Zasada prawdy obiektywnej
Art. 7 Kodeksu postępowania administracyjnego ustanawia zasadę prawdy obiektywnej. Zgodnie z nią obowiązkiem organów jest podjęcie wszelkich kroków niezbędnych do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego konkretnej sprawy. To organ administracji publicznej, a nie strona jest więc zobowiązany zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy.
Zobacz także: Ogólne zasady postępowania administracyjnego
Co może być dowodem w postępowaniu administracyjnym?
Kontynuacją opisanej wyżej zasady jest art. 75 § 1 Kpa., zgodnie z którym jako dowód w postępowaniu administracyjnym należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. W szczególności dowodem mogą być:
- dokumenty,
- zeznania świadków,
- opinie biegłych,
- oględziny.
Art. 75 § 1 Kpa nie jest katalogiem zamkniętym dopuszczalnych dowodów, jest to jedynie przykładowe wyliczenie.
Obowiązek czynnego działania organów, nie oznacza, że strona ma pozostawać bierna. Również ona może zgłaszać wnioski dowodowe. Zgodnie bowiem z art. 78 § 1 Kpa żądanie strony co do przeprowadzenia dowodu należy uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy. Przepis ten daje więc stronie możliwość aktywnego uczestnictwa w postępowaniu i skutecznej ochrony swoich interesów.
Dowód z dokumentów
Wyróżnia się następujące rodzaje dokumentów:
- Dokument urzędowy- jest to dokument sporządzony w przepisanej formie, pochodzący od upoważnionego do jego wydania organu państwowego, organizacji bądź jednostki organizacyjnej.
Dokumenty te korzystają z domniemania prawdziwości. Można je jednak skutecznie obalić każdym przeciwdowodem ( na przykład dowodem z zeznań świadków).
- Dokument prywatny- dowód tego, że osoba która go podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte.
Dokumenty są w postępowaniu administracyjnym najczęściej powoływanymi dowodami.
Zobacz także: Czym jest dowód z dokumentu
Dowód ze świadków
Świadkiem dana osoba staje się od momentu otrzymania wezwania do stawienia się w określonym miejscu i czasie, celem złożenia wyjaśnień.
Do postępowania administracyjnego stosuje się odpowiednio regulację zawartą w kodeksie karnym, dotyczącą składania fałszywych zeznań. Zgodnie z nim za fałszywe zeznania grozi do trzech lat pozbawienia wolności. Świadka o tej odpowiedzialności należy jednak wcześniej pouczyć.
Kpa reguluje także kwestię tego, kto nie może występować w charakterze świadka. Są to następujące osoby:
1) osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń,
2) osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych na okoliczności objęte tajemnicą, jeżeli nie zostały w trybie określonym obowiązującymi przepisami zwolnione od obowiązku zachowania tej tajemnicy,
3) duchowni co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.
Opinie biegłych
Dowód z opinii biegłych stosuje się w przypadku, gdy w sprawie wymagane są wiadomości specjalne. Dotyczy to sytuacji, w których organ dla właściwego rozstrzygnięcia sprawy musi zasięgnąć opinii eksperta z danej dziedziny. Wiadomości specjalne to takie informacje, które nie są znane przeciętnemu człowiekowi, a zdobywa się je w drodze specjalistycznego wykształcenia.
Opinia biegłego powinna być sporządzona na piśmie, być wystarczająco precyzyjna, poparta twierdzeniami naukowymi, a także obiektywna. Nie zastępuję ona w żadnym razie ostatecznego rozstrzygnięcia właściwego organu. Jej celem jest jedynie ułatwienie podjęcia przez ten organ właściwej decyzji.
Oględziny
Dowód z oględzin polega na zbadaniu jakiegoś przedmiotu lub osoby, w celu dokonania spostrzeżeń co do ich właściwości lub stanu. Jeżeli dokonanie tych obserwacji wiąże się z uzyskaniem wiadomości specjalnych, możliwe jest dokonywanie oględzin w obecności biegłego.
Strony postępowania administracyjnego powinny być zawiadamiane o miejscu i czasie przeprowadzania dowodów ze świadków, biegłych lub oględzin przynajmniej na siedem dni przed terminem. Strona może także brać udział w przeprowadzaniu dowodów, zadawać pytania świadkom, biegłym, stronom, a także składać wyjaśnienia.