Przeciętne trwanie życia w Polsce osiągnęło najwyższy poziom w historii. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) wynika, że w ubiegłym roku mężczyźni żyli przeciętnie 74,93 roku, a kobiety 82,26 roku. To niezwykle istotny sygnał powrotu do pozytywnych trendów po gwałtownym spadku długości życia w czasie pandemii COVID-19.
- Pandemia przerwała postęp, ale trend się odwrócił
- Długość życia rośnie – tak w Polsce, jak i na świecie
- Mężczyźni wciąż żyją krócej niż kobiety
- Miasto kontra wieś – gdzie żyje się dłużej?
- Wrocław na plus, Katowice i Łódź na minus
- Choroby serca, nowotwory i układ oddechowy – główne przyczyny zgonów wg GUS
- Nowe zagrożenia: otyłość i zanieczyszczenie powietrza
- Co dalej z długością życia w Polsce?
W opublikowanym raporcie GUS podkreślił, że długość życia jest jednym z najważniejszych wskaźników zdrowia populacji. Ma ona również wymiar praktyczny – wpływa bezpośrednio na wysokość emerytur i planowanie polityki społecznej.
Pandemia przerwała postęp, ale trend się odwrócił
W ciągu ostatnich trzech dekad przeciętna długość życia w Polsce systematycznie rosła. Jednak wybuch pandemii COVID-19 drastycznie przerwał ten trend. W latach 2020–2022 długość życia gwałtownie się skróciła, szczególnie wśród mężczyzn.
Aktualne dane z 2024 roku potwierdzają, że ten spadek był jedynie czasowy. GUS zauważa, że obserwujemy właśnie odwrócenie niekorzystnego trendu i powrót do wzrostu trwania życia. W porównaniu z 2023 rokiem życie wydłużyło się o 0,3 roku zarówno dla kobiet, jak i mężczyzn.
Długość życia rośnie – tak w Polsce, jak i na świecie
Nie tylko Polska notuje wydłużenie życia swoich obywateli. Eurostat oraz Organizacja Narodów Zjednoczonych prognozują, że ten pozytywny trend utrzyma się w większości krajów świata. Podobne wnioski płyną z analiz GUS, który regularnie tworzy własne prognozy demograficzne.
W porównaniu do roku 1990 przeciętne trwanie życia w Polsce wzrosło znacząco – o 8,7 roku dla mężczyzn i 7 lat dla kobiet. To wyraźny dowód na poprawę ogólnego stanu zdrowia społeczeństwa i skuteczność polityk zdrowotnych wdrażanych przez ostatnie dekady.
Mężczyźni wciąż żyją krócej niż kobiety
Mimo poprawy ogólnej sytuacji, dane pokazują, że mężczyźni w Polsce nadal żyją znacznie krócej niż kobiety. Różnica ta występuje w niemal każdej grupie wiekowej. W latach 1985–2024 śmiertelność mężczyzn przed 60. rokiem życia była aż 2,6 razy wyższa niż u kobiet.
Dopiero po przekroczeniu 60. roku życia ta dysproporcja zaczyna się stopniowo zmniejszać. Zjawisko to jest zgodne z trendami obserwowanymi również w innych krajach Europy i świata.
Miasto kontra wieś – gdzie żyje się dłużej?
Z raportu GUS wynika, że miejsce zamieszkania ma istotny wpływ na długość życia. Mężczyźni mieszkający w miastach żyją przeciętnie dłużej niż ich odpowiednicy na wsi. Największą różnicę – aż 2,2 roku – zanotowano w województwie mazowieckim.
U kobiet sytuacja wygląda bardziej zróżnicowanie. W trzech makroregionach trwanie życia kobiet jest dłuższe na wsi, a w czterech – w miastach. W województwie mazowieckim również kobiety z miast żyją dłużej, ale różnica wynosi 1,1 roku.
Wrocław na plus, Katowice i Łódź na minus
Analiza regionalna ujawnia znaczące różnice w długości życia między dużymi miastami. Największą różnicę w długości życia kobiet i mężczyzn GUS zanotował we Wrocławiu – aż 7,5 roku. To najwięcej spośród wszystkich analizowanych miast.
Z kolei niekorzystnie wypadają podregion katowicki oraz miasto Łódź. W tych lokalizacjach przeciętne trwanie życia jest krótsze o ponad rok w porównaniu do średniej krajowej. To pokazuje, jak silnie lokalne uwarunkowania mogą wpływać na zdrowie i długość życia.
Choroby serca, nowotwory i układ oddechowy – główne przyczyny zgonów wg GUS
Z danych GUS jasno wynika, że trzy główne przyczyny zgonów w Polsce to choroby układu krążenia, nowotwory oraz choroby układu oddechowego. W 2023 roku odpowiadały one za około 71% wszystkich zgonów.
Choć medycyna rozwija się dynamicznie, te schorzenia nadal stanowią największe wyzwanie zdrowotne dla społeczeństwa. Z tego względu działania profilaktyczne oraz edukacja zdrowotna pozostają kluczowymi elementami polityki zdrowia publicznego.
Nowe zagrożenia: otyłość i zanieczyszczenie powietrza
Raport GUS nie ogranicza się jednak tylko do pozytywnych wiadomości. Eksperci zwracają uwagę na rosnące zagrożenia, które mogą w przyszłości zahamować dalszy wzrost trwania życia. Jednym z nich jest gwałtowny wzrost liczby osób otyłych.
Według danych Eurostatu z 2019 roku aż 56,8% dorosłych Polaków miało BMI powyżej normy. Dalsze analizy wskazują, że w 2023 roku aż 24,6% kobiet i 32,2% mężczyzn powyżej 20. roku życia zmagało się z otyłością. W porównaniu do 1990 roku to wzrost odpowiednio o 7,4 i 20,8 punktu procentowego.
Drugim poważnym problemem jest zanieczyszczenie powietrza. Jego wpływ na zdrowie publiczne jest nie do przecenienia. Powoduje wzrost zachorowań na choroby układu oddechowego, niektóre nowotwory, a także choroby sercowo-naczyniowe. Szczególnie narażone są osoby starsze i dzieci, które częściej doświadczają negatywnych skutków smogu.
Co dalej z długością życia w Polsce?
Choć raport GUS pokazuje optymistyczny powrót do trendu wzrostowego w długości życia, eksperci ostrzegają, że przyszłość nie jest wcale tak oczywista. Istotne będzie przeciwdziałanie czynnikom ryzyka, takim jak otyłość, zła jakość powietrza czy niewystarczająca profilaktyka zdrowotna. Wiele zależy również od polityki zdrowotnej państwa – inwestycji w system ochrony zdrowia, edukację społeczną i poprawę warunków życia w mniej rozwiniętych regionach kraju.
A zatem długość życia w Polsce osiągnęła historyczne maksimum w 2024 roku, ale nie brakuje wyzwań, które mogą wpłynąć na przyszłe wskaźniki. Ważne będzie dalsze monitorowanie trendów i skuteczne przeciwdziałanie nowym zagrożeniom zdrowotnym.