Powództwa o świadczenie
Są najczęstszym rodzajem pozwów. W ramach powództwo o świadczenie można domagać się:
- wydania określonej rzeczy, lub pieniędzy,
- czynienia (czyli podjęcia jakiś działań),
- nieczynienia (zaprzestania działań),
- zaprzeczenia,
- znoszenia (wstrzymania się od podjęcia określonych działań).
Do najczęstszych typów powództw o świadczenie należą pozwy o:
- zapłatę,
- wydanie rzeczy,
- opróżnienie lokalu,
- zaprzestanie immisji,
- udostępnienie drogi,
- z ochrony dóbr osobistych o zadośćuczynienie i np. zamieszczenie sprostowania, lub przeprosin w gazecie.
W ramach powództwa o roszczenie można dochodzić:
- roszczeń wymagalnych,
- roszczeń, które staną się wymagalne w trakcie procesu (dotyczy to w szczególności świadczeń okresowych takich jak renty).
Co do zasady wyroki zapadłe w powyższych sprawach nadają się do egzekucji komorniczej.
Powództwa o ustalenie prawa lub stosunku prawnego
Powództwa te mają na celu, uzyskanie orzeczenia sądowego, co do faktu czy dane prawo, lub stosunek prawny istnieje, bądź nie.
Oznacza to, że można (w zależności od okoliczności) domagać się stwierdzenia:
- istnienia,
- nieistnienia stosunku prawnego, lub prawa.
Przykładowe powództwa o ustalenie prawa, lub stosunku prawnego:
- o stwierdzenie istnienia stosunku pracy,
- istnienie stosunku najmu lokalu.
Ważną przesłanką do wytoczenia powództwa jest interes prawny – oznacza on taki interes faktyczny, który jest podparty określoną normą prawną (np. interes w tym aby stwierdzić istnienie stosunku pracy – w związku z trudniejszym wypowiedzeniem umowy, gdzie normą prawną jest fakt spełniania np. umowy zlecenia, wszystkich wymogów umowy o pracę).
Powództwo o ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego
W odróżnieniu od poprzedniego typu pozwów, powództwa o ukształtowanie tworzą (a nie potwierdzają istnienie), lub usuwają określone prawo, lub stosunek prawny.
Ukształtowanie prawa lub stosunku prawnego następuje:
- od chwili uprawomocnienia się orzeczenia (ex nunc) np. w sprawach o:
- rozwód,
- zniesienie wspólności majątkowej,
- rozwiązanie spółki,
- z mocą wsteczną (ex tunc) , np. w sprawach o :
- unieważnienie małżeństwa (np. wobec osób spokrewnionych),
- o zaprzeczenie ojcostwa.
W odróżnieniu od deklaratoryjnych(potwierdzających) orzeczeń o ustalenie prawa, orzeczenia kształtujące mają charakter konstytutywny (tworzący).