Posiłki profilaktyczne – jakie są przepisy określające zasady ich przyznawania? Zapewnienie pracownikom odpowiednich posiłków jest obowiązkiem pracodawcy, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych oraz warunki zatrudnienia są szczególnie uciążliwe. Jak właściwie realizować to zobowiązanie? Czy każdemu przysługuje ciepły posiłek w pracy?
- Zasady przyznawania posiłków profilaktycznych – co mówią przepisy
- Posiłki profilaktyczne: wymagania i sposób ich wydawania
- Rodzaje prac uprawniających do posiłków
- Napoje dla pracowników
Zasady przyznawania posiłków profilaktycznych – co mówią przepisy
Zgodnie z artykułem 232 kodeksu pracy osobom, które pracują w uciążliwych warunkach pracy ze względów profilaktycznych pracodawca zobowiązany jest zapewnić odpowiednie posiłki i napoje. Ich skład jest odgórnie określony.
Pod pojęciem „warunki szczególnie uciążliwe” skrywa się intensywność czynników występujących w środowisku pracy bądź też związanych z charakterem konkretnej pracy. W przypadku, gdy któryś z tych czynników przekracza średni zakres intensywności, wtedy mamy do czynienia z „uciążliwością pracy”.
Na podstawie art. 232 kp zostały wydane przepisy wykonawcze precyzujące zasady przyznawania posiłków profilaktycznych, jak i napojów. W Rozporządzeniu Rady Ministrów (RM) z dnia 28 maja 1996 roku w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów – zawarto dane dotyczące rodzajów posiłków i napojów, w tym także wymagania, jakie powinny spełniać oraz przypadki i warunki ich wydawania.
Posiłki profilaktyczne: wymagania i sposób ich wydawania
Posiłek profilaktyczny powinien być wydawany w formie dania gorącego, którego wartość kaloryczna wynosi około 1000 kcal. Ponadto posiłki należy wydawać w czasie regulaminowych przerw po upływie 3-4 godzin pracy, tak aby zrównoważyć wydatek energii.
Chcąc ustalić, ile energii zużywa pracownik na danym stanowisku, można skorzystać z pomiaru wydatku energetycznego, badanie przeprowadzają niektóre powiatowe stacje sanitarno-epidemiologiczne oraz laboratoria, zajmujące się badaniem czynników szkodliwych w środowisku pracy.
Ciepły posiłek powinien spełniać następujące warunki w odniesieniu do wartości odżywczych i zawierać:
- około 50-55 proc. węglowodanów;
- około 30-35 proc. tłuszczów;
- 15 proc. białka.
Obowiązek zapewnienia posiłków profilaktycznych dotyczy wyłącznie pracowników, którzy wykonują pracę związaną z wysiłkiem fizycznym i są zatrudnieni na stanowiskach określonych w trybie § 5 rozporządzenia w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów, jako dające prawo do takich świadczeń.
Jeśli pracodawca nie ma możliwości wydawania posiłków ze względów organizacyjnych bądź z uwagi na rodzaj wykonywanej przez pracownika pracy, może zapewnić pracownikom w czasie pracy:
- korzystanie z takich posiłków w punktach gastronomicznych;
- przyrządzanie ich przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów;
- dostarczenie bonów, talonów lub kuponów.
Obowiązkiem pracodawcy jest także zapewnienie odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych przygotowywania i spożywania posiłków i napojów.
Rodzaje prac uprawniających do posiłków
Pracodawca ma obowiązek zapewnić posiłki pracownikom wykonującym prace związane z wysiłkiem fizycznym, które powodują w ciągu zmiany roboczej określony wydatek energetyczny. Zatem pracodawca zapewnia posiłki pracownikom wykonującym prace:
- związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2000 kcal (8374 kJ) u mężczyzn i powyżej 1100 (4605 kJ) u kobiet;
- związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10 stopni Celsjusza lub wskaźnik obciążenia termicznego (WBGT) wynosi powyżej 25 stopni Celsjusza;
- związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i powyżej 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet, wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym; za okres zimowy uważa się okres od 1 listopada do 31 marca;
- pod ziemią;
- przy usuwaniu skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.
Napoje dla pracowników
Pracodawca niezależnie od obowiązku zapewnienia napojów i posiłków regeneracyjnych, obowiązany jest także zapewnić swoim pracownikom zdatną do picia wodę lub inne napoje w nieograniczonym zakresie. Ta konieczność nie jest uzależniona panującą w miejscu pracy temperaturą czy wysiłkiem energetycznym.
Podsumowanie: obowiązki pracodawcy w zakresie zapewnienia pracownikom, nieodpłatnie, odpowiednich posiłków profilaktycznych wynikają wprost z przepisów Kodeksu pracy. Obowiązek ten jest wymagalny w odniesieniu do pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych. Udostępnienie pracownikom posiłków profilaktycznych jest uzależnione od stopnia uciążliwości świadczonej pracy, który ustala się m.in. na podstawie efektywnego wydatku energetycznego, jak i pracy w określonym mikroklimacie i na otwartej przestrzeni przy niskiej bądź wysokiej temperaturze otoczenia. Dodatkowo pracodawca powinien zadbać o dostęp do napojów profilaktycznych w nieograniczonej ilości.
Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Infor.pl