Umowa zlecenia uregulowana jest w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93). Zgodnie z brzmieniem kodeksowym poprzez umowę zlecenia rozumie się wykonanie określonej czynności prawnej (odpłatnie lub nieodpłatnie). Umowa zlecenia stanowi alternatywną, wobec umowy o pracę, formę zatrudnienia. Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 11 stycznia 2008 roku (I PK 182/07) o tym, czy świadczący pracę pozostaje w stosunku pracy, czy też w innym stosunku prawnym (na podstawie umowy o dzieło lub umowy zlecenia) z zatrudniającym go podmiotem, decyduje charakter łączącego strony stosunku i treść umowy, a nie jej nazwa. Ze względów finansowych jest to rozwiązanie najchętniej wybierane przez zatrudniających. Pozwala bowiem na obniżenie kosztów pracy.
Oskładkowanie umowy zlecenia
Zleceniobiorca – osoba zatrudniona na podstawie umowy zlecenia – podlega obowiązkowo jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz społecznemu (emerytalnemu, rentowemu oraz wypadkowemu). Ubezpieczenie chorobowe jest natomiast dobrowolne. Wystarczy złożyć zleceniodawcy wniosek o chęci podlegania takiej ochronie i zgłosić powyższy fakt do ZUS.
Zobacz również: Umowa zlecenia ze studentem
Umowa zlecenia - zbieg
Warto podkreślić, że świadczenie pracy na podstawie kilku umów zlecenia nie obliguje do odprowadzania składek od każdej z nich. Obowiązkowo ubezpieczeniom podlegamy z tytułu najwcześniej zawartej umowy. Zgodnie z założeniami projektu ministerstwa pracy, w przypadku wskazanego zbiegu, zleceniobiorca będzie podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu również z innych tytułów. Dojdzie do tego, gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne będzie niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Proponowana zmiana dąży więc do zwiększenia podstawy wymiaru stawki a tym samym składki. Resort proponuje, by pracownik pracujący na kilku umowach zleceniach odprowadzał składki od wysokości wynagrodzenia minimalnego (w 2014 roku 1680 zł brutto). Zleceniobiorca będzie płacił składki od tylu umów, aż ich łączna kwota nie przekroczy płacy minimalnej. Składki mają być więc płacone tylko do czasu osiągnięcia podstawy wymiaru w wysokości płacy minimalnej. Nie mogą być pobierane tylko od części kwoty na umowie. Bezpośrednim skutkiem tego jest spadek obecnych dochodów zleceniobiorców oraz wzrost przyszłych emerytur. Podstawą składki jest przychód brutto wynikający z umowy.
Resort pracy przygotował projekt stopniowej likwidacji umów zlecenia, tzw. umów śmieciowych poprzez ich obowiązkowe oskładkowanie. Projekt zakłada pełne oskładkowanie umów zlecenia, niezależnie od tego, na podstawie ilu kontraktów zleceniobiorca świadczy pracę. Zgodnie z tym osoba wykonująca pracę na podstawie kilku zleceń, będzie obowiązkowo podlegała ubezpieczeniom z tytułu każdej z umów.
Składki w roku 2016 i 2017
Długoterminowe plany ministerstwa zakładają dalsze podwyższanie wysokości składek od umów zlecenia. Od 2016 roku pracownicy będą musieli płacić składki nie od równowartości pensji minimalnej, tylko od kwoty nie niższej niż 60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. A już rok później (od 2017 roku) dokładnie tak samo jak w przypadku umów o pracę, czyli od całej pensji (do 30-krotności przeciętnego wynagrodzenia).
Proponowane zmiany doprowadzą do zwiększenia kosztów zatrudnienia, co w efekcie zniechęci zatrudniających do korzystania z tej formy pracy. Wyeliminowanie umów zlecenia ma – w założeniu ministerstwa pracy i polityki społecznej – doprowadzić do stabilizacji zatrudnienia oraz wzrostu liczby umów bezterminowych.
Natomiast zdaniem ekspertów ds. prawa pracy efekt może być odwrotny. Wzrost kosztów zatrudnienia spowoduje wzrost bezrobocia, rozszerzenie szarej strefy oraz wzrost cen, np. dla zamawiających.
Polecamy serwis: Praca
Według szacunków MPiPS zmiana w oskładkowaniu umów zleceń zwiększy roczne wpływy składkowe do FUS o 350 mln zł.
Wskazane zmiany mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2015 roku. Przewidywane jest także wprowadzenie zmian w zakresie umowy o dzieło.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93),
- projekt nowelizacji ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
- wyrok z dnia 11 stycznia 2008 r. (I PK 182/07).