Rodzice nie unikną kłopotliwego obowiązku, ale do szkoły nie wejdzie też osoba skazana za poważne przestępstwa – 3-krotne „nie” Prezydenta wobec nowelizacji ustawy lex Kamilek

• 3x „nie” Prezydenta wobec nowelizacji ustawy lex Kamilek
• „Nie” Prezydenta wobec rezygnacji z obowiązku przedstawiania zaświadczenia z KRK i zastąpienia go oświadczeniem
• „Nie” Prezydenta wobec rezygnacji z weryfikacji w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym oraz obowiązku przedstawiania zaświadczenia z KRK wobec osób „dopuszczanych” do dzieci, tylko z powodu obecności innej osoby
• Weto Prezydenta nie bez znaczenia dla rodziców pomagających w przedszkolu, szkole czy podczas wycieczek – nie unikną stania w kolejce po zaświadczenie z KRK
• „Nie” Prezydenta wobec złagodzenia przepisów dotyczących obowiązku przedłożenia zaświadczenia z odpowiednika polskiego KRK wobec cudzoziemców
• Nowelizacja miała również uprawnić pracowników zakwaterowania zbiorowego (czyli np. hoteli) do weryfikacji osób, które przebywają w takich obiektach z dziećmi
• Weto Prezydenta wobec nowelizacji ustawy lex Kamilek i co dalej?

3x „nie” Prezydenta wobec nowelizacji ustawy lex Kamilek

W dniu 29 sierpnia 2025 r. Prezydent Karol Nawrocki odmówił podpisania nowelizacji ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (potocznie zwanej ustawą lex Kamilek|) oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1381).

W informacji na temat weta Prezydenta w sprawie powyższej ustawy, Kancelaria Prezydenta podnosi, że do rozwiązań zawartych w przedmiotowej regulacji zastrzeżenia zgłaszała również Rzeczniczka Praw Dziecka, a Prezydent – „przychylił się do opinii Rzecznika Praw Dziecka, w ocenie której, elementy deregulacji zaproponowane przez rząd, są w istocie „obniżaniem ochrony praw dzieci””.

– „Nie ma zgody Pana Prezydenta na obniżanie gwarancji ochrony dzieci. Dzieci są na pierwszym miejscu – i to jest absolutnie rzecz podstawowa według Pana Prezydenta” – przekonywał podczas konferencji prasowej, która odbyła się w dniu 29 sierpnia br., Szef KPRP Zbigniew Bogucki.

„Nie” Prezydenta wobec rezygnacji z obowiązku przedstawiania zaświadczenia z KRK i zastąpienia go oświadczeniem

W ocenie Prezydenta Karola Nawrockiego – najpoważniejszym problemem nowelizacji ustawy lex Kamilek, która trafiła do jego podpisu, jest – rezygnacja, w określonych przypadkach, z obowiązku przedstawiania zaświadczenia z Krajowego Rejestru Karnego (dalej: KRK) w zakresie prawomocnych skazań za umyślne przestępstwo określone w:

• rozdziale XIX kodeksu karnego (przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu),
• rozdziale XXIII kodeksu karnego (przestępstwa przeciw wolności),
• rozdziale XXV kodeksu karnego (przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności),
• rozdziale XXVI kodeksu karnego (przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece) oraz w
• ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii lub
• za odpowiadający temu przestępstwu czyn zabroniony określony w przepisach prawa obcego.

Oznacza to bowiem powstanie luki prawnej, umożliwiającej kontakt z dziećmi osobom, których przeszłość powinna je trwale wykluczać z pracy w środowisku małoletnich. Obowiązek uzyskania odpowiedniego zaświadczenia z KRK – w przypadku niektórych osób (np. osób, z którymi miałby zostać nawiązany stosunek pracy lub które miałyby zostać dopuszczone do innej działalności przez uczelnię, zgodnie z projektowanym art. 21g ust. 1 i 2 ustawy lex Kamilek) – miałby zostać zastąpiony złożeniem oświadczenia o odpowiedniej treści. Pomimo, że byłoby to oświadczenie składane pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia – instytucje, którym byłyby przedkładane ww. oświadczenia (czuwające nad pracownikami lub współpracownikami, mającymi kontakt z małoletnimi) – nie miałyby żadnej możliwości weryfikacji prawdziwości takich oświadczeń. Tym samym – jak podnosi Prezydent – mogłoby dojść do sytuacji, w których, w praktyce, pracować z dziećmi i sprawować nad nimi opiekę, bez obecności ich rodziców – mogłyby osoby skazane za bardzo poważne przestępstwa, takie jak m.in.: zabójstwo, handel ludźmi, groźby karalne, uprowadzenie dziecka czy obrót narkotykami (bo wspomniane zaświadczenie z KRK, dotyczy weryfikacji osób pod kątem popełnienia właśnie takich przestępstw).

