Gdy zapadnie niekorzystny dla pracownika wyrok, ma on dwa sposoby, aby go zaskarżyć. Pierwszy z nich to złożenie apelacji bez zaznajamiania się z pisemnymi motywami wyroku. Apelację w tym trybie pracownik może złożyć w ciągu 21 dni od dnia ogłoszenia wyroku. Drugi sposób polega na tym, iż w ciągu siedmiu dni od ogłoszenia wyroku pracownik może złożyć wniosek o jego uzasadnienie i doręczenie jego sentencji wraz z tym uzasadnieniem. Po doręczeniu sentencji wyroku z uzasadnieniem pracownik ma 14 dni na wniesienie apelacji.
Ustalenie właściwego sądu
Jeśli wyrok wydał w I instancji sąd rejonowy, apelację należy skierować do sądu okręgowego. Natomiast apelację od wyroku sądu okręgowego, który orzekał jako sąd I instancji, należy złożyć do sądu apelacyjnego. Trzeba zapamiętać, że apelację zawsze wnosi się za pośrednictwem tego sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie.
Wniesienie apelacji do sądu właściwego jest bardzo ważne z uwagi na konieczność zachowania terminów. Jeżeli pracownik wniesie apelację bezpośrednio do sądu II instancji, termin do jej złożenia zostanie zachowany tylko wówczas, gdy sąd II instancji zdąży przekazać ją do sądu I instancji przed upływem terminu, w którym należało ją wnieść.
Jeżeli apelacja zostanie wniesiona z przekroczeniem terminu, sąd I instancji odrzuci ją postanowieniem.
Apelacja jest środkiem odwoławczym od orzeczenia merytorycznego, jakim jest wyrok sądu. Środek ten nie będzie przysługiwał od orzeczeń o charakterze formalnym, którymi są postanowienia. Postanowienie sąd wydaje na przykład wówczas, gdy umarza postępowanie po zawarciu ugody przez strony. Takie orzeczenie pracownik zaskarżyć może wyłącznie zażaleniem, chyba że zawarte jest w wyroku jako jeden z jego punktów.
PRZYKŁAD: ZAŻALENIE ZAMIAST APELACJI
Pracownik otrzymał wyrok sądu I instancji. Chce zaskarżyć wyłącznie rozstrzygnięcie sądu dotyczące obciążenia go kosztami procesu. W takiej sytuacji nie powinien składać apelacji, tylko zażalenie. Nie będzie przy tym istotny fakt, iż pismo takie nazwie apelacją. Zażalenie na rozstrzygnięcie o kosztach zawarte w wyroku wnosi się w terminie siedmiu dni od ogłoszenia wyroku, jeśli pracownik nie żądał uzasadnienia, oraz siedmiu dni od doręczenia sentencji wyroku z uzasadnieniem, jeśli wniosek o jego sporządzenie był składany.
Wymogi formalne
Aby sąd II instancji mógł rozpoznać apelację, trzeba ją skutecznie wnieść. Musi ona spełnić określone w kodeksie postępowania cywilnego wymogi formalne.
Pracownik może sporządzić apelację osobiście lub skorzystać z pomocy innej osoby.
Apelacja powinna spełniać takie wymagania jak każde pismo procesowe oraz kilka szczególnych.
W apelacji należy zatem wskazać strony postępowania, sąd, do którego i za pośrednictwem którego jest wnoszona. Należy ją podpisać i wymienić załączniki, jeśli takie apelujący składa. Apelację należy złożyć wraz z odpisem (kserokopią) dla strony przeciwnej.
Specjalne wymogi apelacji to: oznaczenie wyroku, od którego jest wnoszona, ze wskazaniem, czy jest on zaskarżony w całości czy w części (zakres zaskarżenia). Konieczne jest również zwięzłe przedstawienie zarzutów i ich uzasadnienie. Apelujący nie ma obowiązku wskazywania podstawy prawnej tych zarzutów, jeżeli nie potrafi tego zrobić. W razie potrzeby w apelacji można powołać nowe fakty i dowody. Bardzo istotnym elementem apelacji jest wskazanie wniosków apelacji, to jest żądania zmiany lub uchylenia wyroku z zaznaczeniem zakresu żądanej zmiany lub uchylenia. Jeżeli wyrok zawiera kilka punktów określając zakres zaskarżenia, oraz wnioski apelacji, zasadne jest wymienienie tych punktów, które apelujący zaskarża.
PRZYKŁAD: OKREŚLENIE ZAKRESU ZASKARŻENIA
Pracownik żądał zasądzenia na swoją rzecz kwoty 12 tys. zł. Sąd w punkcie pierwszym zasądził na jego rzecz kwotę 5 tys. zł, w punkcie drugim - oddalił powództwo w pozostałej części, w trzecim nadał punktowi pierwszemu wyroku rygor natychmiastowej wykonalności. Pracownik, który zgłasza żądanie zasądzenia całej kwoty dochodzonej w pozwie, powinien zaskarżyć wyrok w części oddalającej powództwo, to jest w zakresie punktu drugiego wyroku i wnieść o zmianę tegoż punktu wyroku poprzez zasądzenie ponad kwotę zasądzoną w punkcie pierwszym kwoty 7 tys. zł. Kwota 7 tys. zł, czyli różnica pomiędzy kwotą żądaną w pozwie a zasądzoną, stanowiła będzie wartość przedmiotu zaskarżenia. Od apelacji w tej sprawie konieczne jest uiszczenie opłaty podstawowej 30 zł.
