Pracodawca ma obowiązek zapewnienia darmowych posiłków pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych. W okresie zimowym posiłek profilaktyczny przysługuje pracownikom wykonującym ciężką pracę fizyczną na otwartej przestrzeni.
- Posiłek profilaktyczny w okresie zimowym darmowy
- Posiłek profilaktyczny musi być kaloryczny
- Posiłek profilaktyczny przez cały rok
- Obowiązki pracodawcy związane z wydawaniem posiłków
Posiłek profilaktyczny w okresie zimowym darmowy
W okresie od 1 listopada 2023 r. do 31 marca 2024 r. pracodawca zapewnia posiłki profilaktyczne niektórym pracownikom. Chodzi tu o pracowników, którzy na otwartej przestrzeni wykonują prace związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej:
- 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn,
- 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet.
Należy podkreślić, że na prawo do posiłków nie wpływa temperatura powietrza, jaka występuje w czasie okresu zimowego. Nie ma też znaczenia, czy niskie temperatury będą się utrzymywały przed 1 listopada i po 31 marca, czy nie.
Pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom także gorące napoje. Jest to konieczne w przypadku prac na otwartej przestrzeni przy temperaturze poniżej 10°C. Napoje muszą być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.
Posiłek profilaktyczny musi być kaloryczny
Posiłki profilaktyczne powinny być wydawane w formie jednego dania gorącego. Pracodawca musi zadbać, aby były one odpowiednio kaloryczne i posiadały wartość kaloryczną około 1000 kcal. Posiłki powinny zawierać około:
- 50-55% węglowodanów,
- 30-35% tłuszczów,
- 15% białek.
Pracodawca może zapewnić pracownikowi możliwość spożycia posiłku w czasie pracy w inny sposób niż wydanie jednego dania gorącego. W szczególności może przekazać pracownikowi:
- produkty umożliwiające przygotowanie posiłku we własnym zakresie,
- bony, talony, kupony oraz inne dowody uprawniające do otrzymania na ich podstawie produktów lub posiłku.
Taki sposób wywiązania się z obowiązku zapewnienia posiłku jest możliwy, jeżeli ze względu na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy lub ze względów organizacyjnych nie ma możliwości wydawania pracownikowi posiłku w formie gorącego dania.
Posiłek profilaktyczny przez cały rok
Przez cały rok pracodawca zapewnia posiłki profilaktyczne pracownikom wykonującym prace:
- związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 kcal (4605 kJ) u kobiet,
- związane z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 100C lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 250C,
- pod ziemią.
Ponadto pracodawca powinien zapewniać posiłki pracownikom zatrudnionym przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.
Oprócz posiłków pracodawca zapewnia pracownikom także napoje. Przysługują one bez względu na porę roku przy wydatku energetycznym powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet. Jeżeli ten wydatek jest mniejszy, to obowiązek zapewnienia napojów pracownikowi zatrudnionemu na otwartej przestrzeni zależy od temperatury powietrza. Gdy jest niższa niż 10oC lub wyższa niż 25oC, pracownikowi przysługują napoje profilaktyczne, ale tylko w dniach spełniających te kryteria.
Obowiązki pracodawcy związane z wydawaniem posiłków
Pracodawca nie może zwolnić się z obowiązku zapewnienia posiłku profilaktycznego i napojów przez przyznanie pracownikom ekwiwalentu pieniężnego. Natomiast pracownicy nie mogą zrezygnować z przysługujących im posiłków i napojów.
Posiłki profilaktyczne i napoje wydaje się pracownikom w dniach wykonywania prac uzasadniających ich wydawanie. Posiłki należy wydawać w czasie regulaminowych przerw w pracy, w zasadzie po 3-4 godzinach pracy. Napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej.
Pracodawca powinien zapewnić zachowanie odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych przygotowywania oraz spożywania posiłków i napojów.
Podstawa prawna:
- art. 232 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy – j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465
- par. 3–4 rozporządzenia Rady Ministrów z 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów – Dz.U. Nr 60, poz. 279; ost.zm. Dz.U. z 2019 r. poz. 1160