Jeżeli chcemy jednak, żeby mediacja zakończyła się spisaniem ugody, która będzie zatwierdzona przez sąd, nabierając przez to mocy orzeczenia sądowego, to przydatna może być znajomość warunków i procedura wszczęcia mediacji.
Formalne wszczęcie mediacji może nastąpić na dwa sposoby: w drodze umowy pomiędzy stronami konfliktu (może to być umowa ustna) lub poprzez skierowanie sprawy przez sąd.
Wszczęcie ustne
Osoby będące ze sobą w konflikcie umawiają się wtedy na mediację, a następnie składają wybranemu przez siebie mediatorowi (lub mediatorowi zaproponowanemu przez ośrodek mediacyjny) wniosek o przeprowadzenie mediacji. W praktyce wniosek ten wypełnia się najczęściej na pierwszym spotkaniu mediacyjnym. W większości ośrodków zajmujących się mediacją, można uzyskać gotowy do wypełnienia formularz wniosku, w którym określa się (m.in.) strony mediacji, osobę mediatora i przedmiot sporu. Jeżeli jedna ze stron chciałaby zaprosić do mediacji drugą stronę i nie wie jak to zrobić, to najlepiej jeżeli zwróci się o pomoc do wykwalifikowanego mediatora.
Skierowanie sprawy przez sąd
Sąd może skierować sprawę do mediacji tylko jeden raz w toku postępowania. Może to zrobić z własnej inicjatywy (tylko do zamknięcia pierwszego posiedzenia) lub na zgodny wniosek stron (na każdym etapie postępowania). Na ogół wygląda to tak, że jedna ze stron wychodzi podczas rozprawy z taką inicjatywą i jeżeli jest zgoda drugiej strony, to sąd przychyla się do ich wniosku. W sprawach o rozwód i separację sąd może powołać tylko wykwalifikowanego mediatora - osobę będącą na liście stałych mediatorów przy sądzie okręgowym, która posiada wiedzę i umiejętności praktyczne mediowania w sprawach rodzinnych. Strony mogą wybrać innego mediatora będącego na liście stałych mediatorów. Sąd wyznacza 30 dni na przeprowadzenie mediacji, o ile strony nie wniosą o wyznaczenie dłuższego terminu. W trakcie mediacji strony mogą też zgodnie wnieść o przedłużenie czasu na jej przeprowadzenie.
Podsumowanie
Rozpoczęcie mediacji jest możliwe na każdym etapie konfliktu. Przed złożeniem sprawy do sądu (np. gdy chcemy porozumieć się we wszystkich ważnych dla nas kwestiach, tak aby szybko uzyskać rozwód), gdy toczy się sprawa w sądzie, a także po jej zakończeniu (np. o zmianę wysokości alimentów). Mediacja może toczyć się także niezależnie od sądu, gdy nie mamy zamiaru składać swojej sprawy do rozstrzygnięcia przez Wymiar Sprawiedliwości.
Autor tekstu jest psychologiem i mediatorem, członkiem Stowarzyszenia Mediatorów Rodzinnych i Polskiego Centrum Mediacji. Współzałożycielem Sopockiego Oddziału Polskiego Centrum Mediacji.