Reforma procedury cywilnej
10 lipca 2015 r. Parlament zakończył prace nad Ustawą o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw.
Dzięki nowym przepisom możliwe będzie składanie pozwów i pism procesowych do sądu przez internet we wszystkich sprawach cywilnych, gospodarczych, rodzinnych i w postępowaniach egzekucyjnych, które są prowadzone przez komornika. Wystarczy założenie konta w specjalnym systemie i złożenie oświadczenia o wyborze drogi elektronicznej do kontaktów z sądem. I od tej pory cała korespondencja obywatela z sądem będzie się odbywała elektronicznie. Tą drogą wniesiemy nie tylko pozew, czy pismo procesowe ale także i załączniki do nich. W e-aktach znajdą się także wyroki oraz postanowienia sądu, czy zarządzenia przewodniczącego.
Liberalizacja przepisów dotyczących formy czynności prawnych:
- wprowadzenie materialnoprawnej definicji dokumentu;
- wprowadzenie dokumentowej formy czynności prawnej (złożenie oświadczenia woli w postaci dokumentu, w sposób umożliwiający ustalenie osoby składającej oświadczenie);
- nowe ujęcie formy elektronicznej;
Dalsza informatyzacja postępowania cywilnego polega na:
- wprowadzeniu zmian w prawie procesowym dotyczących dowodu z dokumentu (rozróżnienie dowodu z dokumentów zawierających tekst oraz innych dokumentów – np. z zapisem obrazu i dźwięku);
- rozszerzeniu niektórych reguł dotyczących elektronicznego postępowania upominawczego na inne postępowania;
- dopuszczeniu możliwości wnoszenia pism procesowych drogą elektroniczną i dokonywania doręczeń elektronicznych także w „tradycyjnych” postępowaniach cywilnych („elektroniczne biuro podawcze”);
- wprowadzeniu zmian w zakresie przeprowadzania posiedzenia i dowodu za pomocą urządzeń umożliwiających dokonanie czynności na odległość;
- wprowadzeniu zmian przepisów o elektronicznym postępowaniu upominawczym (umożliwienie powodowi złożenia wniosku o umorzenie postępowania w razie zaistnienia określonych zdarzeń procesowych);
- wprowadzeniu elektronicznego zajęcia rachunku bankowego;
- wprowadzeniu elektronicznej licytacji ruchomości;
- wprowadzeniu obligatoryjnego przesyłania korespondencji między komornikami sądowymi, organami podatkowymi i administracyjnymi organami egzekucyjnymi.
Ograniczenie kognicji sądów polega na:
a) rozszerzeniu kompetencji referendarzy sądowych w:
- postępowaniu upominawczym (aktualnie mogą wyłącznie wydać nakaz zapłaty i zarządzenia, a przewiduje się, że będą mogli wykonywać wszystkie czynności),
- postępowaniu w sprawach depozytowych (z wyłączeniem likwidacji depozytu),
- postępowaniu egzekucyjnym (wszystkie czynności zastrzeżone dla sądu, z wyjątkami dotyczącymi stosowania środków przymusu i niektórych innych czynności);
b) przekazaniu komornikom sądowym niektórych czynności w ramach egzekucji z nieruchomości dokonywanych aktualnie przez sąd (sporządzenie i wykonywanie planu podziału sumy uzyskanej w egzekucji z nieruchomości).
