Przy udzielaniu upomnienia (tzw. Abmahnung) pracodawca zarazem ostrzega pracownika, że konsekwencją powtórnego naruszenia obowiązku pracowniczego będzie wypowiedzenie stosunku pracy. Na podstawie orzecznictwa Związkowego Sądu Pracy upomnienie nie jest, inaczej niż w Polsce, karą porządkową a składnikiem negatywnej prognozy dla wypowiedzenia stosunku pracy ze względu na zachowanie pracownika. Jeżeli pracownik pomimo upomnienia nie zmieni swojego zachowania, to wychodzi się z założenia, że dalej będzie naruszał swoje obowiązki pracownicze.
Upomnienie jest zatem warunkiem dla późniejszego wypowiedzenia stosunku pracy (Związkowy Sąd Pracy; Bundesarbeitsgericht, sygn. AZR 415/05).
Wymówienie stosunku pracy bez uprzedniego upomnienia
Wymówienie stosunku pracy przez pracodawcę ze względu na zachowania pracownika bez uprzedniego upomnienia jest prawnie dopuszczalne tylko w wyjątkowych wypadkach.
Dotyczy to przypadków, w których np. pracownik uporczywie odmawia wykonywania przekazanych mu do wykonania zadań, a także przy rażących naruszeniach swoich obowiązków (bójka z kolegami w pracy, manipulacja przy zegarze kontrolnym).
Zobacz również: Porada Eksperta: Prawa pracowników delegowanych do pracy w Niemczech
Wypowiedzenie stosunku pracy w trybie natychmiastowym
Upomnienie jest też zasadniczo wymagane przed wypowiedzeniem stosunku pracy w trybie natychmiastowym. Orzecznictwo sądów pracy ustaliło dużo zasad, które muszą być zachowane, aby upomnienie było prawnie skuteczne. Upomnienie musi być jasne i zrozumiałe. Musi ono zawierać konkretny zarzut i ostrzeżenie, że w wypadku powtórzenia się nastąpi terminowe albo nawet bezterminowe wypowiedzenie umowy o pracę.
Wysłuchanie pracownika
Nie ma ustawowego terminu ani obowiązku wysłuchania pracownika, inaczej jak w Polsce, przed udzieleniem upomnienia, ale niektóre układy zbiorowe pracy przewidują obowiązek wysłuchania pracownika przed wzięciem upomnienia do jego akt osobowych.
Upomnienie może zawierać więcej zarzutów. Ale ostrożnie, jeżeli tylko jeden z zarzutów jest bezzasadny, to całe upomnienie jest prawnie nieważne. Pracownik ma prawo domagania się przed sądem pracy - w wypadku bezzasadności upomnienia - jego odwołania i usunięcia z akt osobowych. Pracownik ma też prawo do odmiennego przedstawienia stanu rzeczy, które też składa się do jego akt osobowych. Pracownik może to sprawdzić przez wgląd do swoich akt osobowych.
Proces przed sądem pracy
Pracownik nie ma obowiązku reagowania na nieusprawiedliwione upomnienie. Fakt nie zareagowania na upomnienie nie powoduje jego „uprawomocnienia”. Na podstawie orzecznictwa Związkowego Sądu Pracy (Bundesarbeitsgericht, sygn. 7 AZR 601/85) zasadność upomnienie może być przez pracownika zaprzeczona w późniejszym procesie przed sądem pracy w związku z ochroną przeciw wypowiedzeniu. Pracodawca musi w tym procesie udowodnić, że upomnienie było zasadne. Udzielenie upomnienia – a jest to ważne – powoduje , że pracodawca już z tego powodu nie może wypowiedzieć umowy o pracę. Przez zawarte w upomnieniu ostrzeżenie, że na wypadek powtórzenia się nastąpi wypowiedzenie umowy o pracę, daje pracodawca do zrozumienia , że upomnienie jest wystarczającą sankcją za popełnione naruszenie obowiązków pracowniczych.
Zobacz również serwis: Praca za granicą