tylko w walce z komarami, ale również w ochronie zagrożonego gatunku, jakim są jerzyki.
Jak zgłosić się po budki dla jerzyków?
Mieszkańcy Sosnowca, którzy chcieliby wziąć udział w akcji, mogą zgłaszać się do Wydziału Gospodarki Komunalnej urzędu miasta. Wniosek można przesłać mailowo na adres jszczerba@um.sosnowiec.pl. Termin składania zgłoszeń mija 14 kwietnia.
W zgłoszeniu należy wskazać:
- dokładną lokalizację budynku,
- liczbę budek, które mają zostać zamontowane,
- zobowiązanie do prawidłowej obsługi budek, w tym ich przeglądy konserwacyjne, czyszczenie, zabezpieczanie otworów na zimę i otwieranie przed przylotem ptaków w maju.
Warto pamiętać, że budki należy montować na ścianach wschodnich lub północnych, na wysokości co najmniej drugiego piętra, w miejscach zapewniających ptakom swobodny dostęp. Dobrze, jeśli znajdują się one w pobliżu terenów rekreacyjnych, gdzie jerzyki znajdą obfitość pożywienia.
Dlaczego warto wspierać akcję?
Działania Sosnowca nie są jedynymi tego typu inicjatywami w regionie. Podobne programy prowadzą również inne miasta województwa śląskiego. Część wspólnot i spółdzielni decyduje się nawet na zakup budek na własną rękę, szczególnie przy okazji termomodernizacji budynków.
Coraz popularniejszą metodą zabezpieczenia miejsc lęgowych dla jerzyków stają się budki, szczególnie przygotowywane przez spółdzielnie mieszkaniowe czy wspólnoty na dużej wysokości, na nienaświetlanych ścianach wysokich budynków. Często okazuje się to skuteczną metodą ograniczania występowania w okolicy dokuczliwych owadów.
Akcja „Jerzyki – pomoc w walce z komarami” jest ważnym krokiem w stronę ekologicznych i przyjaznych środowisku metod walki z owadami. Dzięki niej możliwe jest nie tylko zmniejszenie liczby komarów, ale również ochrona jerzyków, które objęte są ścisłą ochroną prawną.
To wyjątkowy przykład na to, jak można połączyć działania na rzecz przyrody z realnymi korzyściami dla mieszkańców. Wspieranie jerzyków to inwestycja w zdrowsze, bardziej przyjazne środowisko miejskie.
Czy Sosnowiec zainspiruje kolejne miasta do podobnych działań? Z pewnością warto, bo korzyści są obopólne – zarówno dla ludzi, jak i dla ptaków.
jerzyk budka