Sąd Najwyższy w składzie połączonych Izb podjął przełomową uchwałę, która może zmienić bieg sporu o polski wymiar sprawiedliwości. Według najnowszego orzeczenia żaden sąd ani organ władzy publicznej nie może uznać wyroku Sądu Najwyższego za nieistniejący – nawet powołując się na prawo Unii Europejskiej. SN stwierdził jednocześnie, że Polska nie przekazała Brukseli kompetencji w zakresie organizacji sądownictwa.
- Uchwała Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2025 roku – co orzekły połączone Izby?
- Kompetencje przekazane Unii Europejskiej a sprawowanie wymiaru sprawiedliwości – stanowisko Sądu Najwyższego
- Krajowa Rada Sądownictwa i powołania sędziów – kluczowe tło sporu
- Orzeczenia TSUE a kompetencje Unii Europejskiej – stanowisko Sądu Najwyższego
- Prawo konsumenckie i prawo pracy – praktyczne konsekwencje uchwały
- Skarga nadzwyczajna w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych
- Spór o wymiar sprawiedliwości w Polsce – kontekst polityczny i prawny
- Co dalej? Pełne uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego
Uchwała Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2025 roku – co orzekły połączone Izby?
3 grudnia 2025 roku Sąd Najwyższy w składzie połączonych Izb: Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wydał uchwałę o sygnaturze I NZP 7/25, która z pewnością odbije się szerokim echem w środowisku prawniczym i politycznym. Sąd Najwyższy odstąpił od zasady prawnej sformułowanej we wcześniejszej uchwale siedmiu sędziów Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 24 września 2025 roku (sygn. akt III PZP 1/25). Uchwała Sądu Najwyższego zawiera dwie kluczowe tezy, które mogą mieć fundamentalne znaczenie dla funkcjonowania polskiego wymiaru sprawiedliwości:
„Żaden sąd lub inny organ władzy publicznej nie jest uprawniony do uznania orzeczenia Sądu Najwyższego za niebyłe i pominięcia jego skutków, nawet jeśli miałoby to nastąpić z odwołaniem się do prawa Unii Europejskiej."
To stwierdzenie stanowi wyraźny sygnał w trwającym od lat sporze o status orzeczeń wydawanych przez składy sędziowskie z udziałem osób powołanych na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa w jej obecnym kształcie.
Kompetencje przekazane Unii Europejskiej a sprawowanie wymiaru sprawiedliwości – stanowisko Sądu Najwyższego
Druga część uchwały Sądu Najwyższego dotyczy kwestii równie istotnej – zakresu kompetencji przekazanych przez Polskę Unii Europejskiej. Sąd Najwyższy jednoznacznie stwierdził, że:
„Rzeczpospolita Polska nie przekazała organom Unii Europejskiej lub jakiejkolwiek innej organizacji międzynarodowej kompetencji do stanowienia norm regulujących organizację i funkcjonowanie krajowego wymiaru sprawiedliwości, ani do określania zakresu, w którym mogą być one stosowane."
Sąd Najwyższy podkreślił, że kompetencje dotyczące organizacji wymiaru sprawiedliwości przysługują wyłącznie konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej. Co więcej, według uchwały nie podlegają one przekazaniu na podstawie art. 90 ust. 1 Konstytucji RP. W konsekwencji – jak wskazał Sąd Najwyższy – nie znajduje w tym zakresie zastosowania art. 91 ust. 2 i 3 w związku z art. 87 Konstytucji RP, który reguluje kwestię pierwszeństwa stosowania umów międzynarodowych i prawa stanowionego przez organizacje międzynarodowe.
Stanowisko to wpisuje się w wieloletni spór między polskimi organami a instytucjami Unii Europejskiej dotyczący granic przekazanych kompetencji oraz zasady pierwszeństwa prawa unijnego.
Krajowa Rada Sądownictwa i powołania sędziów – kluczowe tło sporu
Uchwała Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2025 roku bezpośrednio odnosi się do trwającego konfliktu wokół Krajowej Rady Sądownictwa oraz statusu sędziów powołanych na jej wniosek. Podjęcie uchwały zostało zainicjowane postanowieniem Sądu Najwyższego z 15 października 2025 roku (sygn. II NSNc 192/24), w którym przedstawiono zagadnienie prawne dotyczące skuteczności orzeczeń wydawanych przez składy z udziałem sędziów powołanych na wniosek KRS ukształtowanej w trybie określonym obecnie obowiązującą ustawą.
Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały odniósł się wprost do kwestii konstytucyjności wyboru sędziów do składu Krajowej Rady Sądownictwa. Wskazał, że przyznanie Sejmowi RP kompetencji do wyboru sędziów do składu KRS nie może stanowić naruszenia unormowań konstytucyjnych. Argumentacja ta opiera się na stwierdzeniu, że Konstytucja RP nie określa wprost sposobu wyboru części sędziowskiej KRS, przyznając w tym zakresie wyłączną kompetencję ustawodawcy zwykłemu.
Sąd Najwyższy powołał się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 25 marca 2019 roku (sygn. K 12/18), który potwierdził tę interpretację. W konsekwencji – jak stwierdził Sąd Najwyższy – nie można racjonalnie formułować zastrzeżeń odnośnie do prawidłowości obsadzenia stanowisk sędziów Sądu Najwyższego względem osób powołanych na podstawie wniosków KRS działającej w oparciu o obecnie obowiązującą ustawę.
Orzeczenia TSUE a kompetencje Unii Europejskiej – stanowisko Sądu Najwyższego
W komunikacie dotyczącym uchwały (samo uzasadnienie uchwały jeszcze nieopublikowane) Sąd Najwyższy odniósł się również do kwestii orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczących polskiego wymiaru sprawiedliwości. Sąd Najwyższy uznał, że Rzeczpospolita Polska może przekazać Unii Europejskiej kompetencje w niektórych sprawach i w tym zakresie zasada pierwszeństwa prawa UE znajduje zastosowanie.
Jednakże – jak podkreślił Sąd Najwyższy – sposób zorganizowania organów wymiaru sprawiedliwości należy do materii, w której państwa członkowskie, w tym Polska, nie przekazały kompetencji Unii Europejskiej. Jest to zatem obszar, w którym – zgodnie z art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej – to nie Unia, ale państwa członkowskie posiadają wyłączne kompetencje prawodawcze.
Sąd Najwyższy stwierdził wprost, że orzeczenia TSUE wydane poza zakresem kompetencji przekazanych (ultra vires) „naruszają art. 6 TUE i godzą w stabilność konstytucyjną państw członkowskich". Według Sądu Najwyższego takie orzeczenia nie wywołują skutków właściwych dla orzeczeń TSUE w obszarach regulacji, które państwa członkowskie przekazały Unii Europejskiej. Stanowisko to jest zgodne z wcześniejszymi orzeczeniami polskiego Trybunału Konstytucyjnego (co do którego funkcjonowania też podnoszone są liczne wątpliwości), który wielokrotnie podkreślał prymat Konstytucji RP nad prawem unijnym w sprawach dotyczących organizacji wymiaru sprawiedliwości.
Prawo konsumenckie i prawo pracy – praktyczne konsekwencje uchwały
Sąd Najwyższy w zakresie uchwały z 3 grudnia 2025 roku zwrócił uwagę na praktyczne konsekwencje, jakie miałoby pozostawienie w obrocie prawnym wcześniejszej uchwały III PZP 1/25. Według Sądu Najwyższego prowadziłoby to do uniemożliwienia w wielu obszarach stosowania norm prawa unijnego. Dotyczyłoby to zwłaszcza prawa konsumenckiego oraz prawa pracy – czyli dziedzin, w których ochrona wynikająca z regulacji unijnych ma szczególne znaczenie dla obywateli. Sąd Najwyższy argumentował, że jedynie zapewnienie pełnej skuteczności orzeczeniom zapadającym w toku kontroli nadzwyczajnej w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych pozwala wywiązywać się należycie ze zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej wynikających z art. 19 ust. 1 zdanie 2 Traktatu o Unii Europejskiej.
Artykuł 19 TUE stanowi, że państwa członkowskie ustanawiają środki zaskarżenia niezbędne do zapewnienia skutecznej ochrony prawnej w dziedzinach objętych prawem Unii. Sąd Najwyższy uznał zatem, że odstąpienie od wcześniejszej uchwały jest konieczne właśnie dla zapewnienia poszanowania tego zobowiązania traktatowego.
Skarga nadzwyczajna w Izbie Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych
Uchwała Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2025 roku ma bezpośrednie przełożenie na funkcjonowanie instytucji skargi nadzwyczajnej, która została wprowadzona do polskiego porządku prawnego w 2018 roku. Skarga nadzwyczajna rozpatrywana jest przez Izbę Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego i stanowi nadzwyczajny środek zaskarżenia prawomocnych orzeczeń sądowych.