– „Takie rozwiązanie budzi wątpliwości z art. 72 ust. 1 Konstytucji RP, nakładającego na władze publiczne obowiązek ochrony praw dziecka oraz z art. 2 Konstytucji RP, ustanawiającego zasadę zaufania obywateli do państwa i prawa. Może być również oceniane jako niepełna i niewłaściwa realizacja zobowiązań wynikających z prawa unijnego, w szczególności dyrektywy 2011/93/UE, nakazującej stosowanie przez państwa członkowskie skutecznych instrumentów weryfikacji osób mających pracować z dziećmi.” – argumentuje Prezydent.

„Nie” Prezydenta wobec rezygnacji z weryfikacji w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym oraz obowiązku przedstawiania zaświadczenia z KRK wobec osób „dopuszczanych” do dzieci, tylko z powodu obecności innej osoby

Za zupełnie nieakceptowane, Prezydent Karol Nawrocki, uznał również rozwiązanie przewidziane w projektowanym art. 21i ust. 1 pkt 3 ustawy lex Kamilek, zgodnie z którym – obowiązek weryfikacji w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym oraz obowiązek przedstawiania zaświadczenia z KRK (a konkretniej – z obowiązki przewidziane w art. 21a, art. 21b ust. 1, art. 21d i art. 21e ww. ustawy) – nie miałyby znajdować zastosowania wobec osób, które miałyby zostać dopuszczone do:

• innej działalności związanej z wychowaniem, edukacją, wypoczynkiem, leczeniem, udzielaniem pomocy psychologicznej lub psychoterapeutycznej, rozwojem duchowym, uprawianiem sportu lub realizacją innych zainteresowań przez małoletnich, lub opieką nad nimi,

tylko dlatego, że ta działalność byłaby wykonywana „w bezpośredniej obecności osoby obowiązanej na podstawie ustawy lub umowy do sprawowania nadzoru nad małoletnimi”.

Prezydent podnosi, iż takie rozwiązanie, oznacza w praktyce, że np. na zajęcia szkolne z dziećmi, mogłyby zostać zaproszone osoby, które w przeszłości były skazane prawomocnym wyrokiem za skrzywdzenie dziecka, a uzasadnieniem braku podjęcia sprawdzenia takiej osoby – miałaby być obecność np. nauczyciela na takim spotkaniu.

– „Jestem przekonany, że takie osoby nie powinny mieć nawet hipotetycznej możliwości znalezienia się w pobliżu dzieci, w szczególności w ramach zajęć przedszkolnych czy szkolnych, niezależnie od tego ile osób będzie jednocześnie obecnych, by uniemożliwić potencjalne nadużycia na szkodę pozostających pod opieką dzieci.” – przekonuje Prezydent.

Rzeczniczka Praw Dziecka Monika Horna-Cieślak, również zgłosiła swoje zastrzeżenia do powyższego złagodzenia przepisów, twierdząc, iż – „Finalnie może dojść do sytuacji, że w praktyce na terenie szkoły bądź przedszkola będzie mogła przebywać osoba skazana za poważne przestępstwa, jak np. zabójstwo, wykorzystywanie seksualne, handel ludźmi i będzie mogła ona mieć kontakt z dziećmi, rozmawiać z nimi albo np. wykonywać wspólne zdjęcia, a sytuacje te mogą dotyczyć także bardzo małych dzieci”.

– „Na takie, choćby teoretyczne sytuacje, nie ma absolutnie mojej zgody.” – skwitował Karol Nawrocki.

Weto Prezydenta nie bez znaczenia dla rodziców pomagających w przedszkolu, szkole czy podczas wycieczek – nie unikną stania w kolejce po zaświadczenie z KRK

Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich w obecnym brzmieniu – na rodziców dzieci uczęszczających do przedszkola lub szkoły, którzy chcą w tym przedszkolu lub szkole np. pomagać w zajęciach albo uczestniczyć w organizowanych przez nie wycieczkach (w roli opiekuna dzieci) nakłada obowiązek przedłożenia zaświadczenia z KRK w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV Kodeksu karnego, w art. 189a i art. 207 Kodeksu karnego oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii lub za odpowiadające tym przestępstwom czyny zabronione określone w przepisach prawa obcego (art. 21 ust. 3 w zw. z art. 21 ust. 1 ww. ustawy). Obowiązek ten miał zostać złagodzony, poprzez zastąpienie go weryfikacją rodzica w KRK przez osobę kierującą jednostką systemu oświaty, która miałaby dopuścić tego rodzica do działalności związanej z dziećmi, w miejsce – samodzielnego przedłożenia przez rodzica zaświadczenia z tego rejestru (projektowany art. 21f ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich oraz niektórych innych ustaw). W związku z wetem Prezydenta – na dzień dzisiejszy, rodzice nie unikną jednak stania w kolejkach po zaświadczenie z KRK, jeżeli będą chcieli pomóc w zajęciach w szkole lub przedszkolu, do których uczęszcza ich dziecko albo uczestniczyć w organizowanej przez nie wycieczce.

„Nie” Prezydenta wobec złagodzenia przepisów dotyczących obowiązku przedłożenia zaświadczenia z odpowiednika polskiego KRK wobec cudzoziemców

Jako powód odmowy podpisania nowelizacji ustawy lex Kamilek – Prezydent wskazał również na regulacje dotyczące cudzoziemców.

Z uwagi na fakt, iż nie figurują oni w polskich rejestrach karnych, nowelizacja przewidywała możliwość zastąpienia urzędowego zaświadczenia własnym oświadczenie o niekaralności. Rozwiązanie to miało mieć charakter wyjątkowy i być dopuszczalne jedynie pod pewnymi warunkami – m.in. gdy przepisy danego państwa, nie przewidywałyby sporządzenia tego rodzaju zaświadczenia lub dany kraj uzależniałby jego wydanie od spełnienia określonych w przepisach warunków, których osoba ta nie może spełnić. W ocenie Prezydenta jednak – nawet w tak ograniczonym zakresie, regulacja taka prowadziłaby do luki w systemie ochrony małoletnich. W praktyce oznaczałoby to bowiem, że – „państwo daje możliwość pracy z dziećmi osobom, wobec których nie posiada żadnego urzędowego potwierdzenia z rejestrów państwowych o braku skazań za przestępstwa. Samo oświadczenie, choć składane pod rygorem odpowiedzialności karnej, nie zapewnia porównywalnego poziomu gwaranci, a jego treść nie jest weryfikowalna w sposób systemowy.”

Nowelizacja miała również uprawnić pracowników zakwaterowania zbiorowego (czyli np. hoteli) do weryfikacji osób, które przebywają w takich obiektach z dziećmi

Pozytywnie Prezydent ocenił natomiast przewidzianą w nowelizacji ustawy lex Kamilek zmianę, która miała uprawnić pracowników miejsc zakwaterowania zbiorowego (np. hoteli) do żądania od osoby, z którą przebywa małoletni, przedstawienia pewnych dokumentów lub danych, a także relacji osoby dorosłej w stosunku do dziecka, które z nim przebywa w tego typu obiekcie i zobowiązująca pracowników obiektu do zawiadomienia Policji w przypadkach określonych w ustawie. Zmiana ta – w opinii Prezydenta – wzmocniłaby standard ochrony dzieci, jednak weto może dotyczyć wyłącznie całej ustawy, a nie poszczególnych, przewidzianych w niej rozwiązań.

Weto Prezydenta wobec nowelizacji ustawy lex Kamilek i co dalej?

Jak zostało już wspomniane powyżej – weto prezydenckie nie ma charakteru selektywnego, co oznacza, że Prezydent nie może zakwestionować tylko niektórych przepisów, lecz całą ustawę – tak też stało się w przypadku ustawy z dnia 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich oraz niektórych innych ustaw. W związku z odmową podpisania ustawy przez Prezydenta – zgodnie z art. 122 ust. 5 Konstytucji – trafi ona teraz ponownie do Sejmu, który będzie mógł wniosek Prezydenta, pod warunkiem uzyskania większości 3/5 głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczny posłów – odrzucić. Jeżeli Sejmowi udałoby się taką większość uzyskać – wówczas Prezydent, w ciągu 7 dni podpisałby ww. ustawę i nie przysługiwałoby mu już prawo do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego w trybie kontroli prewencyjnej. Sprawa nie jest jeszcze zatem przesądzona.

Podstawa prawna:

• Projekt ustawy z dnia 5 sierpnia 2025 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 1381)
• Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1802 z późn. zm.)
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 78, poz. 483 z późn. zm.)

Fot. Mikołaj Bujak / Kancelaria Prezydenta RP