Adwokat a radca prawny - jakie różnice?
Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze – “Zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.”
Tożsamy z powyższym przepisem jest art. 6 ust. 1 ustawy o radcach prawnych – “Świadczenie pomocy prawnej przez radcę prawnego polega w szczególności na udzielaniu porad i konsultacji prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy.”
Polecamy: Serwis Inforlex Przeciwdziałanie praniu pieniędzy – procedury
Jak widać powyżej, nawet podstawowe uregulowania prawne odnośnie obu zawodów są w zasadzie identyczne. Aktualnie, jedyną realną różnicą pomiędzy adwokatami i radcami prawnymi jest możliwość zatrudnienia radców na umowę o pracę. Takiej możliwości nie mają adwokaci. Jednakże, radca prawny nie może wtedy brać udziału w sprawach karnych i karnoskarbowych w charakterze obrońcy. Należy jednak pamiętać, że powyższe ograniczenie nie dotyczy pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych.
Radcowie prawni, byli pozbawieni możliwości obrony do 2015 r. (występowania w sprawach karnych), siłą rzeczy musieli skupić się na innych gałęziach prawa – cywilnego, gospodarczego i rodzinnego (od 2007 r.). Faktem też jest, że w momencie utworzenia zawodu radcy prawnego (w dniu 13 grudnia 1961 r. – Rada Ministrów wydała uchwałę w sprawie obsługi prawnej przedsiębiorstw państwowych, zjednoczeń oraz banków państwowych), ich uprawnienia były o wiele mniejsze niż adwokatów, bowiem sprowadzały się do obsługi głównie przedsiębiorstw i banków państwowych. Radcowie prawni pracowali zatem wyłącznie na etacie w podmiotach gospodarczych. Niemniej, na skutek działań samorządu radców prawnych z biegiem lat, aktualnie uprawnienia radców prawnych zostały ustawowo praktycznie zrównane z uprawnieniami adwokatów. Od lipca 2015r. mają także uprawnienia do występowania w charakterze obrońcy.
W ramach ciekawostki dodać należy, że żabot togi adwokatów jest koloru zielonego, natomiast radców prawnych koloru niebieskiego. Ta różnica pozwala łatwo odróżnić na sali czy korytarzu sądowym zawód danego pełnomocnika profesjonalnego.
Prawnik a radca prawny lub adwokat
Zarówno radca prawny, jak i adwokat to tytuły zawodowe przyznawane co do zasady osobom, które ukończyły 5-letnie studia prawnicze, 3-letnią aplikację radcowską lub adwokacką prowadzoną przez samorządy zawodowe, a następnie zdały egzamin zawodowy przeprowadzany przez Ministerstwo Sprawiedliwości i uzyskały wpis na listę radców prawnych lub adwokatów.
Mianem prawnika można określić każdą osobę, która ukończyła studia prawnicze. Prawnikiem będzie więc radca prawny, adwokat, ale także sędzia, prokurator, notariusz, niezależnie od tego, że uzyskali oni prawo wykonywania konkretnego zawodu prawniczego. Prawnikiem będzie także osoba bez dodatkowego tytułu zawodowego, np. radcy prawnego czy adwokata. Osoba taka może m.in. udzielać porad prawnych, sporządzać umowy lub opinie czy to w stosunku pracy czy w formie własnej działalności gospodarczej. Nie jest ona jednak uprawniona do posługiwania się tytułem radcy prawnego czy adwokata, a tym samym do prowadzenia kancelarii radcy prawnego czy kancelarii adwokackiej. Z tego względu nazwa „kancelaria prawna”, „kancelaria doradztwa prawnego”, „kancelaria odszkodowawcza” itp. wskazuje na to, że usługi w niej świadczą osoby niebędące radcami prawnymi ani adwokatami. Wynikają z tego bardzo istotne dla potencjalnych klientów konsekwencje.
Po pierwsze, prawnik oferujący usługi w ramach takiej kancelarii nie będzie mógł reprezentować klienta przed sądem. Po drugie, klient takiej kancelarii nie jest chroniony szeregiem zasad obowiązujących radców prawnych i adwokatów. Należy pamiętać o restrykcyjnych Kodeksach Etyki zawodowej, które obowiązują radców i adwokatów, i z których wynikają bardzo konkretne obowiązki względem klientów. Najważniejszym z ich jest nieograniczony w czasie obowiązek ścisłego przestrzegania tajemnicy zawodowej, z którego wynikają określone powinności i uprawnienia. Radca prawny musi np. zapewnić w swojej kancelarii odpowiednie środki chroniące przed wyciekiem informacji, takie jak zabezpieczenia komputerów, telefonów, zobowiązanie do poufności personelu, odpowiednie przechowywanie dokumentów. Tajemnica zawodowa jest na tyle poważnie chroniona, że co do zasady radca prawny ma obowiązek odmowy udostępniania informacji o kliencie nawet organom państwa. Z uprawnienia takiego nie korzysta prawnik w „kancelarii prawnej” czy „odszkodowawczej”.
