Nie. Pracodawca samorządowy nie może ograniczyć pracownikom swobody wyboru sposobu rekompensaty pracy nadliczbowej.
Zarządzenie, w którym zostałaby wyłączona możliwość dokonania przez pracownika wyboru formy rekompensaty pracy w nadgodzinach, należy uznać za niezgodne z prawem. Pogarsza ono sytuację pracownika w stosunku do tego, co wynika z przepisów ustawy o pracownikach samorządowych. Taka wewnętrzna regulacja byłaby zatem nieważna. Nie można przyjąć, że możliwe byłoby zastosowanie takiego rozwiązania na podstawie art. 39 ustawy o pracownikach samorządowych, wskazującego na uprawnienie pracodawcy samorządowego do ustalania w regulaminie wynagradzania warunków wynagradzania zatrudnianych pracowników. Przy kształtowaniu zasad wynagradzania nie można bowiem wyłączać podstawowych zasad prawa pracy, czyli m.in. odpłatności za wykonaną pracę. Do regulaminu wynagradzania pracodawca mógłby natomiast wprowadzić regulacje korzystniejsze niż obowiązujące przepisy, np. przyznając prawo do dodatków za pracę nadliczbową w określonej wysokości.
Ustawa o pracownikach samorządowych zawiera odrębną od przepisów Kodeksu pracy regulację dotyczącą rekompensowania pracy w godzinach nadliczbowych. Pracownikowi samorządowemu za wykonywanie takiej pracy przysługuje, według jego wyboru, wynagrodzenie albo czas wolny w tym samym wymiarze. Czas wolny - na wniosek pracownika - może być udzielony w okresie bezpośrednio poprzedzającym urlop wypoczynkowy lub po jego zakończeniu (art. 42 ust. 4 ustawy o pracownikach samorządowych).
Zobacz serwis: Prawa pracownika
Zatem za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracownikom samorządowym przysługuje tylko wynagrodzenie, bez dodatku. Potwierdził to m.in. Departament Prawny Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w piśmie z 29 maja 2009 r.:
(...) Pracownikowi samorządowemu wykonującemu pracę w godzinach nadliczbowych na po- RM lecenie przełożonego co do zasady przysługuje wynagrodzenie albo czas wolny. Obowiązujące regulacje nie przewidują dodatków ani 50%, ani 100% za godziny nadliczbowe. A zatem pracownikowi samorządowemu za pracę w godzinach nadliczbowych należy się wynagrodzenie, a nie dodatek (...).
Natomiast czas wolny za nadgodziny jest udzielany w takim samym wymiarze (czyli 1 godzina wolna za 1 godzinę nadliczbową).
Krzysztof T. jest młodszym księgowym w urzędzie gminy, zatrudnionym na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Jego miesięczne wynagrodzenie wynosi 1700 zł. W grudniu 2014 r. pracownik przez 10 godzin pracował w godzinach nadliczbowych. Krzysztof T. jako formę rekompensaty wybrał wynagrodzenie. Takie postępowanie pracownika jest prawidłowe.
Ponieważ prawo wyboru sposobu rekompensaty przepisy ustawy o pracownikach samorządowych przyznają pracownikowi, to - inaczej niż na podstawie Kodeksu pracy - pracodawca nie może ani nakazać odebrania nadgodzin, gdy nie chce za nie płacić, ani odrzucić wniosku pracownika o udzielenie czasu wolnego, gdyby wolał on rozliczyć się w ten sposób. Wynika to wprost z użycia określenia „według jego wyboru", odnoszącego się do uprawnienia przypisanego pracownikowi. Pracodawca jest więc związany decyzją pracownika w tym zakresie, ale ma wpływ na wybór terminu odbioru czasu wolnego. Z ustawy o pracownikach samorządowych nie wynika, że pracownik ma możliwość narzucenia terminu wykorzystania czasu wolnego za pracę nadliczbową.
Podstawa prawna:
- art. 129, art. 151-1514, art. 178 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz.1502; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1662
- art. 97 ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1111; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1199
- art. 29, art. 30 ustawy z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych - j.t. Dz.U. z 2013 r., poz. 269; ost.zm. Dz.U. z 2014 r., poz. 1199
- art. 39, art. 42 ust. 2-4, art. 43 ustawy z 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych - j.t. Dz.U. z 2014 r., poz. 1202