Wartość przedmiotu zaskarżenia
Ważnym wymogiem apelacji jest wskazanie wartości przedmiotu zaskarżenia. Wymóg ten dotyczy jednak tylko spraw o charakterze majątkowym. Sprawy o takim charakterze mogą być o roszczenia pieniężne i o roszczenia niepieniężne. Żadnych trudności nie powinno sprawiać pracownikowi określenie wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawie o zapłatę, ponieważ będzie nią kwota, której zasądzenia domagał się w pozwie, a która nie została uwzględniona przez sąd I instancji w całości lub części.
W sprawach majątkowych o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, istnienia lub rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu zaskarżenia stanowi, przy umowach na czas określony - suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony - za okres jednego roku.
Obowiązek wskazania wartości przedmiotu zaskarżenia nie występuje w sprawach o charakterze niemajątkowym, w szczególności o sprostowanie świadectwa pracy lub uchylenie kary porządkowej.
Apelację trzeba opłacić
Wysokość opłaty od apelacji w sprawach z powództwa pracownika zależy od wartości przedmiotu sporu (a nie wartości przedmiotu zaskarżenia). Jeżeli nie przewyższa ona 50 tys. zł, pracownik musi uiścić opłatę w kwocie 30 zł. Przy wyższej wartości przedmiotu sporu opłata wynosi 5 proc. wskazanej wartości przedmiotu zaskarżenia.
Opłatę można uiścić znakami opłaty sądowej, gotówką do kasy sądowej lub wpłatą na rachunek bankowy właściwego sądu. W przypadku opłaty podstawowej - 30 złotych, niewątpliwie najprostszym sposobem jej uiszczenia jest naklejenie na apelację znaków opłaty sądowej. Jeżeli pracownik nie uiści opłaty, wnosząc samodzielnie apelację, zostanie wezwany do uczynienia tego w terminie tygodniowym pod rygorem jej odrzucenia. Gdy jednak pracownik reprezentowany jest przez fachowego pełnomocnika (adwokata lub radcę prawnego) wniesienie apelacji nieopłaconej spowoduje jej odrzucenie bez wzywania do uiszczenia opłaty.
Uwzględnienie żądania powoda
Decydując się na złożenie apelacji, pracownik powinien dokładnie sprawdzić czy wyrok sądu I instancji obejmuje całe jego żądanie. Jeżeli sąd wyrokiem nie zasądził całej kwoty, o którą występował pracownik, lub nie uwzględnił innego jego żądania, w wyroku powinien znaleźć się punkt o oddaleniu powództwa w pozostałej części, względnie umarzający postępowanie, jeżeli powód cofnął pozew. Jeżeli taki punkt się nie znalazł, pracownik powinien złożyć w terminie 14 dni od ogłoszenia wyroku wniosek o uzupełnienie wyroku, gdyż składając apelację (w której domagał się będzie uwzględnienia pozostałej części swego żądania), narazi się na jej odrzucenie.
PRZYKŁAD: WNIOSEK O UZUPEŁNIENIE WYROKU
Pracownik domagał się zapłaty na swoją rzecz kwoty 10 tys. zł. Sąd w punkcie pierwszym wyroku zasądził na jego rzecz 6 tys. zł, w punkcie drugim zasądził koszty procesu, zaś w trzecim orzekł o rygorze natychmiastowej wykonalności, przez pomyłkę nie zamieszczając punktu czwartego o oddaleniu powództwa w pozostałej części, chociaż z ustnego uzasadnienia wyroku wynikało, iż żądanie zapłaty 4 tys. zł uznał za niezasadne. Pracownik musi złożyć wniosek o uzupełnienie wyroku i dopiero gdy sąd I instancji oddali powództwo w pozostałej części, od tego wyroku uzupełniającego będzie przysługiwała apelacja.
Nowe dowody tylko wyjątkowo
W apelacji pod pewnymi warunkami pracownik może zażądać przeprowadzenia nowych dowodów i powołać nowe fakty. W postępowaniu apelacyjnym istnieją jednak poważne ograniczenia dopuszczalności ich przeprowadzenia, ponieważ koncentracja materiału dowodowego powinna nastąpić już przed sądem I instancji. Dlatego sąd rozpoznający apelację pomija nowe fakty i dowody, jeżeli strona mogła je powołać w postępowaniu przed sądem I instancji, chyba że potrzeba powołania się na nie wynikła później. Nowe fakty i dowody to te, które nie istniały wcześniej lub o których istnieniu pracownik nie wiedział w toku postępowania przed sądem I instancji.
Pracownik może zakończyć swoją aktywność przy odwołaniu się od wyroku na złożeniu apelacji. Jeśli apelacja nie będzie zawierała braków formalnych i będzie prawidłowo opłacona, sąd I instancji przekaże ją do rozpoznania sądowi II instancji. Obecność stron na rozprawie apelacyjnej nie jest obowiązkowa. To, czy pracownik stawi się na tej rozprawie, zależy więc wyłącznie od jego woli.
TERMINY NA WNIESIENIE APELACJI
Pracownik musi wnieść apelację:
• w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem,
• w ciągu 21 dni od ogłoszenia wyroku, gdy nie zażądał jego uzasadnienia.
Ważne!
W postępowaniu uproszczonym wiele z pism procesowych składa się na urzędowych formularzach. Obowiązek taki nie dotyczy jednak apelacji. Może być napisana pismem ręcznym, mieć formę wydruku komputerowego lub maszynopisu
RafaŁ Krawczyk
gp@infor.pl
Podstawa prawna
• Art. 367-391 ustawy z 17 listopada 1964 r. kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. nr 43, poz. 296 z późn. zm.).
• Art. 35 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. nr 167, poz. 1398 z późn. zm.).
• RAFAŁ KRAWCZYK
sędzia Sądu Rejonowego w Wąbrzeźnie