Zagadnienie prawne przedstawione do rozstrzygnięcia przez połączone Izby dotyczyło właśnie skuteczności orzeczeń wydawanych w ramach kontroli nadzwyczajnej – konkretnie orzeczeń uchylających orzeczenia sądów powszechnych i przekazujących sprawę do ponownego rozpoznania. Wątpliwości koncentrowały się wokół tego, czy orzeczenia takie są skuteczne, jeśli zostały wydane przez skład z udziałem sędziego powołanego na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa w jej obecnym kształcie.
Sąd Najwyższy, podejmując uchwałę wiążącą wszystkie składy sędziowskie, przesądził, że orzeczenia te są w pełni skuteczne i nie mogą być uznawane za nieistniejące przez żaden sąd ani organ władzy publicznej.
Spór o wymiar sprawiedliwości w Polsce – kontekst polityczny i prawny
Uchwała Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2025 roku wpisuje się w wieloletni spór dotyczący reform wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Konflikt ten ma zarówno wymiar krajowy, jak i międzynarodowy, angażując instytucje Unii Europejskiej, w tym Trybunał Sprawiedliwości UE oraz Komisję Europejską. Przedmiotem sporu jest przede wszystkim sposób kształtowania składu Krajowej Rady Sądownictwa oraz status sędziów powołanych na jej wniosek po zmianach legislacyjnych z 2017 r. i utworzeniu nowej KRS. Krytycy reformy – zarówno krajowi, jak i zagraniczni – podnoszą, że obecny model wyboru członków KRS przez Sejm narusza standardy niezależności sądownictwa. Z kolei zwolennicy reform argumentują, że zmiany mieszczą się w ramach konstytucyjnych i wzmacniają demokratyczną kontrolę nad procesem powoływania sędziów.
Sąd Najwyższy w składzie połączonych Izb opowiedział się za stanowiskiem, zgodnie z którym obecny model funkcjonowania KRS jest zgodny z Konstytucją RP, a orzeczenia wydawane przez sędziów powołanych na wniosek tej Rady są w pełni skuteczne.
Co dalej? Pełne uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego
Sąd Najwyższy zapowiedział, że pełna treść uchwały z 3 grudnia 2025 roku wraz z uzasadnieniem zostanie opublikowana "niezwłocznie". Dopiero wówczas możliwa będzie pełna analiza argumentacji prawnej przedstawionej przez połączone Izby. Uchwała wiąże wszystkie składy sędziowskie Sądu Najwyższego, co oznacza, że przedstawiona w niej wykładnia prawa będzie musiała być stosowana w przyszłych orzeczeniach. Nie rozwiązuje to jednak automatycznie wszystkich problemów wynikających z trwającego sporu o wymiar sprawiedliwości, w tym kwestii ewentualnych sankcji ze strony instytucji Unii Europejskiej czy stanowiska innych sądów krajowych.
Eksperci prawa konstytucyjnego i europejskiego z pewnością będą szczegółowo analizować argumentację Sądu Najwyższego, szczególnie w kontekście wcześniejszych orzeczeń Trybunału Sprawiedliwości UE oraz stanowiska Komisji Europejskiej w sprawie polskich reform sądownictwa.
Co zapamiętać? Uchwała Sądu Najwyższego z 3 grudnia 2025 roku (sygn. I NZP 7/25) wprowadza następujące zasady prawne, które wiążą inne składy SN:
- Orzeczenia Sądu Najwyższego nie mogą być uznawane za niebyłe przez żaden sąd ani organ władzy publicznej, nawet z powołaniem się na prawo Unii Europejskiej.
- Polska nie przekazała UE kompetencji w zakresie organizacji i funkcjonowania krajowego wymiaru sprawiedliwości.
- Orzeczenia TSUE wydane ultra vires (poza zakresem kompetencji przekazanych) nie wywołują skutków w polskim porządku prawnym.
- Obecny model KRS jest zgodny z Konstytucją RP, a sędziowie powołani na wniosek tej Rady są prawidłowo obsadzeni.
- Skuteczność orzeczeń SN jest niezbędna dla realizacji prawa konsumenckiego i prawa pracy wynikającego z regulacji unijnych.
Sprawa pozostaje oczywiście przedmiotem intensywnej debaty prawnej i politycznej, a wydane orzeczenie zaostrza ten dyskurs. Dalszy rozwój wydarzeń będzie zależał m.in. od reakcji instytucji Unii Europejskiej oraz stanowiska innych organów wymiaru sprawiedliwości w Polsce.