Czego nie trzeba udowadniać ?
Nie wszystkie twierdzenia wymagają dowodu, są to w szczególności :
- fakty znane ogólnie (np. w nocy jest zawsze ciemniej niż za dnia, Donald Tusk jest premierem Polski itp.);
- fakty znane sądowi z urzędu (np. z innej sprawy toczącej się w sądzie);
- twierdzenia poparte domniemaniem prawnym – np. domniemanie ojcostwa męża matki dziecka.
- WAŻNE: Udowodnić musi swoje twierdzenie ta strona, która obala domniemanie.
Dowody z dokumentów
Dokumenty są co do zasady podstawowym dowodem postępowania cywilnego. W niektórych przypadkach forma pisemna, jest niezbędna wyłącznie dla celów dowodowych.
Oryginały :
Najpewniejszy dowód, może być przedmiotem badań i oględzin. Dowodami mogą być :
- dokumenty prywatne (faktury, umowy, wezwania do zapłaty itp.)
- dokumenty urzędowe : decyzje administracyjne, orzeczenia sądu
Dokumenty poświadczone za zgodność przez notariusza:
Mają taką samą moc dowodową jak oryginały. Jeśli więc nie chcemy pozostawiać jakiegoś dokumentu w aktach sprawy (np. faktury) uwierzytelniona kopia jest najlepszym wyjściem.
Kopie i kserokopie
Mają znikomą wartość dowodową, podobnie jak kserokopie poświadczone przez osobę nieuprawnioną (np. stronę postępowania). Można natomiast załączyć do pozwu, lub innego pisma kopię i zobowiązać się do okazania oryginału na pierwszej rozprawie.
WAŻNE: Część umów musi mieć formę pisemną ,wyłącznie dla celów dowodowych. W takiej sytuacji, umowa w innej formie jest ważna, natomiast nie można na okoliczność warunków umowy, powołać przed sądem świadków.
Innymi słowy aby udowodnić, iż umowa została w ogóle zawarta, lub jakie były jej szczegółowe warunki umowa musi być sporządzona na piśmie.
(nie dotyczy to sytuacji, gdy egzemplarze umowy zostały zniszczone, lub zaginęły).
Dowody osobowe:
Dowodem mogą być zeznania świadków, oraz przesłuchanie stron.
Świadkowie:
Świadkami nie mogą być:
- osoby niezdolne do spostrzegania lub komunikowania swych spostrzeżeń;
- wojskowi i urzędnicy nie zwolnieni od zachowania tajemnicy służbowej, jeżeli ich zeznanie miałoby być połączone z jej naruszeniem;
- przedstawiciele ustawowi stron oraz osoby, które mogą być przesłuchane w charakterze strony jako organy osoby prawnej lub innej organizacji mającej zdolność sądową;
- współuczestnicy jednolici.
Kto może odmówić zeznań:
- małżonkowie stron,
- wstępni,
- zstępni
- rodzeństwo
- powinowaci
- osoby pozostające ze stronami w stosunku przysposobienia.
WAŻNE: Prawo odmowy zeznań trwa po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia.
Co do zasady świadkowie są powoływanie na określoną okoliczność (np. w celu udowodnienia wykonania umowy), która musi być wskazana we wniosku dowodowym.
Świadkowie ponoszą odpowiedzialność karną za fałszywe zeznania, w przypadku z kolei niezasadnego niestawiennictwa mogą zostać ukarani przez sędziego grzywną.
WAŻNE: Świadkowie nie mogą odczytywać oświadczeń, ani korzystać z żadnych notatek.
Kto może odmówić odpowiedzi na zadane pytanie ?
Co do zasady świadek powinien udzielić odpowiedzi na każde pytanie zadane przez sąd, jak i przez strony postępowania. W określonych sytuacjach może jednak odmówić, dotyczy to w szczególności sytuacji w której :
- Zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, (grupy wymienionej powyżej), na :
- odpowiedzialność karną,
- hańbę lub
- dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową
- zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej.
[Duchowny może odmówić zeznań co do faktów powierzonych mu na spowiedzi].
Inne dowody:
Do innych dowodów możemy zaliczyć :
- oględziny (np. nieruchomości) dokonywane przez sędziego
- eksperyment sądowy – mający wykazać określoną zależność
- opinia biegłego np.:
- grafologa
- psychiatry (czasem niezbędna – np. w przypadku ubezwłasnowolnienia).
- lekarza
- geodety
- kominiarza
- specjalisty od spraw przeciwpożarowych itp.
- badania materiały biologicznego : krwi, DNA itp. (np. w sprawach o stwierdzenie / zaprzeczenie ojcostwu)
WAŻNE: W przypadku opinii biegłego, oraz badań materiałów – konieczne będzie wpłacenie zaliczki na wynagrodzenie biegłego. W przypadku wygrania sprawy – koszty będzie można odzyskać od pozwanego.