Zmiany przepisów dotyczących niektórych czynności procesowych, które doprowadzą do usprawnienia postępowania:
- wyłączenie sędziego (sędzia, którego dotyczy wniosek nie będzie wstrzymywał się od udziału w czynnościach, a dopiero w razie uwzględnienia wniosku sąd zdecyduje o zniesieniu postępowania toczącego się z jego udziałem);
- możliwość wydania wyroku na posiedzeniu niejawnym (brak potrzeby wyznaczania posiedzenia jawnego w razie spełnienia przesłanek określonych w przepisie);
- zmiany dotyczące czynności referendarzy sądowych (uzupełnienie podstaw odrzucenia skargi na czynności referendarza i powierzenie referendarzom czynności w postępowaniu upominawczym i w sprawach depozytowych, za wyjątkiem likwidacji depozytu);
- ograniczenie katalogu czynności komornika podlegających zaskarżeniu;
- zmiana trybu wnoszenia i rozpoznawania skargi na czynności komornika;
- uproszczenie czynności związanych z rozstrzygnięciem zbiegu egzekucji (tzw. rozstrzygnięcie zbiegu z mocy ustawy);
- zmiany dotyczące instytucji poszukiwania majątku dłużnika i wprowadzenie komorniczego wyjawienia majątku (ograniczenie zakresu stosowania poszukiwania majątku wpłynie na obniżenie kosztów egzekucji);
- modyfikacja przepisów dotyczących związania organu egzekucyjnego wnioskiem wierzyciela co do sposobu egzekucji (wierzyciel nie będzie musiał co do zasady wskazywać składników majątku dłużnika, a komornik będzie zobligowany prowadzić egzekucję ze wszystkich znanych mu składników za wyjątkiem nieruchomości-tu potrzebny będzie wniosek wierzyciela);
- rezygnacja z wymogu nadawania klauzuli w razie przejścia uprawnień wierzyciela na inną osobę w trakcie postępowania egzekucyjnego;
- rezygnacja z obligatoryjnego wysłuchania stron przed umorzeniem postępowania egzekucyjnego;
- modyfikacja przepisów w dotyczących ograniczeń egzekucji z rachunków bankowych oraz z rachunków prowadzonych przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo - kredytowe;
- zmiana podstawy powództwa opozycyjnego;
- doprecyzowanie przepisu dotyczącego właściwości sądu w sprawach z powództw przeciwegzekucyjnych.
Zmiany legislacyjne innych aktów prawnych
a) wprowadzenie baz danych dotyczących „zawodowych” pełnomocników procesowych (adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych), prokuratorów i asesorów prokuratorskich oraz radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa;
b) zmiany w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (m.in. dotyczące zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej);
c) w ustawie – Prawo o notariacie przewiduje się utworzenie Rejestru Spadkowego, który będzie prowadzony przy wykorzystaniu systemu teleinformatycznego utworzonego przez Krajową Radę Notarialną. W Rejestrze tym będą ujawniane wszystkie akty poświadczenia dziedziczenia oraz postawienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, jak też o uchyleniu lub zmianie takiego postanowienia.
Zmiany dotyczące stron zamieszkałych w krajach członkowskich Unii Europejskiej
Zmiany w ustawie zmierzają do usunięcia sprzeczności między niektórymi regulacjami krajowymi, a przepisem art. 18 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, ustanawiającym zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową.
Europejskie Poświadczenie Spadkowe
Przyjęta 9 lipca 2015 r. przez Sejm ustawa o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego, ustawy - Prawo o notariacie oraz niektórych innych ustaw zakłada duże ułatwienia dla spadkobierców.
Od 17 sierpnia 2015 r. wprowadzona będzie instytucja europejskiego poświadczenia spadkowego. Jest to dokument, który ułatwi polskim obywatelom wykazywanie ich praw do spadku w innych państwach członkowskich UE. Będzie on wydawany na podobnych zasadach i według jednolitego wzoru oraz uznawany we wszystkich państwach członkowskich za wyjątkiem Wielkiej Brytanii, Irlandii i Danii. Dzięki nowym przepisom nie będzie potrzebne przeprowadzanie jakiegokolwiek dodatkowego postępowania o uznanie i wykonanie EPS ani ponoszenia związanych z tym kosztów.
Zobacz serwis: Spadki
W Polsce europejskie poświadczenie spadkowe będzie można uzyskać albo w sądzie (z wyłączeniem możliwości wydawania orzeczeń w tym przedmiocie przez referendarzy sądowych) albo u notariusza (ich działania będą podlegały instancyjnej kontroli sądu). Sądowa i notarialna droga jego uzyskania będą funkcjonować jako równorzędne i niezależne od siebie tryby, których wybór będzie należał do zainteresowanych podmiotów.
Ustawa reguluje organizację i przebieg postępowań dotyczących europejskiego poświadczenia spadkowego, w zakresie w jakim nie unormowano tego w rozporządzeniu europejskim nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego. Wprowadzane postępowania o wydanie EPS nawiązują do modelu już istniejących w prawie polskim procedur. W przypadku postępowania toczącego się przed sądem jako punkt odniesienia będzie to postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku i przedmiotu zapisu windykacyjnego, a w odniesieniu do postępowania prowadzonego przed notariuszem - postępowanie mające na celu wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia. Ustawa została przyjęta przez Sejm, a w najbliższych dniach będzie procedowana przez Senat.
Źródło: Ministerstwo Sprawiedliwości