Po drugie - radca prawny czy adwokat nie mogą też świadczyć usług pomocy prawnej innej osobie, jeśli mogłoby to wywrzeć negatywne skutki dla klienta (tzw. konflikt interesów).
Po trzecie, radcowie prawni i adwokaci podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy świadczeniu pomocy prawnej, zatem poszkodowany klient radcy prawnego może liczyć na uzyskanie odszkodowania od zakładu ubezpieczeń.
Po czwarte, przedstawiciele tych zawodów podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej w ramach samorządów zawodowych, m.in. za nienależyte wykonywanie zawodu.
Jak widać z powyższego osoba, która zdecyduje się skorzystać z usług radcy prawnego lub adwokata (kancelarii radcy prawnego lub kancelarii adwokackiej) zyskuje wymierne korzyści. Nie tylko otrzymuje pomoc prawną od osoby z pełnym przygotowaniem zawodowym i kompletem uprawnień, ale także zabezpiecza ją cały wachlarz rozwiązań ustawowych, z których klienci „kancelarii prawnych” i tym podobnych nie będą mogli skorzystać.
Ostatnie zmiany przepisów dotyczące Ustawy o adwokaturze są z dnia 19 lipca 2019 roku i dotyczą poniższych przepisów znajdujących się w Ustawie Prawo o adwokaturze (tj. z dnia 19 lipca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1513) ). Zmiany dotyczą m. in.: zadań samorządu zawodowego adwokatury (art. 3 ustawy), wykonywania zawodu adwokata (art. 4a ustawy), dochowania tajemnicy zawodowej w oparciu o najnowsze przepisy prawa podatkowego (art. 6 ustawy), zwolnienia z wymogu odbycia aplikacji adwokackiej osób spełniających określone wymagania i pozostałych przepisów dotyczących odbywania aplikacji i zasad przeprowadzania egzaminu zawodowego (art., 66, 68, 75b, 75d).
Ostatnie zmiany w Ustawie o radcach prawnych dotyczą przepisów odnoszących się do art. 15 ust. 1 i 3, art. 18 i art. 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) (Dz.Urz. UE L 119 z 04.05.2016, str. 1, z późn. zm.) stosuje się w zakresie, w jakim nie naruszają obowiązku zachowania przez radcę prawnego tajemnicy, o której mowa w art. 3. Przepisu art. 21 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) w przypadku danych osobowych pozyskanych przez radcę prawnego w związku z udzielaniem pomocy prawnej nie stosuje się. Także odnoszące się do obowiązku zachowania tajemnicy przez radcę prawnego (Art. 5b. Obowiązek zachowania tajemnicy, o której mowa w art. 3 ust. 4-6, nie ustaje, w przypadku gdy z żądaniem ujawnienia informacji uzyskanych przez radcę prawnego w związku z udzielaniem pomocy prawnej występuje Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych.), oraz okresu przechowywania danych osobowych.
Podsumowanie
Reasumując, zawód adwokata i radcy prawnego jest obecnie bardzo zrównany mając na uwadze zakres uprawnień. Tak naprawdę, dziedzina prawa, w której radca lub adwokat działa, jest uzależniony od wyboru samego adwokata lub radcy prawnego. To mecenas samodzielnie wybiera i decyduje, jaki rodzaj spraw chce prowadzić, a jaki nie.
Źródła:
- Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (j. t. Dz.U. z 2018 r. poz. 2115 z późn. zm.);
- Ustawa z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (j. t. Dz. U. z 2019 r., poz. 1513 z późn. zm.);
- Uchwała Nr 3/2014 Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Radców Prawnych z dnia 22 listopada 2014 roku w sprawie Kodeksu Etyki Radcy Prawnego;
- Obwieszczenie Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 27 lutego 2018 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Zbioru Zasad Etyki Adwokackiej i Godności Zawodu (Kodeks Etyki Adwokackiej).
Polecamy serwis: Pomoc prawna