Praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy, stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.
W godzinach nadliczbowych pracujemy bądź w sytuacji kiedy chcemy bo musimy pewną część pracy dokończyć, bądź kiedy zleca nam ją pracodawca.
Zgodnie z kodeksem pracy praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie:
- konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
- szczególnych potrzeb pracodawcy.
Polecenie wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych może wyjść od naszego pracodawcy praktycznie w każdym czasie. Jest to polecenie służbowe, których wykonywanie należy do podstawowych obowiązków pracownika. Niezastosowanie się do niego może mieć konsekwencje w postaci nawet rozwiązania stosunku pracy z uwagi na naruszenie obowiązków pracowniczych.
Są jednak sytuacje, kiedy możemy odmówić wykonania takiego polecenia.
Niezastosowanie się do polecenia pracodawcy w każdym przypadku jest ryzykowne i trzeba liczyć się z konsekwencjami.
Zasadniczo pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych ze względu na:
- zły stan zdrowia swój albo członka rodziny
- zasady współżycia społecznego
- brak szczególnych potrzeb pracodawcy
Bezwzględny zakaz pracy w godzinach nadliczbowych dotyczy kobiet w ciąży, pracowników młodocianych, osób opiekujących się dzieckiem do lat 4, osób niepełnosprawnych (z pewnymi wyjątkami), a także pracowników na stanowiskach pracy, na których występują przekroczenia najwyższych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia
Podstawa prawna: Kodeks pracy